مدیرعامل مرکز جامع تحکیم خانواده خراسان جنوبی با اشاره به تغییر سبک سریع زندگی و روی آوردن به زندگی ماشینی و کم شدن میزان ارتباطات، گفت: اینگونه مراسم که ریشه در فرهنگ و آئین سنتی ما ایرانی ها دارد می تواند افراد خانواده را به هم نزدیک نماید.

به گزارش خبرگزاری فارس از بیرجند، نفس پاییز به شماره افتاده است، آرام آرام صدای پای یلدا به گوش می رسد، یلدا طولانی ترین شب سال است شبی که در آن نفس هایمان را باهم یک دل می کنیم و خاطرات را از میان سینه هایمان بیرون می آوریم تا خانه هایمان روشن شود.

قطعا خورشید فردا کمی در تاخیر است که این شب را در طولانی ترین لحظات باهم بودن پر از رمز و راز عاشقانه حیات کنیم.

یلدا، آیینی در فرهنگ ایرانی ها

یلدا آیینی است که در فرهنگ ما ایرانیان نفس می کشد و هر یک از مردمان این دیار آن را به رسمی برگزار می کنند؛ یلدا جشن خانواده هاست و مردمان سرزمینم و این دیار نیز آداب و سنت های کهن ایرانی را با جمع شدن دور سفره محبت و یک رنگی دوباره زنده نگه می دارند.

شب یلدا در خانه پدربزرگ و بزرگ فامیل دورهم جمع می شدیم و هرکسی خوراکی خوشمزه ای با خود می آورد، خانم ها مسئول تدارک بودند، مادربزرگ انارهای سرخ را در مجمه می ریخت و با ضربه قاشق دانه های انار را بیرون می آورد و کاسه سفالی پر می شد از دانه های یاقوتی انار.

بهانه ای برای دورهمی

همه دور کرسی که پدر بزرگ آن را فقط برای گرما نمی داند و کرسی را محل جمع شدن دل ها معرفی می کند، جمع می شدیم. برای همین هم از گرمای آن لذت می بردیم و هم از گرمای وجود همدیگر.

از آنجایی که این شب، بهانه ای است برای بیان و انتقال پندها و تجربه های ارزشمند پدر بزرگ و مادربزرگ، در شب یلدا پدربزرگ از خاطرات شیرینش می گوید و ما همه گوش می شویم و لذت می بریم؛ در این بین صدای خنده هاست که جمع مان را گرم تر می کند.

گرمای وجود بزرگان

مادربزرگ روی کرسی از انواع میوه، گندم برشته، کشمش، کنجد، شاهدانه، گردو، فندق و آجیل و انواع تخمه، شیرینی و پشمک گذاشته است و برای هر کدام از ما بشقابی را از این خوراکی ها پر می کند و به دست مان می دهد، آرام آرام نوبت شاهنامه و حافظ خواندن می رسد و پدر بزرگ این کار را به پدرم می سپارد؛ جوان های جمع هم در نوبت فال حافظ هستند و پدر هر یک را به غزلی مهمان می کند و این اتفاقات تا پس از نیمه شب ادامه دارد …

شبی به نام شب چله

شب یلدا برای هریک از اقوام ایرانی دارای سنت های خاص خودش است و استان خراسان جنوبی هم از این ماجرا مستثنی نیست و سنت های مخصوص به خودش دارد.

احمد برآبادی مسؤول حوزه پژوهش و مطالعات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع خراسان جنوبی در این زمینه در گفت و گو با فارس، اظهار داشت: مراسم شب یلدا که در خراسان جنوبی به شب چله معروف است و این تصور وجود دارد که این شب به عنوان طولانی ترین شب سال مورد توجه قرار گرفته، درحالی که روز بعد از این شب، اول دی ماه، خورشید در طول روز یک ثانیه طولانی تر در آسمان است و آن روز بلندتر می شود.

وی افزود: چون از این به بعد که طول شب ها کم می شود و به طول روز افزوده می شود، شب آخر آذرماه را با جمع شدن دورهم و مهمانی رفتن گرامی می دارند.

ماجرای چله کلو و چله خرد

مسؤول حوزه پژوهش و مطالعات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع خراسان جنوبی اظهار داشت: شب چله فقط شب یلدا نیست و از قدیم دوتا چله در زمستان و دوچله در تابستان وجود داشته است، چله زمستان از اول دی تا دهم بهمن ماه، چله بزرگ یا در اصطلاح محلی (کلو) و از دهم تا پایان بهمن را چله خرد می گفتند، در تابستان نیز از اول تیر تا ۱۰ مرداد چله بزرگ و از ۱۰ مرداد تا پایان آن را چله خرد می گفتند و مجموع چله ها در تابستان و زمستان شصت روز که سردترین یا گرم ترین ایام در این فصل ها بوده است.

