به گزارش خبرنگار مهر، صوت پیش رو چهارمین جلسه از شرح دعای ۴۴ صحیفه سجادیه توسط آیت الله صدیقی است. دعای ۴۴ صحیفه سجادیه در ۱۹ فراز تنظیم شده و دعا در هنگام ورود به ماه رمضان است.

متن کامل این منبر مجازی را در ادامه می خوانید؛

«أعوذ بالله من الشیطان الرجیم»

«بسم الله الرحمن الرحیم * رب اشرح لی صدری * و یسر لی أمری * و احلل عقدة من لسانی * یفقهوا قولی» [۱].

«الحمد لله رب العالمین و الصلاه علی خاتم المرسلین طبیبنا حبیبنا شفیع ذنوبنا أبی القاسم محمد و آله المعصومین سیما الحجه بقیه الله فی العالمین عجل الله فرجه و رزقنا الله صحبته و اللعن علی أعدائهم أجمعین».

مقدمه

وجود مبارک امام زین العابدین سلام الله علیه در این مجموعه ی عظیمی که از ایشان به یادگار مانده است یعنی صحیفه نوریه ی سجادیه در هنگام دخول ماه مبارک رمضان دعایی را ایراد کرده اند که در صحیفه سجادیه دعای چهل و چهارم است و برای ماه مبارک رمضان تیتر و عناوینی را اختصاص داده اند.

ماه مبارک رمضان «ماه طهور»

یکی از عناوین این است که این ماه «شهر الطهور» است؛ از عنوان اینکه این ماه سراسر تحت این عنوان قرار داده شده است… «طهور» در جایی است که انسان بوسیله ی چشمه ای، نزول بارانی، دریایی، آب زلالی، دائما سعی می کند که گرفتار تاریکی نشود و غباری بر او ننشیند و آلودگی او را مکدر نکند، لذا همواره در مقام دفع است، این شخص آنقدر انس دارد و خود را در معرض ریزش باران و آب قرار می دهد که هر وقت انسان نگاه کند می بیند که تمیز و نظیف است و هیچ آلودگی ندارد.

در کنار این دفع آلودگی «رفع آلودگی» هست، پای کسی در اثر غفلت در یک باتلاقی رفته است و آلوده شده است، یا در اثر بی توجهی چرک ها آرام آرام راسخ شده است و روی هم انباشته شده است، و این شخص به دنبال آبی می گشت که بتواند این چرک ها را رفع کند.

ماه مبارک رمضان یک چشمه ای از جانب پروردگار عزیز برای انسان عارف و انسانی است که همیشه خشیت الهی دارد و هیچگاه به خود اجازه نداد کاری کند که دل خود را چرکین کند و روح خود را آلوده کند، ماه مبارک رمضان برای او یک نوع «جلا دادن» است، تجلی بیشتر نور در وجود اوست، تشدید نور است، و طهارت را به درجات بالا رساندن است، و برای کسی که آلوده بوده است، گنهکار بوده است، برای او شستشویی است که در طی یک ماه علی الدوام باید در مقام محاسبه ی آلودگی های گذشته و علاج آن ها باشد.

ماه ماه رفع مشکلات اخلاقی، رفتاری، فکری و احساسی است، یا نه، ماه دفع است. کسی که ماه مبارک رمضان را می بیند به مرحله ی عصمت می رسد، یازده ماه بیمه است، دیگر شیطان به سراغ او نمی آید، دیگر گناه به دور او نمی چرخد.

«برکت» و «رحمت» و «مغفرت» در ماه مبارک رمضان

از این رو در روایات ما در مورد ماه مبارک رمضان بشارت هر دو جهت هست، خدای متعال پیغمبر خود را مأمور کرد که به مردم بگوید: «قد أقبل إلیکم شهر الله بالبرکة و الرحمة و المغفرة» [۲]، این ماه ماه برکت است.

برکت «افزایش فوق رغبت» است.

گاهی مال حالت کف روی آب را دارد، درآمد زیاد است اما همیشه کم می آورد، برای نیازهای او کفایت نمی کند، گاهی انسان درآمد مختصری دارد اما هیچ وقت نیازمند نیست و او را کفایت می کند و مال کم رفع مشکلات می کند. وقتی مال برکت کند با کم آن انسان آثار و ثمرات زیادی در زندگی خود می بیند و وقتی برکت برود زیاد مال هم انسان را بی نیاز نمی کند.

