کارشناس مسائل سیاسی و اقتصادی منطقه گفت: ایجاد دهلیز حمل ونقلی ایران-آسیای مرکزی به تقویت تعاملات اقتصادی و تجاری منطقه ای کمک خواهد کرد.

«بختیار ایرگشوف» مدیر مرکز ابتکارات پژوهشی «معنا» در ازبکستان در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه به بررسی اهمیت راه اندازی دهلیز حمل و نقلی جاده ای «ایران-افغانستان-ازبکستان» پرداخت.

وی گفت: ایران و ازبکستان نسبت به اجرای پروژه های دهلیزهای حمل ونقلی در مسیرهای مختلف علاقه مند هستند، زیرا این نوع اقدامات فرصت های جدیدی برای توسعه اقتصادی و تقویت همکاری ها شناخته می شود. بنابراین آغاز اجرای پروژه دهلیز جدید حمل ونقلی جاده ای از ایران از طریق افغانستان به ازبکستان بدون شک یک رویداد مثبت برای دو کشور به شمار می رود.

علاوه بر آن، این پروژه همچنین تاثیر مثبتی برای همه کشورهای همسایه داشته و آنها می توانند از فرصت ها و مزایای آن استفاده کنند.

ایرگشوف با بیان اینکه «ایران نیاز به عرضه کالا و محصولات خود به بازارهای آسیای مرکزی و همچنین چین و روسیه دارد»، تصریح کرد: بی تردید دهلیز جدید حمل ونقلی جاده ای به افزایش مبادله کالا میان ایران و سایر کشورها کمک خواهد کرد که این امتیاز همچنین در اختیار ازبکستان نیز قرار خواهد گرفت.

وی ادامه داد: ازبکستان نسبت به ایجاد دهلیزهای جدید حمل و نقلی که اجازه دستیابی به بازارهای جدید را بدهند، علاقه مندی زیادی دارد. بنابراین ورود به بازار ایران و بهره برداری از زیرساخت های حمل و نقل بنادر جمهوری اسلامی در راستای افزایش سطح مبادلات تجاری و صادرات محصولات ازبکستان به بازارهای کشورهای جدید از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. از این نظر نه تنها ایران و ازبکستان، بلکه همه کشورهای که از فرصت های دهلیز جدید استفاده خواهند کرد و قطعا سود خواهند برد.

امکان تامین امنیت دهلیزهای حمل و نقلی وجود دارد

مدیر مرکز پژوهشی «معنا» با اشاره به اهمیت مباحث امنیتی در اجرای پروژه های حمل ونقلی و ترانزیتی از قلمرو افغانستان، اظهار دشت: اوضاع سیاسی داخلی افغانستان موجب می شود تا کشورهای شرکت کننده در چنین پروژه های در مورد مسائل امنیتی انتقال کالای خود نگرانی های به جای داشته باشند.

اما به نظر من تجربه موفق راه آهن «ترمذ- مزار شریف» که بیش از ۱۰ سال فعالیت داشته و شاهد افزایش حجم انتقال بار از طریق این خط هستیم، نشان می دهد که با اجرای دقیق امور هماهنگی و در نظر گرفتن منافع همه جانب های ذی نفع می توان به نتیجه مطلوب دست یافت.

بنابراین چنانچه تعداد هرچه بیشتر طرف های افغانی دارای نفوذ بر فضای مسیر دهلیز جدید حمل ونقلی بهره مند شوند، تضمین های لازم برای عملکرد موثر آن نیز حاصل خواهد شد. به عبارت دیگر لازم است یک نوع «جمع هواداران» این پروژه و پروژه های مشابه در داخل افغانستان ایجاد شود تا فعالیت موفق آنها تا جای ممکن تامین و تضمین شود.

ایرگشوف در پاسخ به این پرسش که «آیا ممکن است آمریکا و غرب بر افغانستان فشار وارد کنند تا مانع توسعه این پروژه شوند؟»، گفت: با توجه به روابط بسیار پیچیده میان آمریکا و تعدادی از متحدان آن با ایران و همچنین افزایش فشارها از طریق اعمال تحریم های مداوم، بدون شک نه «واشنگتن» و نه متحدانش از ایجاد چنین دهلیز جدید حمل و نقل کالا بین تهران و منطقه خوشحال نخواهند شد.

سیاست ضدایرانی آمریکا هدف ممانعت از همکاری های ایران با سایر کشورها و از جمله ایجاد دهلیزهای جدید حمل و نقلی را دنبال می کند.

وضعیت آمریکا را وادار به نرمش خواهد کرد

این تحلیلگر مسائل سیاسی و اقتصادی منطقه در بخش دیگری از این گفت و گو، بیان کرد: باید به این نکته توجه داشت که حتی در خود آمریکا درک این موضوع در حال شکل گیری است که مشکل افغانستان راه حل نظامی ندارد.