برآبادی افزود: در این شب انواع میوه و تنقلات و خشکبار و میوه های هر فصل به خصوص انار و سیب می خورند.

کف زنی سنتی دیرینه در خراسان جنوبی

وی با بیان اینکه شب یلدا، یک سری ویژگی کلی دارد که در جای جای کشور یکسان است، گفت: گرامیداشت این شب با شیوه های مختلف انجام می شده،اما یک سری ویژگی ها مخصوص هر استان است که یکی از آیین های اختصاصی این استان، برگزاری مراسم کف زنی است.

مسؤول حوزه پژوهش و مطالعات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع خراسان جنوبی اظهار کرد: البته کف زنی به معنای دست زدن و شادی کردن نیست، بلکه نوعی دسر شیرین است که از ریشه گیاهی به نام چوبک یا بیخ تهیه می شود.

برآبادی به روش تهیه کف اشاره کرد و افزود: بیخ را در آب خیس کرده و پس از چندبار جوشاندن، آب حاصله را در ظرف بزرگی به نام تغار می ریزند و مردان و جوانان فامیل با دسته ای از چوب های نازک درخت انار به نام دسته گز مایع مزبور را آنقدر می زنند تا به صورت کف در آید و این کار باید در محیط سرد انجام شود تا کف کند.

همکاری گروهی برای تهیه یک شیرینی خاص

وی عنوان داشت: کف آماده شده با مخلوط کردن شیره شکر آماده خوردن شده و پس از تزیین با مغز گردو و پسته برای پذیرایی مهمانان برده می شود.

مسؤول حوزه پژوهش و مطالعات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع خراسان جنوبی افزود: در این میان گروهی از جوانان قبل از شیرین کردن کف ها با پرتاب آن به سوی هم و مالیدن کف به دست و صورت یکدیگر شادی و نشاط را به جمع مهمانان می افزایند.

برآبادی افزود: گرچه ماحصل این کار یک خوردنی است اما این مراسم به این جهت که یک کار گروهی است، چند نفر باید این کار را انجام دهند، وفاق و همدلی و همبستگی قومی بین خانواده ها ایجاد می کند که هدف پنهان در پناه این مراسم هاست.

وی افزود: شاهنامه خوانی، خواندن اشعار محلی و دوبیتی ها جزو مراسم این شب بوده است و کسانی که تسلط داشتند داستان های آموزنده ای را نقل می کردند.

شب چله ای برای عروس و داماد

مسؤول حوزه پژوهش و مطالعات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع خراسان جنوبی بیان داشت: یکی دیگر از این آیین ها، مراسم شب چله ای برای تازه عروس و دامادها است، خانواده داماد برای خانواده عروس، از انواع خوراکی ها، پارچه های رنگی، کفش و لباس می آورند و خانواده عروس هم لباس یا پارچه ای هدیه می دهند.

میراثی که ثبت شد

برآبادی خاطرنشان کرد: مراسم شب یلدا با شماره ۸۰۷ به عنوان میراث ناملموس در کشور به ثبت رسیده است.

زاهد زرگر روانشناس و مشاور خانواده و مدیر عامل مرکز جامع تحکیم خانواده خراسان جنوبی نیز در گفت و گو با خبرنگار فارس اظهار داشت: مراسم سنتی شب یلدا که آخرین شب فصل هزار رنگ پاییز بوده و طولانی ترین شب سال نام گرفته بهانه بسیار خوبی است تا خانواده ها را دور یکدیگر جمع کرده و ارتباط میان اعضای خانواده را به واسطه این بهانه محکم تر و با دوام تر کند.

نبرد یلدا با زندگی ماشینی

وی بااشاره به تغییر سبک سریع زندگی و روی آوردن به زندگی ماشینی و کم شدن میزان ارتباطات، گفت: اینگونه مراسم که ریشه در فرهنگ و آئین سنتی ما ایرانی ها دارد می تواند افراد خانواده را با نگاه به سنت های قدیم ( دیدار بزرگ ترها، قصه یا اوسونه و شاهنامه و حافظ خوانی، دور یک کرسی نشستن و به هم نگاه کردن و صحبت کردن و غیره) به هم نزدیک نماید.

مدیر عامل مرکز جامع تحکیم خانواده خراسان جنوبی اظهار کرد: خانواده با فراهم نمودن روابط نزدیک و مثبت می تواند نقش موثری بر ارتقای سلامت روان افراد داشته باشد.

زرگر افزود: فضای خانه، نخستین و بادوام ترین عاملی است که در رشد شخصیت افراد تأثیر می گذارد زیرا یک نظام اجتماعی و طبیعی است که مجموعه قواعد و اصول را برای اعضاء خود تعیین می کند.

