به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت جهاد کشاورزی، وزیر جهاد کشاورزی در پیامی به سیزدهمین نشست مجازی وزرای کشاورزی جهان در حاشیه هفته سبز برلین اعلام کرد: به منظور «ارتقای امنیت غذایی»، «کاهش خطرات تغییر اقلیم و سازگاری با این پدیده»، و «حفظ منابع طبیعی و زیستی»، انتقال به سیستم تولید کشاورزی کارآمد، بهره ور، باثبات، انعطافپذیر و پایدار، اجتنابناپذیر است. در این راستا، «کشاورزی هوشمند به اقلیم»، به عنوان رویکردی جامع نگر از طریق تلفیق طرح ها و استراتژی های مربوط به تغییرات اقلیم و کشاورزی پایدار، در جهت حفظ منابع طبیعی و بهبود منافع پایدار بشری، گام برداشته و ترویج می شود.

متن پیام کاظم خاوازی، وزیر جهاد کشاورزی جمهوری اسلامی ایران به سیزدهمین نشست مجازی وزرای کشاورزی جهان به شرح زیر است:

فرصت را مغتنم شمرده و به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران مراتب سپاس و قدردانی خود را از میزبان محترم سیزدهمین مجمع جهانی غذا و کشاورزی (GFFA) اعلام می دارم و از حضور در جمع شما خشنودم و امیدوارم به زودی این دیدارها از نزدیک صورت پذیرد .

خانم ها و آقایان، امروز در شرایطی دور هم جمع شده ایم که به دلیل شیوع گسترده بیماری در جهان امکان سخن گفتن رو در رو ممکن نیست. جهان دقیقا در گرماگرم تلاش های وسیع و گسترده برای حل معضلات مربوط به سلامت، ایمنی و حق دسترسی به غذا به یک باره در پشت سد پاندمی متوقف شد.

شیوع پاندمی موجب کاهش دسترسی به نیروی کار در تولید و فرآوری مواد غذایی به دلیل محدودیت در حمل و نقل، وجود قرنطینه و ترس از ابتلاء به ویروس شده است. همچنین افزایش دستمزدها، کاهش عرضه کالاهای با ارزش افزوده بالا، مشکل دسترسی به بازار تأمین مالی و به خصوص تأمین سرمایه در گردش، نوسان در تقاضای مواد غذایی و کشاورزی به دلیل تغییر الگوی مصرف خانوارها به سمت مصرف کالاهای بهداشتی و درمانی و تقویتکننده سیستم ایمنی بدن، اختلال و ناامنی غذایی را تشدید کرده است.

بر اساس تحلیل بانک جهانی در ماه ژوئن، پیشبینی می شود در سال ۲۰۲۰، کووید ۱۹ بین ۸۸ تا ۱۱۵ میلیون نفر را دچار فقر شدید کرده و فرآیند کاهش فقر را نسبت به سال های قبل، حدود سه برابر کندتر نماید. افزایش فقر، ناامنی غذایی را افزایش می دهد به طوری که برآورد می شود تا پایان سال ۲۰۲۰ حدود ۱۳۰ میلیون نفر دیگر در شرایط ناامنی شدید و اضطراری قرار بگیرند.

بر اساس شرایط موجود و چشمانداز آینده، توجه به مواردی همچون «افزایش سرمایهگذاری در فناوری، ارتباطات و مدیریت دانش»، «افزایش کارایی و بهرهوری»، «توسعه خدمات پشتیبان مانند سردخانه، انبار، امکانات حملونقل، پایانه صادراتی و غیره»، «توسعه و گسترش فروش الکترونیکی و مجازی»، «توسعه استارت آپ ها»، «ساماندهی و تقویت زنجیره ارزش مواد غذایی و کشاورزی»، «تقویت و توسعه تشکل های گروهی و جمعی»، «حمایت هوشمند از تولیدکنندگان کوچک مقیاس در طول زنجیره ارزش»، «حمایت غذایی از خانوارهای آسیبپذیر»، «ایجاد اشتغال و تنوع درآمدی برای خانوارهای آسیبپذیر»، «تدوین و اجرای سیاست های حمایتی و تجاری مناسب»، «همکاری های منطقهای در موضوعاتی مثل دانش و علم، سرمایهگذاری، و تدوین سیاست های منطقهای»، «ایجاد پایگاه داده و اطلاعات سیستم غذایی» و «تحلیل و آیندهنگری در خصوص مؤلفه های امنیت غذایی»، به منظور افزایش تابآوری سیستم غذایی، ضرورت دارد.

