فرهنگ انتظار در آیینه زیارت جامعه کبیره

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، مهدویت در اندیشه اسلامی، آموزه ای بنیادین و اندیشه ای راهبردی و کاربردی است؛ از این رو در مجموع معارف اسلامی تلاش شده است تبیین مناسبی از این آموزه صورت گیرد.
واکاوی مسأله مهدویت نشان می دهد تعداد قابل توجهی دعا و زیارت در باب مهدویت وارد شده است؛ چرا که آن ها دربین سایر معارف، تاثیر بسزایی در تبیین این آموزه داشته اند؛ به ویژه هنگامی که سیاست شوم عباسیان مبنی بر قطع رابطه امام با مردم تشدید شد، دعا و زیارت، بیشتر مورد توجه قرار گرفت؛ چرا که ساختار دعا و زیارت می توانست در دوران تقیه، عامل انتقال و نشر وترویج معارف مهدویت قرار گیرد، مضاف بر اینکه این مضامین برای آیندگان به یادگار ماند تا برای جویندگان معارف مهدوی، منابعی متقن و متواتر و قابل اطمینان باشد. در بین دعاها، برخی به طور اختصاصی به مسئله مهدویت پرداخته مانند دعای ندبه، دعای عهد، دعای فرج، زیارت آل یاسین و … و برخی، قسمت هایی از مفاهیم مهدوی را در خود گنجانده است.
به عنوان نمونه زیارت جامعه کبیره صادره از امام هادی علیه السلام از جمله این ادعیه است. در بخشی از این دعا می خوانیم:
محتجب بذمتکم معترف بکم و مؤمن بإیابکم مصدق برجعتکم منتظر لأمرکم مرتقب لدولتکم
تحت حمایت های شما در امان هستم و به بازگشت شما ایمان و به رجعت شما باور دارم و در انتظار حکومت شما هستم، عملا مترصد دولت شمایم.
مترصد بودن برای فرارسیدن دولت حقیقی اهل بیت، انتظار امر فرج ایشان و نیز ایمان به بازگشت و همچنین رجعت اهل عترت علیهم السلام از گزاره های این بخش از زیارت جامعه کبیره است؛ مسئله ای که از اعتقادات راسخ شیعه شمرده می شود و به این معناست که در مقطعی از آخرالزمان و یا قبل و پس از برپایی سرزمین ظهور توسط امام عصر (عج) عده ای به صورت جسمانی به دنیا باز می گردند تا بر آنچه بر آنان مقدر شده جامه عمل پوشانده شود. بر اساس منابع روایی، به طور کلی رجعت کنندگان به چهار دسته تقسیم می شوند:
۱ انسان هایی که نهایت ایمان را درک کرده اند به طوری که لیاقت حضور در دولت حق و جهانی را دارند.
۲ کفار و دشمنانی که گناهان و صدمات بی شماری را به اهل ایمان وارد کرده اند این عده مجازات و حدود الهی را بعد از قیام جهانی منجی دریافت می کنند و انتقام از آنها گرفته می شود تا عدالت بر همگان جاری شود.
۳ انبیاء و رسولان الهی که گویی برخی قبل از برپایی سرزمین ظهور رجعت می کنند همچون عیسی علیه السلام و موسای نبی (ع) تا سرپناه مؤمنان در فتنه های آخرالزمان باشند.
۴ پیامبر و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام که پس از ظهور امام عصر (عج) اتفاق می افتد و در این بین، اول بزرگواری که پا به دنیا می گذارد، امام حسین علیه السلام است.
