ایسنا/قزوین درباره درست خواندن و گفتن و نوشتن، تاکنون بسیار گفته اند و نوشته اند و شنیده ایم و خوانده ایم؛ ولی کافی نیست. پاسداشت زبان فارسی و برطرف کردن اشکال ها، نمی تواند به چندنوشته، برنامه، کتاب و جزوه منحصر باشد؛ بدین منظور بر آن شدیم تا برخی اشکال های رایج امروزی را که در گفتار و نوشتار مردم، فراوان دیده و شنیده می شود، یادآوری و اصلاح کنیم.

دکتر هادی انصاری، تحصیلکرده دکترای زبان و ادبیات فارسی، در مقاله خود با عنوان «درست بنویسیم و درست بخوانیم» که آن را در اختیار ایسنا قرار داده است، می نویسد: درباره درست خواندن و گفتن و نوشتن، تاکنون بسیار گفته اند و نوشته اند و شنیده ایم و خوانده ایم؛ ولی کافی نیست. پاسداشت زبان فارسی و برطرف کردن اشکال ها، نمی تواند به چندنوشته، برنامه، کتاب و جزوه منحصر باشد و اگر هر روز هم یادآوری شود، تکراری نخواهد بود و تأثیرخود را خواهد گذاشت.

محال / محال

محال به ضم (م) به چند معنی است؛ ناممکن، نامعقول، ابلهانه، باطل و ناروا. به معنی (حواله شده) هم آمده؛ محال علیه، در عربی یعنی طرف حواله، برات گیر؛ ولی محال به فتح (م) و تشدید (ل) جمع محل است؛ یعنی محل ها و مکان ها. گاهی این دو واژه را جابه جا می نویسند و می خوانند که نادرست است. مثال:

این کار، محال (غیرممکن) است (نادرست)/ این کار، محال (غیرممکن) است (درست)

در محال (جاهای) مختلف دیده شده (نادرست)/ درمحال (جاهای) مختلف دیده شده (درست)

ترکیب (محال ممکن) به سبب تضادمعنایی که دارد نادرست است و (محال) درست است.

محیی الدین / محی الدین

نام عارف و دانشمند معروف، محیی الدین بن عربی به گوش همه آشناست. سخن بر سر نوشتن نام (محیی) است که گاهی به اشتباه، با یک (ی) نوشته می شود: (محی الدین) و نادرست است. براساس قوانین زبان عربی، فعل یا اسمی که آخرین حرف آن، حرف عله ی (ی) است، در برخورد با واژه های دیگر، حرف عله ی (ی) نوشته می شود ولی خوانده نمی شود. ماضی و مضارع و مصدر فعل مورد نظر ما چنین است: احیی یحیی احیاء؛ اسم فاعل از این باب، (محیی) است که در وصل به (الدین)، (محیی الدین) می شود. هجاهای این واژه چنین خوانده می شود: مح / ید / دین. مثال دیگر: فعل (یستوی)+(الذین) که در این وصل نیز (ی) نوشته می شود ولی خوانده نمی شود: یستوی الذین؛ یس / ت / ول/ ل / ذی / ن.

نکته ی دیگر که ذکر آن خالی از فایده نیست، اینکه؛ اگرحرف پایانی، (ی) ضمیرباشد، در وصل به واژه های دیگر هم نوشته می شود و هم خوانده می شود. مانند: عبادی (بندگان من) که در آن، (ی) ضمیر متکلم وحده است. (عبادی) + (الذین) خوانده می شود: عبادی الذین: ع / با / دی / یل / ل / ذی/ ن؛ و نمی توان (عبادالذین) خواند.

مدیرمحترم کل / مدیرکل محترم

در نامه نگاری ها وقتی مدیرکل سازمان یا اداره ای مورد خطاب باشد معمولا می نویسند: مدیرکل محترم … . گویی ترکیب (مدیرکل) یک واژه محسوب می شود که بعد از آن صفت محترم می آورند. مدیرکل، عنوان یا لقب یا پست اداری است. در این ترکیب، مدیر، اسم است و کل، مضاف الیه. در ترکیب (مدیرکل محترم) صفت محترم در جای خود به کار نرفته؛ چون صفت محترم از آن مدیر است؛ نه کل. مدیرکل نمی تواند هسته باشد. نتیجه این که ترکیب مدیرکل محترم از نظر زبان فارسی نادرست است و باید نوشته شود: مدیرمحترم کل …

مرهم زخم / مرحم زخم

دارویی که در گذشته بر روی زخم گذاشته می شد (مرهم) نام داشت و اکنون همان واژه استفاده می شود، این واژه با (ه) درست است؛ گاهی با (ح) نوشته می شود: (مرحم) که نادرست است و مرهم درست است.

مرسی

این واژه ی غربی: (مرسی) هم مانند بسیاری از واژه های بیگانه مانند: اکی، ا مای گاد، متأسفانه بسیار رایج شده است. این واژه ی فرانسوی در زبان اصلی با نوعی تلفظ خاص (ر) ادا می شود. فارسی زبانان معمولا به هنگام تشکر کردن، این واژه را بر زبان می آورند. درصورتی که به راحتی می توانیم بگوییم: سپاسگزارم، متشکرم، ممنونم، تشکر می کنم و سپاس.

انتهای پیام