اعمال عبادی هم همینطور است، گاهی یک نماز انسان را یک ساعت هم از گناه بازنمی دارد، اما گاهی یک صلوات انسان را یک هفته بیمه می کند، دیدن یک ولی خدا انسان را تا مدت ها شارژ می کند و سیم انسان وصل است و گناه نمی کند.

ماه مبارک رمضان برکت دارد، یعنی نماز ماه مبارک رمضان آثار و برکاتی دارد که در اوقات دیگر نبوده است، قرآن خواندن و کارهای خیر در این ماه برکت می کند، مثل مال حلال می ماند، مثل مال زلال می ماند، مثل مال متبرک می ماند و برکت می کند.

«بالبرکة و الرحمة»، و ماه ماه نزول رحمت رحمانیه ی خدای متعال و رحمت رحیمیه ی خدای متعال است.

انسان هم از نظر ظاهری در زندگی رمضانی احساس گشایش می کند و خدای متعال رحمت خود را در بعد رزق بر او نازل می کند و هم رحمت رحیمیه دارد، خدای متعال چیزهایی را می دهد که به خصوصی ها می دهد، یعنی انسانی که در روزهای قبل توفیق قرائت یک سوره را نداشت حال هر روز یک جز از قرآن کریم را می خواند، این رحمت رحیمیه است، توفیق مطالعه نداشت اما حالا تفسیر مطالعه می کند، کتاب های حدیثی مطالعه می کند، حالات بزرگان را مطالعه می کند؛ این رحمت رحیمیه است.

و دیگر چیزی که خدای متعال در ماه مبارک رمضان ارزای داشته است «مغفرت» است، «مغفرت» یک چیزی است که اگر نبود جهان گرفتار آتش بود، زندگی برای کسی باقی نمی ماند.

مغفرت غفران خدای متعال است، آمرزش خدای متعال است، پوشش الهی است که شامل حال بندگان خدای متعال می شود.

غفران الهی در قرآن کریم

«طهور» که در این جمله ی امام سجاد علیه الصلاة و السلام آمده است برای یک عده ای مصداق غفران هست، خدای متعال می بخشد، «إن الله لا یغفر أن یشرک به و یغفر ما دون ذلک لمن یشاء» [۳]، تنها گناهی که خدای متعال نمی بخشد گناه «شرک» است، خدای متعال «شرک» را نمی بخشد، «مشرک» را مورد عفو قرار نمی دهد، «و یغفر ما دون ذلک لمن یشاء»، عجب بشارتی است! خدای متعال در قرآن خود به همه ی گنهکارها امید داده است، «و یغفر ما دون ذلک لمن یشاء»، بجز شرک هر گناهی، هر کبیره ای، هر جنایتی، هر جرمی در محضر خدای متعال قابل گذشت است.

این دعایی که برای حفظ آبرو هم توصیه شده است که بعنوان تعقیبات نماز خوانده شود «اللهم إن مغفرتک أرجی من عملی و إن رحمتک أوسع من ذنبی»، پروردگارا! عمل من کم است اما مغفرت تو اوسع از عمل من است، گناه من زیان است اما به اندازه ی رحمت و مغفرت تو نیست، «اللهم ان لم اکن اهلا»، خدایا! اگر من اهلیت ندارم که تو مرا مورد مغفرت قرار بدهی «فرحمتک أهل أن تبلغنی و ترحمنی» اما مغفرت تو چشمه ی جوشان است، او کسی را رد نمی کند، هر اندازه که گناه من زیاد باشد به اندازه ی غفران تو نیست.

خدای متعال «واسع المغفرة» است، دایره ی غفران و سفره ی آمرزش خدای متعال خیلی وسعت دارد، از همه ی کائنات وسیع تر است.

