به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، در دنیای امروزی که رسانه ها نقش کلیدی در آموزش و تربیت جوانان ایفا می کنند، فهم تأثیرات عمیق آن ها بر فرهنگ و رفتار نسل جدید ضروری به نظر می رسد و این مطلب به بررسی دامنه وسیع اثرات رسانه ها در تربیت اخلاقی، اجتماعی و سیاسی جوانان می پردازد و بر اهمیت محتوای رسانه ای تأکید می کند.

گستردگی و تأثیر عناصر رسانه ای نظیر کتب، مجلات، مجموعة مطبوعاتی، صدا و سیما، ویدئو، ماهواره و اینترنت؛ امروزه بر کسی پوشیده نیست.

از جمله مقاصد رسانه ها: اطلاع رسانی، تعلیم و تربیت، اندیشه پروری (فرهنگ سازی)، هدایت و راهنمایی، افزایش آگاهی ها و … است که البته باید در تمام این اهداف و مقاصد، اهداف تربیتی نهفته باشد. پس رسانه ها می توانند در تربیت جوانان نقش منفی، یا نقش مثبت ایفاء نمایند. امام خمینی ـ رحمة الله علیه ـ نیز در سخنان خویش به اهمیت رسانه ها اشاره می فرمایند و رسانه ها را عامل تربیت جوانان برمی شمارند.[۱]

بسیاری از یادگیری ها غیرمستقیم هستند و پایدارترین تربیت، تربیت غیرمستقیم و ضمنی است که در فیلم ها و سریال ها و داستان ها و … قابل مشاهده است.

مثلا شما داستان های رادیو، تلویزیون، فیلم های سینمایی، کتاب، جراید، مجلات و … را در نظر بگیرید، قهرمان داستان های شورانگیز به خصوص اگر در آن داستان ها جنبه های دینی و هنری به خوبی به کار رفته باشد، فوق العاده در نظر انسان اهمیت پیدا می کند و انسان می کوشد تمام خصوصیات زندگی خود را با وضع آنها منطبق سازد و کمتر کسی پیدا می شود که دارای استقامت باشد و تحت تأثیر قرار نگیرد.[۲]

البته گاهی نیز انسان در لابه لای فیلم، داستان، تبلیغات یا نوشته به صورت نا آگاهانه تأثیراتی می پذیرد که حتی خودش هم متوجه این تأثیر نمی شود و به مرور تأثیرات آن در زندگی اش بروز می کند.

رسانه ها در ابعاد مختلف می توانند جوانان ما را تربیت کنند:

الف) تربیت اخلاقی:

این برخورد از چند طریق صورت می گیرد:

۱- دعوت به ارزش های اخلاقی: رسانه ها می توانند با دعوت به خوبی ها و ارزش های اخلاقی جوانان را تربیت کنند. این امر هم به صورت مستقیم مانند سخنرانی، درس، مقاله و … و هم به صورت غیر مستقیم مانند فیلم ها و برنامه های دیگر حاصل می شود.

۲- پرورش نیروی عقلانی: پرورش نیروی عقلانی یکی از راههای تربیت اخلاقی است.[۳] رسانه ها می توانند با دادن بینش صحیح و اصلاح نگرش غلط، نیروی عقلانی جوانان را بالا ببرند.

۳- روش عبرت آموزی: مثلا رسانه ها با آگاه کردن جوانان نسبت به عواقب وخیم فساد، اعتیاد، بی بند و باری و … می توانند جوانان را تربیت کنند.

۴- پرورش ایمان: ایمان و اعتقاد به خداوند، اولین اصل تربیتی و مهم ترین بنای اساسی در جهان بینی و نظام فکری در تعلیم و تربیت انسان است.[۴] ایمان و اعتقاد سبب تصحیح رفتار، تهذیب اخلاق، تزکیه نفس و پیشرفت و تعالی و رستگاری و خوشبختی انسان می شود، همین اصل بود که یقین را در سلمان، شجاعت را در ابوذر، استقامت را در بلال و انفاق و ایثار را در خدیجه ـ سلام الله علیها ـ و … جلوه گر می ساخت.[۵]

بدین ترتیب رسانه ها می توانند با برنامه های مختلف ایمان جوانان را پرورش داده و آنان را تربیت کنند.

ب) تربیت اجتماعی، سیاسی، اقتصادی:

۱- آموزش و تصحیح رفتارهای اجتماعی: رسانه ها می توانند با برنامه های مختلف و به صورت مستقیم و غیر مستقیم، نحوه رفتارهای اجتماعی را به جوانان بیاموزد و رفتارهای غلط اجتماعی را در جوانان تصحیح نماید. آداب معاشرت و مهارت های روابط اجتماعی را بر اساس بینش الهی و انسانی به آنها آموزش دهد.

۲- تربیت انسان به لحاظ سیاسی: در جنبه های سیاسی می تواند با دادن آگاهی های سیاسی و ایجاد قدرت تحلیل مسائل، جوانان را تربیت نمایند. و خطرهای سیاسی و اغفال های سیاسی ای را که در کمین جوانان است را به آنها گوشزد کند.

۳- تربیت انسان به لحاظ اقتصادی: رسانه ها می توانند با دادن بینش های لازم، جوانان را در این زمینه تربیت نمایند. همان گونه که با دادن نگرش غلط و ایجاد اشتهای کاذب می توانند از آنها سوء استفاده کنند.

بنابراین رسانه ها می توانند در تربیت صحیح جوانان نقش اساسی ایفاء نمایند و همچنین می توانند با برنامه های نامناسب خود موجب رفتارهای نامناسب جوانان گردند و آنها را غلط تربیت بکنند و این امر باعث حساسیت رسانه ها می شود.

در کل زندگی انسان ابعاد مختلفی روان شناختی، عاطفی، سیاسی، اقتصادی، عبادی، اجتماعی و … دارد. رسانه ها باید در هر زمینه به انسان ها بینش هایی دهد و از طریق آموزش دروس و بررسی مشکلات جوانان و ارائة راه حل ها، مهارت ها و نیازهای زندگی (مادی و معنوی) به پرورش ابعاد مختلف انسان بپردازند و انسان را نسبت به اهداف زندگی آگاه تر سازند و با چاه ها و خطرهای راه آشنا سازند.

پی نوشت ها:

[۱] . جوانان از دیدگاه امام خمینی ـ رحمة الله علیه ـ ، دفتر تنظیم و نشر آثار امام ـ رحمة الله علیه ـ ، ۱۳۷۷.

[۲] . تربیت کودک در جهان امروز، احمد بهشتی، ص ۵۰، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، ۱۳۷۷.

[۳] . اخلاق اسلامی، احمد دیلمی و مسعود آذربایجان، ص ۲۹۵، نشر و پخش معارف، ۱۳۷۷.

[۴] . والدین و مربیان مسئول، رضا فرهادیان، ص بوستان کتاب، ۱۳۸۲.

[۵] . همان، ص ۲۸.

انتهای پیام/