شیوع پاندمی کرونا در اوایل سال ۲۰۲۰ بسیاری از معادلات جهان را برهم و تغییرات زیادی در زندگی مردم جهان به وجود آورد. یکی از این تغییرات مثبتی که در این ایام به وجود آمد، ترغیب مردم به سمت «خرید آنلاین» به جای خرید حضوری بود که تقریبا در تمام کشورهای جهان اتفاق افتاد. در این گزارش مروری بر وضعیت خرده فروشی آنلاین در ایران و مقایسه آن با سایر کشورهای دنیا خواهیم داشت.

وضعیت خرید و فروش آنلاین در ایران

بر اساس آنالیز «دیجی کالا» که در گزارش عملکرد یکساله این فروشگاه اینترنتی ایرانی از وضعیت خرده فروشی آنلاین در ایران منتشر شد، مشخص می شود که در سال ۱۳۹۹ در حدود، ۳٫۲ درصد از خرید و فروش کالا در کشور از طریق بستر وب بود که نسبت به سال ۱۳۹۸ رشد بیش از ۶۰ درصدی را نشان می دهد.

این روند صعودی علاوه برآنکه رشد و توسعه طبیعی و تدریجی خرده فروشی آنلاین را نشان می دهد، تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا و گسترش خرید و فروش اینترنتی بود و سبب افزایش کمی تعداد مراکز خرده فروشی آنلاین در کشور نیز شد.

بررسی افزایش تعداد خرده فروشی های آنلاین در سال ۱۳۹۹ نشان می دهد تعداد خرده فروشی های آنلاین ایران در سال ۹۸ حدود ۳۱ هزار فروشگاه بود که این آمار با افزایشی بیش از ۱۸ هزار عددی به حدود ۵۰ هزار فروشگاه آنلاین در سال ۹۹ رسید.

وضعیت خرید و فروش آنلاین در جهان

افزایش آمار خرید اینترنتی و غیرحضوری نه تنها ایران بلکه در تمام کشورهای دنیا خود را به طور ملموسی نشان داد.

از سوی دیگر، بهتر است برای رسیدن به آمار بهتر از میزان افزایش خرید اینترنتی در جهان، میزان دسترسی مردم جهان به اینترنت را نیز نگاهی بیندازیم.

بررسی وضعیت دسترسی مردم ایران به اینترنت نشان می دهد که در سال ۱۴۰۰ بیش از ۹۴ درصد مناطق به اینترنت موبایل دسترسی داشته اند و همچنین رشد تعداد کاربران اینترنت ۱۰۰ درصد بوده است.

از کنار هم قرار دادن دو آمار فوق (میزان خرید و فروش اینترنتی در کشورهای دیگر و درصد دسترسی به اینترنت) مشخص می شود فاصله معناداری میان درصد خرید و فروش آنلاین در ایران با کشورهای همسایه وجود دارد و این در شرایطی است که مطابق آمار، میزان دسترسی و استفاده مردم ایران از اینترنت و شبکه های اجتماعی بیشتر است.

برای نمونه در کشور ترکیه که زیست بوم اقتصادی و قرابت فرهنگی و سبک زندگی با مردم ایران دارد، درصد خرید آنلاین ۸٫۸ درصد است که بطور تقریبی بیش از ۲٫۵ برابر ایران است.

کارشناسان معتقدند علل زیادی برای عدم رشد کافی خرید اینترنتی در ایران وجود دارد که بی اعتمادی مردم به خرید آنلاین، عدم ترویج مناسب این نوع خرید می تواند از دلایل اصلی آن به شمار برود.

نتایج یک تحقیق نشان می دهد، کیفیت خدمات و توصیه همتایان تاثیر مثبت و معناداری بر اعتماد در جهت نگرش مثبت به خرده فروشی آنلاین دارد. فروشگاه های آنلاینی که با کیفیت وب سایت به شیوه ای محرمانه، عادلانه، صادقانه رفتار و از منافع مصرف کنندگان حمایت می کنند، موجب ایجاد نگرش مثبت در مصرف کنندگان می شوند.

بررسی ها نشان می دهد برای افزایش فروش اینترنتی و غیر حضوری در ایران موارد زیر به عنوان راهبرد می تواند مدنظر قرار گیرد.

１- نظارت بر کیفیت خدمات فروشگاه های مجازی در جهت تاثیر مثبت بر اعتماد خریداران

２- ترویج و آموزش خرید غیرحضوری توسط رسانه ها به خصوص صدا و سیما

３- تلاش در جهت افزایش خدمات پس از فروش مانند مرجوعی کالا توسط فروشگاه های اینترنتی

４- استفاده از ابزارهای مدرن تبلیغاتی و بازاریابی در جهت معرفی کامل و صحیح محصول به خریدار

５- استفاده از تجربیات سایر فروشگاه های آنلاین دنیا مانند آمازون