وی ادامه داد: تصمیمات اخیر «دوحه» در رابطه با افغانستان و نزدیک شدن گفت وگوهای واقعی بین الافغانی با حضور کابل و طالبان نشان می دهد واشنگتن به تدریج به این نتیجه می رسد که اگر خواستار صلح آرامش در افغانستان است، خواستار پایان دادن به عملیات های نظامی حدود ۲ دهه خود در این کشور است که در حقیقت هیچ گونه نتایج سیاسی و اقتصادی مثبتی به همراه نداشته است، پس نیازمند به پروژه های موفقیت آمیز اقتصادی و حمل ونقل هستند.

کارشناس ازبک افزود: این پروژه ها می توانند به بهبود اقتصاد افغانستان کمک کند و این کشور فرایند نوسازی اقتصادی را آغاز کند. این موضوع باید مبنا و اساس خروج افغانستان از وضعیت جنگ داخلی و اختلافات میان نخبگان سیاسی و قومی را شکل دهد.

به نظر من حتی با وجود مشارکت ایران در پروژه دهلیز جدید حمل و نقل جاده ای از طریق افغانستان، آمریکا درک می کند که این اقدام می تواند به یکی از پروژه هایی تبدیل شود که در بهبود وضع و توسعه اقتصادی افغانستان نقش ایفا کند.

بنابراین با توجه به جدی شدن بحث مذاکرات طالبان و کابل و خروج احتمالی نیمی از تعداد نظامیان آمریکایی از افغانستان، انتظار من این است که واشنگتن و متحدانش با این پروژه به طور جدی مخالفت نخواهند کرد.

خودخواهی در حوزه حمل و نقل جواب نمی دهد

ایرگشوف در پاسخ به این پرسش خبرنگار فارس مبنی بر واکنش های احتمالی برخی از کشورهای منطقه و از جمله ترکمنستان نسبت به این دهلیز، اظهار داشت: متاسفانه در کشورهای آسیای مرکزی (و نه تنها در این کشورها) به وضوح عنصری قابل مشاهده است که من آن را «خودخواهی در حوزه حمل ونقل» عنوان می کنم. وجه تمایز آنها نیز این است که می خواهند همه دهلیزها یا حداقل بیشتر دهلیزهای حمل ونقل فقط از قلمرو کشور آنها عبور کند.

به این دلیل نسبت به سایر کشورهایی که اقدام به ایجاد دهلیزهای حمل و نقلی جایگزین می کنند، حساسیت و حتی حسادت خاصی نشان می دهند. این خودخواهی مربوط به حوزه حمل ونقل در محیط های کارشناسی و کارمندان بخش های حمل ونقل همه کشورهای آسیای مرکزی وجود دارد.

وی ادامه داد: اما به اعتقاد من ایجاد هر نوع دهلیز جدید حمل ونقلی حتی اگر کشور متبوع را دور بزند، بالاخره در آینده به ظهور دهلیزهای بیشتر حمل ونقلی جایگزین که برای انواع خاصی از محصولات و انجام معاملات تجاری با برخی کشورها و مناطق مناسب است، کمک خواهد کرد. این همه در نهایت برای توسعه اقتصادی منطقه موثر تمام خواهد شد. یعنی هر تولید کننده، صادرکننده یا واردکننده در هر کشوری از منطقه با ایجاد هر دهلیز جدید حمل ونقل به فرصت ها و گزینه های مناسب تر، کارآمدتر و اقتصادی تری دست پیدا می کند.

بنابراین فکر نمی کنم که ترکمنستان در جهت مقابله مؤثر با این دهلیز پیش خواهد رفت، به ویژه اینکه این دهلیزها در هر صورت از نزدیکی مرز ترکمنستان عبور می کنند و ممکن است بخش خاصی از کالاها نه تنها از طریق افغانستان به ازبکستان، بلکه به ترکمنستان نیز منتقل شوند. به ویژه اینکه بخش اول به اصطلاح «دهلیز لاجورد» که در سال ۲۰۱۶ ساخته شده و ترکمنستان و افغانستان را به صورت ریلی به هم پیوند داده که انتقال کالاهایی از این طریق انجام می شود.

ایرگشوف تاکید کرد: برعکس باید به فکر این بود که به عنوان مثال چطور می توان پروژه برنامه ریزی شده راه آهن «مزار شریف - هرات - خواف» (ازبکستان، افغانستان، ایران) را با راه آهن «ترکمنستان-افغانستان» متصل کرد. این راه آهن در مرز ترکمنستان-افغانستان در نزدیکی «آقینه» و «تورغندی» متوقف شده و در صورت ادامه و ساخت ده ها کیلومتر دیگر، می توان آن را با راه آهن مزار شریف-هرات-خواف پیوند زد.

یعنی این ذهنیت که کشوری باید همه چیز را بدست آورد و در مقابل، کشور دیگری همه چیز را از دست دهد، در رابطه به دهلیزهای حمل و نقلی که در منطقه ما در حال اجرا است یا برنامه ریزی می شود، چندان مناسب و موثر نخواهد بود.

در نهایت همه دهلیزهای حمل و نقلی زمینه تدارکات کارآمدتری را فراهم می کند که به سود تمام کشورهای منطقه خواهد بود.

انتهای پیام/.