وی گفت: رابطه اعضاء خانواده، رابطه ای عمیق و چند لایه است که با هدف مشترک بنا شده است، در چنین نظامی، افراد به وسیله علایق و دلبستگی های عاطفی نیرومند، دیرپا و متقابل به یکدیگر متصل شده اند.

مدیر عامل مرکز جامع تحکیم خانواده خراسان جنوبی تصریح کرد: از آنجایی که احساس تعلق در بین اعضای خانواده یکی از دلنشین ترین و ایمن ترین روابط موجود می باشد لذا دورهمی های خانواده در به وجود آمدن و تقویت این حس بسیار موثر است.

زرگر افزود: غذا خوردن در کنار خانواده فرصتی است تا افراد احساسات و عقاید ناشی از امور روزانه خود را با همدیگر سهیم شوند، تعطیلات آخر هفته و رفتن به سفر هم باعث به وجود آمدن شرایطی برای ایجاد یک ارتباط موثر و موفق می باشد.

وی بیان داشت: اسلام تحکیم پیوندهای خویشاوندی و استحکام روابط خانوادگی را به شدت مورد تأکید و توجه قرار داده چنانچه خدای متعال آن را در ردیف پرستش خویش قرار داده، می فرماید: و خدا را بپرستید و هیچ چیز را شریک او قرار ندهید و به پدر و مادر و خویشان نیکی کنید.

آیین های سنتی ایران و همگرایی خانواده

مدیر عامل مرکز جامع تحکیم خانواده خراسان جنوبی اظهار کرد: ما ایرانی ها با فرهنگ کهن و سنت های باارزش، مراسم و آئین هایی داریم که باعث می شود افراد را با هدف همگرایی باهم کنار یکدیگر جمع کرده و وظایفی را بر عهده آنان می گذارد، مانند دید و بازدید عید نوروز و شب یلدا و غیره.

زرگر افزود: این وظیفه زمانی ارزشمند و مهم جلوه می کند که کامل ترین دین خدا نیز به این امر سفارش و تاکید کرده و ما را به واسطه مسلمان بودنمان موظف می دارد ارتباط هایمان را زنده و پویا نگه داریم، اگر فرزند هستیم حق پدر و مادر و بزرگ ترها را به جای آوریم، اگر بزرگ جمع و قوم هستیم نیز کوچک ترها را با روی خوش پذیرا باشیم.

وی صله رحم را باعث پویاتر شدن زندگی و ساخت شادی و نشاط دانست و گفت: این دید و بازدیدها از روزمرگی و تکرار و ملال مارا نجات می دهد و در تحقیقات علمی هم ثابت شده افرادی که بیشتر با دیگران در ارتباط و رفت و آمد دارند کمتر مبتلا به افسردگی و تنش های روانی می شوند.

شب یلد فرصتی برای ساختن ارتباطات پویا

مدیر عامل مرکز جامع تحکیم خانواده خراسان جنوبی به گسترش مهارت های ارتباطی در کانون خانواده اشاره کرد و افزود: باید به این نکته توجه کنیم که ارتباط را بسازیم و از کوچک ترین اجزای آن غافل نشویم، شب یلدا فرصتی است برای ساختن ارتباطات سالم و پویا، پس ارتباط حقیقی و واقعی خود را با ارتباط مجازی عوض نکنیم.

زرگر گفت: بسیاری از افراد در جواب این سوال که چرا رفت و آمدهای خانوادگی شما کم شده یا از بین رفته می گویند گرفتاری ها و مشغله های زیادی داریم و فرصت این کار به وجود نمی آید و این بدترین جواب و فرار از واقعیت زندگی است.

وی ادامه داد: با داشتن یک برنامه منظم و کامل و با رعایت اولویت ها می توانیم روابط خانوادگی خود را نظم داده و از آن لذت ببریم، همان طور که ساعت ها وقت جهت خوراک جسمانی خود می گذاریم چه خوب است برای یکی از ویتامین های مهم روان مان یعنی ارتباط خانوادگی و رفت و آمد های گوناگون وقت گذاشته و از آن جهت آرامش خود و خانواده بهره ببریم.

یلدا، دورهمی دل هاست

یلدا فقط یک رسم و آیین نیست، یلدا و سنتهای آن می خواهد روابط افراد را بهبود بخشد، صمیمیت ها را پر رنگ تر کند و جمع خانواده ها را بیشتر و بزرگ تر کند.

تصور نکنیم مهمانی های پر زرق و برق سبب نزدیک شدن می شود سادگی این شب به همان تقسیم محبت در این شب است مثل قدیم ها که هر کسی هر چه داشت در طبق می گذاشت و با خود می آورد تا در این شب کنار هم و باهمدیگر باشند و گرنه می شد هر خانواده دو یا چند نفره باهم شب را به صبح برسانند اما مهم جمع شدن و همدلی بود.

انتهای پیام/۳۴۰۳/ج/ی