در این میان بخش کشاورزی با «برنامه های اقدام و عمل» مناسب، می تواند بر سه مؤلفه امنیت غذایی شامل «فراهمی»، «دسترسی» و «سالم بودن غذا»، تأثیر گذاشته و به تابآوری سیستم غذایی کمک نماید.

در این زمینه می توان به اقداماتی همچون «افزایش بهرهوری محصول و نهادهها»، «کاهش ضایعات و هدر رفت»، «توسعه فناوری و مدیریت دانش»، «تشویق افزایش سرمایه‬ گذاری در خدمات پشتیبان»، «حمایت از توسعه تشکل ها و گروه های تولیدی و خدماتی مرتبط»، «توجه به سلامت و استاندارد غذا»، «افزایش حاصلخیزی خاک و خاکورزی»، «توجه به تنوع زیستی»، «افزایش صیانت و حفاظت از منابع طبیعی و پایه»، «حمایت از زنجیره ارزش محصول و تقویت آن»، «توجه به آثار و پیامدهای تغییرات آب و هوایی و همچنین شیوع کووید ۱۹ و اتخاذ راهکارهای مناسب برای مدیریت آنها»، «عملیاتی‬ سازی سیستم پویا و کارآمد مدیریت، کنترل، نظارت و ارزیابی، با مشارکت بخش خصوصی و سازمان های مردمنهاد»، «تحقیق، آموزش و ترویج» و «همکاری های منطقه‬ ای و جهانی»، اشاره نمود.

همچنین بخش کشاورزی قادر خواهد بود بسترهای احتمالی شیوع ویروس های دیگر یا بحران های دیگر غذایی را کنترل و مدیریت نماید. تولید غذای سالم با قیمت تمام شده پایین، ضمن افزایش دسترسی مردم به غذا، سیستم ایمنی بدن را تقویت و برای مقابله با انواع بیماری ها آماده تر می نماید.

در این راستا جمهوری اسلامی ایران، علیرغم تحریم های ناعادلانه ایالات متحده آمریکا که فشار مضاعفی را بر ملت ایران تحمیل کرده است، در «برنامه های توسعه» و «برنامه های یک ساله بودجه دولت»، سیاست ها، برنامه ها‬ و‬ اقداماتی را به منظور افزایش تولید داخلی با رویکرد «حمایت و صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست»، «تولید غذای سالم» و «کاهش انتشار گازهای گلخانهای»، «حمایت هوشمند از تقویت زنجیره ارزش محصول» و «حمایت از اقشار آسیبپذیر» طراحی نموده است. همچنین با توجه به بحران شیوع بیماری کووید ۱۹، برخی اقدامات و سیاست ها همانند «تأمین مالی کسب وکارهای کشاورزی و غذا»، «حمایت از اقشار آسیبپذیر»، «حمایت از تقویت زنجیره ارزش» و «مدیریت بازار» را در اولویت کاری قرار داده است. با این همه، مدیریت بحران شیوع بیماری کووید ۱۹ نیازمند همکاری های علمی، فنی، مشاورهای و مالی بینالمللی و منطقه ای است.

توجه به پیامدهای تغییرات آب و هوایی و مخاطرات مرتبط با آنها از جمله «فرسایش خاک»، «بیابانزایی»، «گرد و غبار و شن های روان»، «آتشسوزی جنگل ها و مراتع»، «سیل»، «سرمای زودرس»، «خشکسالی» و «افزایش هجوم آفات بویژه ملخ صحرایی» که جهان در سال های اخیر بیش از گذشته با آنها مواجه بوده، از اولویت سیاستگذاری در تأمین امنیت غذایی برخوردار است.

