به گزارش خبرگزاری مهر، کتاب «درآمدی بر هنجارسازی اجتماعی» نوشته سیدمحسن میرسندسی عضو هیئت علمی گروه قرآن و مطالعات اجتماعی پژوهشکده اسلام تمدنی دفتر تبلیغات اسلامی منتشر شد.

هنجار اجتماعی عبارت از قواعد، الگوها و شیوه های تثبیت شده رفتار در گروه های اجتماعی است که در تمام سطوح زندگی انسان ها و در همه محیط های اجتماعی وجود دارند و عاملی مهم در تنظیم روابط اجتماعی و ایجاد نظم اجتماعی هستند. بنابراین، بسیاری از مسائل و مشکلات جاری در جامعه، ماهیتی اجتماعی و فرهنگی دارند (هر چند علی الظاهر در حیطه های دیگر جای گرفته باشند). یکی از مهم ترین راه های کاهش و حل این مشکلات، استفاده از الگوهایی است که از طریق مفاهیم جامعه شناسی ازجمله هنجارهای اجتماعی معرفی می شوند.

هرچند غالبا نقش و وجود هنجارهای اجتماعی مسلم و بدیهی فرض می شود ولی سوال اساسی این است که هنجارها چرا و چگونه به وجود می آیند؟ مسئله ای که محور این مطالعه بوده، در قالب سوالات زیر مطرح شده است:

چارچوب مفهومی و نظری هنجارسازی اجتماعی چیست؟ و عوامل و شرایط مؤثر در ایجاد هنجارهای اجتماعی کدام است؟

هدف کلی از انجام این بررسی از یکسو اهمیت شناسایی شرایط و عوامل خرد و کلانی است که در ایجاد هنجارها چه به صورت عاملی و چه فرآیندی مؤثر هستند و از سوی دیگر واشکافی جنبه های مختلف هنجارسازی اجتماعی و به کارگیری آن در تحقق امور مورد مطلوب فرهنگی توسط سازمان ها و کارگزاران فرهنگی و تبلیغی است.

برای انجام این مطالعه از روش اسنادی و مراجعه به متون مرتبط با موضوع استفاده شده است؛ در مرحله اول، به جمع آوری و توصیف مطالب و در ادامه به تحلیل و نتیجه گیری از آنها اقدام شده است.

عواملی که در این مطالعه برای هنجارسازی شناسایی و تحلیل شد، عبارتند از:

۱- هنجارسازان یا کارگزاران هنجارفرستی که می تواند هم شامل افراد در گروه ها و محیط های کوچک و هم گروه ها و سازمان های رسمی باشد.

۲- هنجارپذیران که شامل طیف وسیع و متنوعی از مخاطبان هنجارسازی شده و به اعتبارات و شرایط گوناگون طبقه بندی می شوند.

۳- هنجار مورد نظر که نقش کانونی در فعالیت هنجارسازی ایفا می کند، باید مبتنی بر ویژگی هائی در انطباق با نیازها و فرهنگ محیط های اجتماعی هنجارپذیران قرارگیرد.

مجموعه این عوامل در یک شرایط خاص و از طریق برخی سازوکارها امکان تأثیرگذاری مطلوب را فراهم می آورند که که برخی از مهمترین آنها عبارتند از: توجه به تعمیق و درونی سازی هنجارها، تمرکز بر اولویت های هنجاری و استفاده از شیوه های غیر مستقیم، توجه به کاربرد مناسب هنر و ظرفیت های رسانه و توجه به نقش گروه های مرجع در جامعه.

روشن است که کیفیت مجموعه این عوامل و شرایطی که بر محیط اجتماعی هنجارسازی حاکم است، تأثیرات متفاوتی را در برخواهد داشت.