امام صادق علیه السلام در روایتی فرمود «أول من تنشق الأرض عنه و یرجع إلی الدنیا الحسین بن علی؛ اول کسی که زمین برایش شکافته می شود و به دنیا باز می گردد، حسین بن علی است.» (مختصر البصائر، ص: ۱۰۷) امام باقر علیه السلام نیز فرمود «إن أول من یرجع لجارکم الحسین ع فیملک حتی تقع حاجباه علی عینیه من الکبر؛ اول کسی که در رجعت به دنیا برمی گردد، همسایه شما حسین علیه السلام است آن حضرت چندان سلطنت می کند که از پیری ابروانش روی دیدگانش را می گیرد.» (الإیقاظ من الهجعة بالبرهان علی الرجعة، شیخ حر عاملی، ص: ۳۶۰) و خود امام حسین علیه السلام در روز عاشورا فرمود «فأکون أول من تنشق عنه الأرض؛ اول کسی که زمین برایش شکافته و او خارج می شود من خواهم بود.» (الخرائج و الجرائح، ج۲، ص: ۸۴۹)
انتهای پیام/
واکاوی مسأله مهدویت نشان می دهد تعداد قابل توجهی دعا و زیارت در باب مهدویت وارد شده است؛ چرا که آن ها دربین سایر معارف، تاثیر بسزایی در تبیین این آموزه داشته اند؛ به ویژه هنگامی که سیاست شوم عباسیان مبنی بر قطع رابطه امام با مردم تشدید شد، دعا و زیارت، بیشتر مورد توجه قرار گرفت؛ چرا که ساختار دعا و زیارت می توانست در دوران تقیه، عامل انتقال و نشر وترویج معارف مهدویت قرار گیرد، مضاف بر اینکه این مضامین برای آیندگان به یادگار ماند تا برای جویندگان معارف مهدوی، منابعی متقن و متواتر و قابل اطمینان باشد. در بین دعاها، برخی به طور اختصاصی به مسئله مهدویت پرداخته مانند دعای ندبه، دعای عهد، دعای فرج، زیارت آل یاسین و … و برخی، قسمت هایی از مفاهیم مهدوی را در خود گنجانده است.
به عنوان نمونه زیارت جامعه کبیره صادره از امام هادی علیه السلام از جمله این ادعیه است. در بخشی از این دعا می خوانیم:
محتجب بذمتکم معترف بکم و مؤمن بإیابکم مصدق برجعتکم منتظر لأمرکم مرتقب لدولتکم
تحت حمایت های شما در امان هستم و به بازگشت شما ایمان و به رجعت شما باور دارم و در انتظار حکومت شما هستم، عملا مترصد دولت شمایم.
مترصد بودن برای فرارسیدن دولت حقیقی اهل بیت، انتظار امر فرج ایشان و نیز ایمان به بازگشت و همچنین رجعت اهل عترت علیهم السلام از گزاره های این بخش از زیارت جامعه کبیره است؛ مسئله ای که از اعتقادات راسخ شیعه شمرده می شود و به این معناست که در مقطعی از آخرالزمان و یا قبل و پس از برپایی سرزمین ظهور توسط امام عصر (عج) عده ای به صورت جسمانی به دنیا باز می گردند تا بر آنچه بر آنان مقدر شده جامه عمل پوشانده شود. بر اساس منابع روایی، به طور کلی رجعت کنندگان به چهار دسته تقسیم می شوند:
۱ انسان هایی که نهایت ایمان را درک کرده اند به طوری که لیاقت حضور در دولت حق و جهانی را دارند.
۲ کفار و دشمنانی که گناهان و صدمات بی شماری را به اهل ایمان وارد کرده اند این عده مجازات و حدود الهی را بعد از قیام جهانی منجی دریافت می کنند و انتقام از آنها گرفته می شود تا عدالت بر همگان جاری شود.
۳ انبیاء و رسولان الهی که گویی برخی قبل از برپایی سرزمین ظهور رجعت می کنند همچون عیسی علیه السلام و موسای نبی (ع) تا سرپناه مؤمنان در فتنه های آخرالزمان باشند.
۴ پیامبر و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام که پس از ظهور امام عصر (عج) اتفاق می افتد و در این بین، اول بزرگواری که پا به دنیا می گذارد، امام حسین علیه السلام است.
امام صادق علیه السلام در روایتی فرمود «أول من تنشق الأرض عنه و یرجع إلی الدنیا الحسین بن علی؛ اول کسی که زمین برایش شکافته می شود و به دنیا باز می گردد، حسین بن علی است.» (مختصر البصائر، ص: ۱۰۷) امام باقر علیه السلام نیز فرمود «إن أول من یرجع لجارکم الحسین ع فیملک حتی تقع حاجباه علی عینیه من الکبر؛ اول کسی که در رجعت به دنیا برمی گردد، همسایه شما حسین علیه السلام است آن حضرت چندان سلطنت می کند که از پیری ابروانش روی دیدگانش را می گیرد.» (الإیقاظ من الهجعة بالبرهان علی الرجعة، شیخ حر عاملی، ص: ۳۶۰) و خود امام حسین علیه السلام در روز عاشورا فرمود «فأکون أول من تنشق عنه الأرض؛ اول کسی که زمین برایش شکافته و او خارج می شود من خواهم بود.» (الخرائج و الجرائح، ج۲، ص: ۸۴۹)
انتهای پیام/
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! میخوای دربارهی «فرهنگ انتظار در آیینه زیارت جامعه کبیره» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.