از این جهت خدای متعال در قرآن کریم یک آیه ای دارد که برای گروهی این آیه یکی از امیدبخش ترین آیات قرآن کریم است که دل را نوازش می دهد و روح را شاداب می کند، «قل یا عبادی الذین أسرفوا علیٰ أنفسهم لا تقنطوا من رحمة الله ۚ إن الله یغفر الذنوب جمیعا ۚ إنه هو الغفور الرحیم» [۴].

خاطره ای از عمره ی رجبیه و مغفرت خدای متعال

یک وقتی ما توفیق داشتیم و در عمره ی رجبیه میهمان خدای متعال بودیم، من مقابل درب کعبه نشسته بودم و یک حالت شرمندگی به من دست داده بود و انصاف می دادم که اگر خدای متعال به من مأموریت داده بود که برای خانه ی او میهمان دعوت کنم من چه کسانی را دعوت می کردم؟ قطعا به سراغ ممتازها می رفتم و اولیا خاص را دعوت می کردم، کسانی که اهل طاعت و معرفت و مودت هستند و گیر و آلودگی ندارند را دعوت می کردم، دیدم جایی برای خودم نمی ماند، اگر بنا بود من دعوت کنم مثل خودم را دعوت نمی کردم.

تا این موضوع به ذهن من آمد و خجالت می کشیدم که من کجا و خانه ی دوست کجا؟ من کجا و دیار انبیا کجا؟ من کجا و کوی عشق بازی امام زمان ارواحنا فداه و حضرات معصومین علیهم السلام کجا؟ اینجا جای قدم آن بزرگواران است.

اوج شرمندگی برای من پیش آمد، سر خود را بلند کردم، نگاهی به درب کعبه کردم، دیدم این آیه روی باب کعبه منقش است: «قل یا عبادی الذین أسرفوا علیٰ أنفسهم لا تقنطوا من رحمة الله ۚ إن الله یغفر الذنوب جمیعا ۚ إنه هو الغفور الرحیم». دیدم چقدر خدای متعال بزرگ است! عجب مغفرت و کرمی دارد! اصلا خدای متعال برای گنهکار دعوت ویژه فرستاده است، خدای متعال اینجا را برای نجات گنهکارها قرار داده است، «إن الله یغفر الذنوب جمیعا».

هم حرم های اهل بیت علیهم السلام، هم خانه ی کعبه، هم مساجد، هم کانون های نور، و هم ماه مبارک رمضان، این ها یک مأمنی است که گنهکار بیاید و این بدبختی های خود را به برکت این مواقف کریمه و مشاهد مشرفه و اوقات خاص دارای قداست… خدای متعال این ها را سفره ی خاصی قرار داده است که انسان های گرفتار ناامید نشوند، به اینجا بیایند و خدای متعال آن ها را پاک کند.

لذا خدای متعال در ماه مبارک رمضان وعده ی مغفرت داده است و «مغفرت» انسان را پاک می کند، انسان را طاهر می کند.

اهمیت توبه و استغفار

یکی اینکه خود ماه مبارک رمضان و روزه «گناه» را آب می کند، دوم اینکه دستور است که انسان در ماه مبارک رمضان استغفار کند.

وجود نازنین حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: ایهاالناس! جان های شما در گرو است، و این ماه مبارک رمضان با استغفار خودتان فک رهن کنید، ماه ماه استغفار است، استغفار ماه مبارک رمضان ویژه است. در شب های جمعه ی طول سال مأمور هستیم که استغفار کنیم، شب های جمعه فرشتگان از ابتدای شب تا پایان شب مأموریت دارند و گنهکاران را دعوت می کنند، «هل من تائب؟ هل من سائل؟» آیا سائلی، آیا توبه کننده ای به اینجا نمی آید؟ درها باز است! خدای متعال چشم به راه است که گنهکاری بیاید و بخشیده بشود.

