در دو دهه اخیر تحول شگرفی در درمان تومور مغزی رخ داده که هم به افزایش طول عمر بیماران و هم به بهبود کیفیت زندگی آن ها کمک شایانی کرده است.

به گزارش ایسنا، بنابر اعلام وب سایت طبیب خوئی، تلاش برای کاهش آسیب بافتی در زمان عمل جراحی، امکان برداشتن حجم بیشتری از تومور حین عمل، روش های پرتودرمانی پیشرفته برای عدم آسیب به بافت مغزی سالم، داروهای شیمی درمانی جدید و درمان های حمایتی تکمیلی مثل گفتاردرمانی، کاردرمانی و … همه در این جهت گام برمی دارند.

شاید بتوان چالش برانگیزترین تومور مغزی را بدخیم ترین تومور یعنی گلیوبلاستوم دانست. این تومور از محدوده قابل مشاهده در ام آر آی و در زمان عمل فراتر رفته و سلول های آن به قسمت های دیگر مغز منتشر می شود و به این دلیل فرد مبتلا قطعا پس از جراحی نیازمند درمان های تکمیلی مثل پرتودرمانی و شیمی درمانی خواهد بود حتی اگر تمام توده به طور کامل برداشته شده باشد. خوشبختانه داروی موثر شیمی درمانی برای این بیماران با نام تمودال به صورت خوراکی مصرف می شود و معمولا نیازی به بستری بیمار نیست.

در مورد تکنیک های جدید پرتودرمانی در ادامه صحبت خواهد شد اما درباره جراحی این تومور بدخیم باید گفت که برخلاف تصور ما در یک دهه قبل، برداشتن حجم بیشتری از تومور در زمان جراحی مهم ترین عامل تعیین کننده نتیجه درمان است. برای دستیابی به این هدف، میکروسکوپ هایی با قابلیت های جدید مثل امکان تزریق مواد فلورسئین که در زمان جراحی سبب رنگ گرفتن قسمت های دچار تومور در مغز می شوند، انجام جراحی بیدار برای کنترل عملکرد تکلم بیمار تا بتوان حجم بیشتر از تومور را بدون آسیب عصبی برداشت، دستگاه ناوبری (ناویگاسیون) که برای پیداکردن دقیق محل تومورهای کوچک کمک کننده است، مونیتورینگ عصبی حین عمل برای کنترل عملکرد حرکتی اندام ها، سونوگرافی حین عمل که می تواند بقایای تومور که از چشم دورمانده اند را پیدا کند و حتی ام آر آی در اتاق عمل که به صورت دقیق تری در جهت اطمینان از تخلیه کامل تومور اطلاعات به دست می دهد همگی در سال های اخیر نقش پررنگ تری پیداکرده اند.

«گلیوم های درجه پایین» از تومورهایی هستند که بدخیم نبوده اما ممکن است با گذر زمان تبدیل به بدخیمی شوند. به این دلیل برخلاف سال های قبل امروزه اگر محل تومور اجازه جراحی با خطر قابل قبول را بدهد، حتما جراحی توصیه می شود و کنترل سالانه بیمار برای بررسی رشد یا عدم رشد آن دیگر اقدام منطقی نیست.

از سوی دیگر «مننژیوم ها» عموما خوش خیم هستند و بررسی های سال های اخیر ثابت کرده اند که بسیاری افراد بدون اینکه اطلاع داشته باشند سال های سال با یک مننژیوم کوچک داخل جمجمه خود زندگی می کنند و در حال حاضر می توان گفت برای مننژیوم های کوچکی که در صورت رشد خطرناک نیستند، اثر فشاری روی مغز ندارند و در ام آر آی سالیانه رشد آن ها دیده نشده، برخلاف گلیوم های درجه پایین، تحمیل خطر جراحی اقدام صحیحی نیست. در مورد مننژیوم هایی که نیاز به عمل پیدا می کنند، استفاده از تجهیزات پیشرفته کنونی مثل میکروسکوپ هایی با قابلیت های متفاوت، آندوسکوپ قاعده جمجمه و مونیتورینگ حین عمل، خطر جراحی را گرچه به طور کامل از بین نبرده اما به طور قابل توجهی کاهش داده است.

معرفی آندوسکوپ قاعده جمجمه تحولی بزرگ در جراحی تومور هیپوفیز ایجاد کرده است. به این ترتیب امکان خارج کردن کامل تومور از طریق بینی با کمترین آسیب به ظاهر فرد و عناصر بینی و درعین حال دید بهتر و کامل تر در زمان جراحی فراهم شده. آندوسکوپ مغز هم برای جراحی برخی تومورهای کوچک مغزی ابداع پرکاربردی است که سبب کوتاه شدن زمان و میزان برش و آسیب بافتی عمل جراحی می شود.

روش های رادیوتراپی مختلفی در سال های اخیر معرفی شده اند مثل «گامانایف» و «سایبرنایف» که بیشتر در مورد تومورهای خوش خیم کاربرد دارند و بیمار به جای مراجعه چند ده روزه به مرکز پرتودرمانی، فقط در یک روز اشعه لازم برای کنترل بیماری به تومور تابانیده شده و از آسیب بافت های مجاور پرهیز می شود. تکنیک جدید «IMRT» روشی پیشرفته برای پرتودرمانی تومورهای خوش خیم و بدخیم است که سبب به حداقل رساندن آسیب اشعه در زمان رادیوتراپی می شود. البته هر کدام از این روش ها محدودیت های خاص خود را نیز دارند و نمی توان از آن ها در تمام بیماران استفاده کرد.

در پایان باید گفت در تمام دنیا با تمرکز بیشتر روی درمان گلیوبلاستوم، تلاش برای ارائه روش درمانی متفاوت وجود دارد؛ مانند ژن درمانی، استفاده از سلول های بنیادی، استفاده از ویروس های حاوی مواد شیمی درمانی و مشابه آن که متأسفانه هنوز به حد قابل قبولی از موفقیت در درمان نرسیده اند و تاکنون در مطالعات انسانی تحولی را نشان نداده اند و از سوی دیگر عوارضی هم بر ایشان می توان متصور شد که گاهی از خود بیماری پردردسرتر هستند؛ اما بعضی از بیماران به دلیل تبلیغات ناصحیح برخی مراکز و البته گروهی هم به صورت داوطلبانه برای شرکت در پروژه های تحقیقاتی این نمایش را انتخاب می کنند.

دکتر طبیب خوئی

جراح مغز و اعصاب

هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران

علاقه مندان جهت تعیین وقت قبلی می توانند با شماره های ۸۸۴۸۶۸۸۷-۰۹۱۲۰۷۰۱۰۸۰ تماس بگیرند.

انتهای رپرتاژ آگهی