حسن ذوالفقاری با بیان مزیت ها و بدی های مهاجرت برای شاعران و نویسندگان به اثری که به گفته او مهم ترین اثر عرفانی و ادبی ایران - بلکه جهان - است که در مهاجرت شکل گرفته اشاره می کند.

این استاد زبان و ادبیات فارسی اعزامی ایران به چین در گفت وگو با ایسنا درخصوص نمود مهاجرت در ادبیات، و تغییر در شیوه نگاه نویسندگان و شاعران به مقوله مهاجرت در آثار ادبی اظهار کرد: مهاجرت نویسنده یا شاعر یا خودخواسته است یا به ناگزیر. درهرحال مزیت چنین شاعر و نویسنده ای این است که می تواند به دور از دغدغه های مسائل داخلی و سانسور و نگرانی سخن بگوید. در این صورت البته مشکل چنین ادبیاتی دور بودن از دسترس خواننده است. اما غربت اگر برای هرکس گزنده باشد برای نویسنده و شاعر و هنرمند البته دردناک تر است.

او در عین حال با بیان این که بدی غربت آن است که نویسنده و شاعر را از واقعیت های اجتماعی دور نگاه می دارد و اثر شاعر و نویسنده با حقایق اجتماعی ممکن است تطابق نداشته باشد، گفت: البته با گسترش فضای مجازی خواننده و نویسنده به هم نزدیک تر شده اند. با توجه به حجم زیاد مهاجرت در سال های اخیر سهم قابل توجهی به این دسته از پدیدآورندگان ادبیات اختصاص یافته و این نکته مبین آن است که باید در تحولات تاریخ ادبیات ایران در نیم قرن اخیر توجه ویژه ای شود. در تحقیقات دانشگاهی هم این موضوع باید مدنظر باشد.

ذوالفقاری افزود: طبعا نگاه شاعران و نویسندگان مهاجرت از این منظر که از دور شاهد وقایع و حوادث اجتماعی هستند البته متفاوت است. درون مایه و مضمون این آثار نیز اغلب مسائل غربت و دوری از وطن و از این قبیل است. از وجهی دیگر و با نگاه مثبت این شاعران و نویسندگان سفیران معرفی آثار ادبی به جهانیان هستند. امروزه ادبیات فارسی کلاسیک و مهاجر در دانشگاه های دنیا را همین استادان مقیم اداره می کنند و این امتیازی است.

این استاد زبان و ادبیات فارسی با اشاره به این که مهاجرت می تواند گاه اثرات مثبت بر روند ادبیات بگذارد، بیان کرد: ادبیات فارسی به واسطه تاثیر مسائل اجتماعی و حملات و ناآرامی ها همواره با این نوع مهاجرت ها و شکل گیری آثار ممتاز مواجه بوده است. مولانا بر اثر حملات مغولان به آسیای صغیر مهاجرت کرد و مهم ترین اثر عرفانی و ادبی ایران - بلکه جهان - در مهاجرت شکل گرفت. جمالزاده، پدر داستان نویسی نوین اولین داستان کوتاه فارسی را در مهاجرت خلق کرد. در عصر صفوی بسیاری شاعران و نویسندگان به هند مهاجرت کردند و انبوهی از آثار ادبی را در مهاجرت آفریدند. همگی مایه غنای ادبی و موجب رونق این نوع ادبی شدند.

او در ادامه متذکر شد: امروزه نیز آن دسته از شاعران و نویسندگان که به طوع و رغبت یا ناگزیر جلای وطن کرده اند، بخشی از ادبیات را رقم زده اند که در کنار ادبیات درون کشور قابل بررسی و مطالعه است.

حسن ذوالفقاری همچنین سبک هندی را نتیجه مهاجرت دانست و اظهار کرد: از نویسندگان معاصر جز هدایت می توان به چوبک و بزرگ علوی اشاره کرد. اصلا سبک هندی نتیجه مهاجرت و رهاورد شاعران مهاجر است. بنابراین ادبیات مهاجرت همواره به رونق ادبیات فارسی کمک کرده است.

او در عین حال گفت: البته خوبی ادبیات مهاجرت در ایران آن است که اغلب آثار این نویسندگان و شاعران در ایران منتشر می شود و در بوته نقد قرار می گیرد. حلقه هایی از این نویسندگان در تبعید و یا در غربت تشکیل می شود و این جریان ادبی زنده است. ما نویسندگانی هم داریم مثل هوشنگ گلشیری و عباس معروفی که تجربه هر دو نوع ادبیات در وطن و غربت را داشته اند. باید تفاوت نگاه را در مطالعه هر دو دسته آثار این نویسندگان دید و مقایسه کرد.

ذوالفقاری در پایان و در پاسخ به پرسشی در خصوص وضعیت ادبیات مهاجرت در چین نیز بیان کرد: در چین مهاجرت اقتصادی است و دیده نشده نویسندگان و شاعران به این کشور مهاجرت کنند و این بحث منتفی است.

انتهای پیام