هیچکدام از این مناسبت های طول سال به مقدار ماه مبارک رمضان نیست، کسانی که در طول سال استغفار کرده اند و استغفار آن ها نتیجه نداده است و توبه های آن ها آن ها را نجات نداده است، ماه مبارک رمضان وقت آن است، باید در ماه مبارک رمضان بیایند، علاوه بر اینکه در هر شب ماه مبارک رمضان خدای متعال زمان افطار میلیون ها آزادی دارند، کسانی که گرفتار زندان گناه هستند… «اللهم اغفر لی الذنوب التی تحبس الدعاء» [۵]، گناهی که دعا را حبس می کند… دعا «اثر» است، خود دعاکننده در زندان است، او در باتلاق گناه است و نمی تواند بیرون بیاید، خدای متعال در شب های ماه مبارک رمضان خیلی از این هایی که در زندان گناه هستند و خودشان را گرفتار ظلمت و تنگنا کرده اند را آزاد می کند، که نتیجه ی آن رهایی از آتش جهنم است. اما خدای متعال در شب قدر به اندازه ی همه ی شب های ماه مبارک رمضان گنهکارها را آزاد می کند.

لذا فرموده اند که «فإن الشقی من حرم غفران الله فی هذا الشهر العظیم» [۶]، شقی و بدبخت کسی است که ماه رمضان از او عبور کند و او بخشیده نشود، اگر کسی در ماه مبارک رمضان بخشیده نشود دیگر بخشیده نمی شود، مگر اینکه عرفه ای پیش بیاید و در عرفات دامان امام زمان ارواحنا فداه را بگیرد.

جامانده های ماه مبارک رمضان دیگر جایگاهی ندارند، دیگر جایی ندارند مگر اینکه روز عرفه زنده باشند.

خدای متعال میهمانان خود را اکرام می کند

اینکه حضرت سجاد علیه الصلاة و السلام فرمودند «شهر طهور»، این هم بشارت و مژده است و هم هشدار است، که اگر در ماه مبارک رمضان بخشیده نشدیم دیگر مشکل است که فرصتی برای ما پیش بیاید که خدای متعال ما را ببخشد.

ماه مبارک رمضان ماه میهمانی است، و خدای متعال در میهمانی میهمان خود را اکرام می کند.

بر حسب نقل حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرموده اند: «أکرم الضیف و لو کان کافرا»، اگر میهمان کافر هم باشد میزبان او را اکرام می کند.

«جعلتم فیه من أهل کرامة الله» [۷]، شما به ضیافت الهی دعوت شده اید، «دعیتم فیه إلی ضیافة الله» ولی به دنبال آن «جعلتم فیه من أهل کرامة الله»، لازمه ی پذیرش میهمان این است که به میهمان بی احترامی نمی کنند، خدایی که بندگان خود را مأمور کرده است که میهمان را اکرام کنند، خود این خدا با میهمان خود جز با لطف و آمرزش برخورد نمی کند.

لذا توبه «حبل الله الممدود» است، و برای عبد ضرورت دارد همواره در حال توبه باشد، همواره در حال استغفار باشد.

طلب غفران از غفار

خدای متعال در قرآن کریم می فرماید: «ومن یعمل سوءا أو یظلم نفسه ثم یستغفر الله یجد الله غفورا رحیما» [۸]، اگر کسی کار بد کرده است، اگر کسی به زشتی ها مبتلا شده است، یا به خود ظلم کرده است، «ومن یتعد حدود الله فأولئک هم الظالمون» [۹]، هر گناهی یک نوع تعرض است، تجاوز به مرزهای خدای متعال است، و این ظلم بزرگی است. در قرآن کریم فرمود: اگر در پرونده ی کسی جرمی ثبت شد، عمل بدی از او صادر شد، یا ظلمی نسبت به خود کرد «ثم یستغفر الله» [۱۰] ولی انسان بی تفاوتی نبود، تا علائم بیماری را… که خود «گناه» بیماری بزرگی است، «دآؤکم الذنوب، و دوآؤکم الإستغفار» [۱۱]، درد و مرض شما «گناهان» است، و داروی شما هم استغفار است.

لذا بندگان خدا در ماه مبارک رمضان بعنوان مواد پذیرایی و دستورالعمل مراقبتی «استغفار» می کنند، و «استغفار» مایه ی طهارت جان می شود، «فقلت استغفروا ربکم إنه کان غفارا» [۱۲]، خدای متعال «غفار» است، چرا وقتی با غفار طرف می شود طلب غفران نمی کنی؟ هر کسی که هستی، هر چیزی که هستی خدای متعال تو را قبول می کند، خدای متعال از تو عدم سو پیشینه نمی خواهد تا تو را قبول کند، خدای متعال شرمندگی می خواهد، خدای متعال انکسار و شکستگی می خواهد، هر ظرفی که بشکند قیمت آن کم می شود، مگر ظرف دل، وقتی دل می شکند این خدای متعال است که مشتری دل شکسته است، «طهور» لازمه ی انکسار است، لازمه ی استغفار است، لازمه ی روزه داری در ماه مبارک رمضان است.

