به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از مهم ترین ابعاد قرآن و بلکه مهم ترین رسالت آن، دعوت به امامت و ولایت اهل بیت وحی علیهم السلام است. این امر مهم و مغفول جامعه اسلامی ما و تفاسیر ما به قدری حائز اهمیت است که خداوند در سوره اسراء می فرماید «إن هذا القرآن یهدی للتی هی أقوم»؛ یعنی این قرآن به سوی چیزی که با قوام است، هدایت می کند. امام صادق علیه السلام ذیل این آیه فرمود «یهدی إلی الإمام»؛ یعنی هدایت به امام می کند. حال اینکه چرا با مطالعه تفاسیر روز نمی توانیم به این نتیجه گیری برسیم، جای تأمل دارد. در واقع اصل تفسیر قرآن، هدایت به سوی ولایت عترت است، غیر از این، نمی توان نام آن را تفسیر گذاشت بلکه به تعبیر امام، برداشت های شخصی و یا حرکت در لایه های اخلاق اجتماعی است که در جای خود بسیار پسندیده است؛ مثل آنکه یک اندیشمند قرآنی در باب غیبت در قرآن و مضرات آن کتابی می نویسد.

با این مقدمه، به سومین شماره از عنوان «جایگاه اصحاب و دشمنان امام حسین (ع) در آیینه قرآن» می پردازیم. به طور خلاصه، محور مطالب گذشته بر پایه آیه۲۴ سوره انفال بود که فرمود «یا أیها الذین آمنوا استجیبوا لله و للرسول إذا دعاکم لما یحییکم ۖ واعلموا أن الله یحول بین المرء وقلبه وأنه إلیه تحشرون»؛ ای اهل ایمان، هنگامی که خدا و پیامبرش شما را به حقایقی که به شما [حیات معنوی و] زندگی [واقعی] می بخشد، دعوت می کنند اجابت کنید، و بدانید که خدا میان آدمی و دلش حایل و مانع می شود [تا حق را باطل و باطل را حق مپندارد] و مسلما همه شما به سوی او گردآوری خواهید شد.»

در رأس کسانی که استجابت خدا و رسول الله را داشتند، اصحاب امام حسین علیه السلام بودند؛ دو دلیل وجود دارد: ۱- دعوت خدا و رسول چیزی جز دعوت به اهل بیت وحی و اطاعت از اوامر و تبعیت از مسیر ایشان نیست. ۲- دعوت خدا و رسول الله صلی الله علیه و آله را باید نزد امام معصوم یافت، چرا که امام دارای علم نبی و متصل به وحی است و خاتم الأنبیاء هم که در میان مردم نیست. بنابراین در زمان حضور جسمانی اهل بیت وحی باید از مسیر عترت پیروی کرد و دعوت ایشان را استجابت کرد.

جالب است که هر اندازه با محوریت این آیه به سمت آیات بعد می رویم، گویی ماجرای کربلا و بطن های آن برای ما نمایان تر می شود و انسان با نگاه قرآنی می تواند تحلیل های بهتر و عبرت های عالی تری از این رویداد مهم تاریخ اسلام و بلکه تاریخ بشریت بگیرد. در آیه بعد می خوانیم «و اتقوا فتنة لا تصیبن الذین ظلموا منکم خاصة ۖ واعلموا أن الله شدید العقاب» یعنی «و از فتنه ای [که نتیجه گناه، فساد، نزاع، اختلاف و ترک امر به معروف و نهی از منکر است] بپرهیزید، [فتنه ای] که فقط به ستمکاران از شما نمی رسد و بدانید که خدا سخت کیفر است.

در این آیه اشاره می شود وقتی فتنه ای رخ می دهد، تصور نکنید که برای قشر ظالم جامعه است. در رأس ظالمان جامعه ی عصر امام حسین علیه السلام، معاویه و یزید ملعون قرار داشتند و مابقی دشمنان، ذیل اینها تعریف می شدند. یزیدی که لحظه ای ایمان نیاورد و همراه پدرش به ظاهر اسلام آورد تا بر کرسی زمامداری مسلمانان بنشینند، همچنان که جد منحوس آنها ابوسفیان به اجبار اسلام آورد و کافر از دنیا رفت. اینها امویانی بودند که مهر ننگ عنوان «طلقاء» یا «آزادشدگان» را از رسول خدا صلی الله علیه و آله هنگام فتح مکه دریافت کرده بودند و حضرت زینب سلام الله علیها نیز در کاخ یزید او را با تعبیر «یا بن الطلقاء» یعنی «پسر آزادشدگان» نامید و یزید نیز احساس خفت و خواری کرد. اشعار کفرآمیز یزید شهره عام و خاص است آنجا که گفت: «معشر الندمان قوموا؛ و اسمعوا صوت الاغانی؛ و اشربوا کأس المدام؛ و اترکوا ذکر المعانی»؛ یعنی «ای ندیمان و هم مشربان من، از جای برخیزید و بشنوید صدای غناها را و بیاشامید کاسه شراب را و واگذارید یاد کردن معنویات را.» با این حال، خداوند می فرماید این فتنه صرفا در لایه ظالمان نیست بلکه سایرین هم در این فتنه جای می گیرند و باید مراقب باشند در آتش فتنه ظالمان نسوزند تا گرفتار عذاب سخت خداوند شوند. این ماجرا دقیقا در زمان امام حسین علیه السلام رخ داد. عده ای از مسلمانان که خود به امام حسین علیه السلام نامه زدند تا به کوفه بیاید، همان ها منشأ فتنه شدند؛ یا به واسطه تهدید و تطمیع از رویکرد خود درباره نصرت امام پشیمان شدند و با امام همراه نشدند و یا به صف دشمنان پیوستند و مقابل امام در کربلا صف کشیدند.

بنابراین به طور کلی طبق این آیات، در ماجرای قیام امام حسین علیه السلام سه دسته افراد وجود داشتند:

۱- عده ای که دعوت امام حسین علیه السلام را اجابت کردند و آسمانی شدند.

۲- عده ای که ظالم بودند و در رأس فتنه گران قرار داشتند امثال معاویه و یزید که از کافران محسوب می شدند.

۳- عده ای که ظالم نبودند، منتها اسیر فتنه فتنه گران شدند؛ اینها دو گروه شدند: ۱- نه با امام بودند و نه علیه ایشان مانند آنچه که امام حسین علیه السلام به فرزدق فرمود ۲- با امام نبودند، خیانت کردند و به صف دشمن پیوستند. گروه اول به تعبیر امام صادق علیه السلام «لم یدرک الفتح»؛ به فتح و رستگاری نرسیدند و گروه دوم که خیانت کردند، دچار عقاب خداوند شدند و جالب اینکه دو آیه بعد خداوند می فرماید «یا أیها الذین آمنوا لا تخونوا الله و الرسول و تخونوا أماناتکم وأنتم تعلمون»؛ ای اهل ایمان، [با فاش کردن اسرار و جاسوسی برای دشمن] به خدا و پیامبر خیانت نکنید و به امانت های میان خود هم خیانت نورزید، در حالی که می دانید [خیانت، عملی بسیار زشت است.] احادیث متعدد گویای آن است که امانات همان اهل بیت وحی هستند و کوفیان در رأس خائنان به خاندان وحی بودند.

انتهای پیام/