پیش بینی شده است که با گرم شدن هوا و تغییر در الگوی بارش، احتمال کاهش تولید غذا در جهان وجود دارد. این در حالیست که با توجه به افزایش جمعیت جهان، باید عرضه غذا ۶۰ درصد افزایش یابد. افزایش تغییرات اقلیمی، به دنبال خود کاهش بهره وری زمین های کشاورزی و متعاقب آن، کاهش درآمد و فشار بیشتر بر منابع به منظور حفظ و یا افزایش تولید غذا را باعث شده که خود به انتشار بیشتر گازهای گلخانهای منجر و در نهایت، دسترسی به «غذا» را با تهدید مواجه ساخته است.

به منظور «ارتقای امنیت غذایی»، «کاهش خطرات تغییر اقلیم و سازگاری با این پدیده»، و «حفظ منابع طبیعی و زیستی»، انتقال به سیستم تولید کشاورزی کارآمد، بهره ور، باثبات، انعطاف‬ پذیر و پایدار، اجتناب‬ ناپذیر است. در این راستا، «کشاورزی هوشمند به اقلیم»، به عنوان رویکردی جامع نگر از طریق تلفیق طرح ها و استراتژی های مربوط به تغییرات اقلیم و کشاورزی پایدار، در جهت حفظ منابع طبیعی و بهبود منافع پایدار بشری، گام برداشته و ترویج می شود.

سه رکن اصلی کشاورزی هوشمند به اقلیم برای دستیابی به اهداف ذکر شده عبارتند از:

۱- افزایش پایدار بهره وری و درآمد در بخش کشاورزی

۲- سازگاری و تقویت انعطافپذیری در برابر تغییر اقلیم

۳- کاهش سهم کشاورزی در تولید گازهای گلخانه ای

کشاورزان ایرانی از دیرباز نسبت به تغییرات اقلیم پیرامون خود آگاهی داشته اند و کشاورزی هوشمند به اقلیم، در ایران ریشه ای تاریخی دارد. دیم کاران، با تغییرات آب وهوا در منطقه خویش، تاریخ کاشت محصول خود را تغییر می دادند تا کمتر در معرض تأثیر ناشی از اثرات سو محیطی قرار گیرند. ایجاد قنات و استفاده از آبیاری کوزه ای یا تراوا در مناطق کویری، از جمله مثال های مشخص در این زمینه است. موارد ذکر شده، بخشی از میراث کشاورزی و دانش بومی ایرانیان است و سرشار از ابداعات و ابتکارات و خلاقیت خلاقیت هاست که می تواند در کنار دانش روز، برای مدیریت تغییرات اقلیم به کار گرفته شود.

در این راستا جمهوری اسلامی ایران راهبردهای سازگاری با تغییر اقلیم، نظیر تغییر فصل کشت، بهبود ارقام زراعی، استفاده از فناوری های نوین، انتقال کشت از فضای باز به فضای بسته، افزایش حجم آب ذخیره شده سالانه از طریق اجرای عملیات آبخیزداری، کنترل فرسایش خاک، کنترل رسوب و همچنین افزایش تولید علوفه را اتخاذ نموده است. با این حال مدیریت مشکلات مذکور، مستلزم بهرهگیری از ظرفیت ها و همکاری های علمی، فنی، مشاورهای و اجرایی بینالمللی و منطقه ای است و امید می رود این نشست در این راستا گام های بلندی را بردارد.

این گردهمایی بزرگ سالانه فرصتی را ایجاد می کند تا سیاستگزاران کلان بخش کشاورزی و تولیدکنندگان مواد غذایی از نزدیک در تعامل با یکدیگر و با اشتراک مساعی در راستای همگرایی قدم بردارند. همچنین امیدوارم که در سال آینده با فروریختن سد پاندمی رو در رو با یکدیگر ملاقات کنیم و شرایط بهتری را برای رونق تولید در بخش کشاورزی رقم بزنیم. در پایان با تشکر مجدد از مدیریت شایسته این نشست، ضمن آرزوی سلامتی برای همه حاضرین، مراتب قدردانی خود را از جانب دولت جمهوری اسلامی ایران تقدیم می کنم.