روضه

صلی الله علیک یا اباعبدالله و علی الارواح التی حلت بفنائک علیکم منی جمیعا سلام الله ابدا ما بقیت و بقی اللیل و النهار

انسان در ماه مبارک رمضان در اثر گرسنگی رقت قلب پیدا می کند و بهانه برای گریه کردن فراوان است، اما بهترین بهانه یاد مصائب حضرت سیدالشهداء علیه السلام است.

نازدانه ی حضرت سیدالشهداء علیه السلام که اهل مکاشفه و معرفت است با گوش جان از حلقوم بریده ی پدر خود یک پیامی را برای شیعیان ابلاغ فرموده اند، «شیعتی مهما شربتم ماء عذب فاذکرونی» … روزها طولانی است، روزه می گیرید و تشنه می شوید، در سفره ی افطار پارچ شربت می گذارند، آب سرد می آورند، یک نگاهی به این آب سرد کنید و یک یادی از لب های خشکیده ی حضرت سیدالشهداء علیه السلام و فرزندان ایشان کنید …

همه ی ما آب می خوریم و بعد می گوئیم: «صلی الله علیک یا اباعبدالله» … اما ان شاء الله من به قربان حضرت اباالفضل العباس علیه السلام بروم… ایشان آب نخوردند… همینکه دست بردند و مشتی از آب برداشتند و تا مقابل لب های مبارک خود آوردند «فذکر العطش الحسین» … به یاد تشنگی حضرت سیدالشهداء علیه السلام افتادند… آب نخوردند و مواسات کردند و با حالت عطش شربت شهادت را نوشیدند.

لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم

الا لعنت الله علی القوم الظالمین

إلهنا یا حمید بحق محمد، یا عالی بحق علی، یا فاطر بحق فاطمة، یا محسن بحق الحسن، یا قدیم الإحسان بحق الحسین.

خدایا! فرج امام زمان ارواحنا فداه را برسان.

خدایا! حکومت امام زمان ارواحنا فداه را در همین امسال محقق بفرما.

خدایا! ما را در ولایت، در طهارت نفس، در دیانت، در سربازی خود ثابت قدم بفرما.

خدایا! مشکلات عامه ی مردم را در مسائل فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مرتفع بفرما.

خدایا! سکاندار کشتی نظام، امید مستضعفان در غیبت امام زمان ارواحنا فداه، رهبر عزیزمان را با کفایت و کرامت مستدام بفرما.

خدایا! نسل جوان ما را از امواج سهمگین بیکاری و سرگردانی به ساحل نجات دیانت و ازدواج و اخلاق و کرامت نفس و ارزش های والای دینی نائل بگردان.

خدایا! خانواده ها را از نگرانی نسبت به فرزندان خود نجات عنایت بفرما.

خدایا! عموم مریض ها، بیماران این ویروس، و بیماران مورد نظر، چند مؤمن خوب ما که مبتلا هستند، همه را شفاء عنایت بفرما.

خدایا! نعمت عافیت، نعمت امنیت، نعمت رهبر خوب، نعمت نظام اسلامی که کرم کرده ای و به ما داده ای از ما زوال نیاور.

خدایا! حاجات مؤمنین، برادران عزیزی که با ما عهد دعا دارند، آن هایی که ما را دعا می کنند و ما خبر نداریم چه کسانی هستند، و منظورین از دوستان و نزدیکان ما و همه را حاجت روا بفرما.

خدایا! امام عظیم الشأن ما، شهدای سرافراز ما، مشایخ ما، گذشتگان ما را در این ماه مغفرت مشمول غفران واسعه ی خودت قرار بده.

خدایا! حشر با انبیا و ائمه علیهم السلام را در دنیا و آخرت نصیب ما و گذشتگان ما بگردان.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته