به گزارش مشرق، برای نسل اول انقلاب، «جمعه سیاه» نقطه عطف و یکی از دلایل محکم برای ماندن مردم در خیابان و ادامه تظاهرات ضد پهلوی است که به پیروزی انقلاب اسلامی ختم شد. درکتاب های تاریخی و در نشریاتی که گفت وگو و تحلیل های سیاسی منتشر می کردند، جمعه سیاه؛ روز ۱۷ شهریور سال ۵۷ است که میدان ژاله رنگ خون گرفت و جمعه خونین در حافظه تاریخ به ثبت رسید. جمعه خونین شد و خون رنگ جنون گرفت و دیگر آرام نگرفت تا رسید به بهمن ۵۷ و پیروزی انقلاب. عصبانیت مردم در اوج بود که کشتار میدان ژاله شکل گرفت و رژیم پهلوی به سمت خودش شلیک نهایی را انجام داد.





در همین رابطه روزنامه جام جم گفت وگویی با مهدی طالقانی فرزند مرحوم آیت ا … طالقانی انجام داده است که بخش های مهم آن در ادامه می آید.

مردم باور نمی کردند که سربازها به سمت شان مستقیم شلیک کنند

- آن روز من هم مثل بقیه مردم به اطراف میدان ژاله رفته بودم. خاطرم هست در خیابان فخرالدوله بودم که تیراندازی شروع شد.

- از شب قبل نیروهای نظامی به خیابان ها آمده بودند. شهر و به خصوص اطراف میدان ژاله امنیتی بود. اما مردم شعارگویان به سمت میدان حرکت می کردند.

- چند بار فرمانده نیروهای نظامی با بلندگو از مردم خواست که تظاهرات را تمام کرده و به خیابان ها را ترک کنند اما مردم گوش نکردند چون تجربه شنیدن این اخطارها را داشتند و باور نمی کردند که سربازها به سمت شان مستقیم شلیک کنند، اما فرمان شلیک صادر شد و سربازها واقعا به سمت آنها شلیک کردند. این اولین بار بود که سربازها مستقیم به سمت مردم شلیک می کردند.

فاجعه بازتاب جهانی میدان ژاله برای رژیم پهلوی

- روز بعد روزنامه ها به خصوص روزنامه کیهان که عکاسش هم در محل حضور داشت، اخبار و عکس های میدان ژاله را منتشر کرد و باعث عصبانیت همه کشور شد.

- خبرنگاران خارجی هم آن روز در تهران و در میدان ژاله بودند و این اتفاق بازتاب جهانی هم داشت که برای رژیم پهلوی اصلا خوب نبود.

مردم باورشان شده بود باید راهی که انتخاب کرده اند را ادامه دهند

- به نظرم شاه پیش بینی نمی کرد که مردم از سربازان او نترسند و در خیابان بمانند و تعداد کشته ها زیاد شود. شاید تصورش این بود که با اولین تیراندازی ها مردم متفرق شوند. اما مردم ماندند و تظاهرات ادامه پیدا کرد چون زمینه های انقلاب فراهم شده بود.

- مردم تجربه تظاهرات تاسوعا و عاشورا را داشتند و باورشان شده بود باید راهی که انتخاب کرده اند را ادامه دهند. بعد از اتفاق ۱۷ شهریور، دولت حکومت نظامی هم برقرار کرد اما دیگر فایده نداشت و هیچ منع و فشاری نمی توانست مردم را آرام کند.

شاه تصور می کرد با بگیر و ببند و خون ریزی می تواند کمی نفس بکشد

- حالا خون زیادی ریخته شده بود و ثابت کرده بود که شاه نه تنها قصد تغییر استراتژی خود در نوع حکومت را ندارد که اگر لازم باشد مردم را در خیابان ها به شهادت می رساند.

- از آن طرف شاه، تصور می کرد که با این بگیر و ببند و خون ریزی می تواند کمی نفس بکشد و مردم دیگر به خیابان ها نمی آیند اما درست برعکس شد و تظاهرات روزبه روز بیشتر شد.

من نام این میدان(ژاله) را میدان شهدا می گذارم!

- مرحوم علامه نوری پیش از پیروزی انقلاب در میدان ژاله کتابخانه و حسینیه ای داشته و در آنجا برای مردم سخنرانی می کرده و به واسطه همین سخنرانی ها بین مردم طرفداران زیادی داشته و خیلی ها پای منبر او می نشسته اند.

- قبل از اتفاق ۱۷ شهریور آن طور که خود علامه در گفت وگویی عنوان کرده، نیروهای نظامی و ساواکی ها در محل سخنرانی های او، با مردم برخورد می کرده اند و در یکی از این درگیرها چند نفری هم به شهادت می رسند که روز بعدش شریف امامی؛ نخست وزیر وقت با علامه نوری تماس می گیرد و توضیحاتی می دهد که علامه نمی پذیرد و به سخنرانی های خود علیه رژیم ادامه می دهد.

- در سخنرانی ای که شب عید فطر (چند روز مانده به ۱۷ شهریور) انجام می دهد می گوید: من نام این میدان(ژاله) را میدان شهدا می گذارم چه دستگاه حاکمه و شهرداری بپذیرد چه نپذیرد. همین که مردم قبول کنند کافی است. همان شب مردم حدود ۱۰۰ مقوا تهیه کرده و روی آنها می نویسند میدان شهدا و در میدان ژاله نصب می کنند. بعد از واقعه ۱۷ شهریور هم برای همیشه میدان ژاله به میدان شهدا تغییر نام می دهد.