به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا،از جمله مسائلی که نظم زندگی و معیشت مردم بر آن استوار است، وفای در معاملات است؛ به طور کلی در معالمات و قراردادها باید تعادل منظور و به تعهدات دو طرف معامله جامه عمل پوشیده شود و ضرر و زیان متوجه طرف معامله نشود. آنچه این مسئله را مورد خدشه قرار می دهد، مسائلی همچون کم فروشی است. بدیهی است کم فروشی در حقیقت دو خیانت به خریدار می کند: اول اینکه مال از قیمت مورد توافق برای خریدار گران تر شده و دیگر اینکه خریدار در مقدار جنس و کالایی که مورد نیاز او بوده کسر خواهد آورد. سلب اعتماد، فساد اقتصادی و نزول بلایا از جمله پیامدهای مادی و معنوی کم فروشی محسوب می شود.

خداوند در آیات متعددی از قرآن این مسئله را مورد توجه قرار داده است؛ از جمله آنکه در آیات ابتدایی سوره المطففین می فرماید: «ویل للمطففین؛ وای بر کم فروشان»، «الذین إذا اکتالوا علی الناس یستوفون آنان که چون از مردم کالایی را با پیمانه و وزن می گیرند، تمام و کامل دریافت می کنند»، «و إذا کالوهم أو وزنوهم یخسرون؛ و چون برای آنان پیمانه و وزن کنند ، کم می دهند»؛ «أ لا یظن أولئک أنهم مبعوثون؛ آیا اینان یقین ندارند که حتما بر انگیخته می شوند؟»، «لیوم عظیم؛ برای روزی بزرگ».

همچنین خداوند به صورت مصداقی این چالش را در ماجرای شعیب نبی (ع) تبیین کرده است؛ آنجا که خداوند از زبان شعیب(ع) فرمود: «یا قوم اعبدوا الله ما لکم من إله غیره و لا تنقصوا المکیال و المیزان إنی أراکم بخیر و إنی أخاف علیکم عذاب یوم محیط؛ ای قوم من، خدا را بپرستید ، شما را جز او هیچ معبودی نیست ؛ و از پیمانه و ترازو نکاهید ، همانا من شما را در توانگری و ثروتی [که بینیاز کننده از کم فروشی است ] می بینم و بر شما از عذاب روزی فراگیر بیمناکم».

در وهله اول این آیه گویای آن است یکی از مفاسد اقتصادی که از روح شرک و بت پرستی سرچشمه می گیرد، در آن زمان در میان اهل «مدین» سخت رائج بود. اینکه از میان همه گناهان قوم، خصوص کم فروشی و نقص در مکیال و میزان را نام برده، دلالت دارد بر اینکه این گناه در بین آنان شیوع بیشتری داشته و در آن افراط می کرده اند به حدی که فساد آن چشم گیر و آثار سوء آن روشن شده بوده و لازم بود دعوت کننده ای به سوی حق، قبل از هر دعوتی آنان را به ترک این گناه دعوت کند و از میان همه گناهانی که داشته اند انگشت روی این یک گناه می گذارد. (ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۵۴۱) رواج این دو کار در میان آنها نشانه ای بود از نبودن نظم و حساب و میزان و سنجش در کارهایشان، و نمونه ای بود از غارتگری و استثمار و ظلم و ستم در جامعه ثروتمند آنها.

اما « مکیال» و« میزان» به معنی پیمانه و ترازوست و کم کردن آنها به معنی کم فروشی و نپرداختن حقوق مردم است. این پیامبر بزرگ پس از این دستور بلافاصله اشاره به دو علت برای آن می کند:

نخست می گوید:« قبول این اندرز سبب می شود که درهای خیرات به روی شما گشوده شود، پیشرفت امر تجارت، پایین آمدن سطح قیمت ها، آرامش جامعه، خلاصه »من خیر خواه شما هستم« و مطمئنم که این اندرز نیز سرچشمه خیر و برکت برای جامعه شما خواهد بود. (إنی أراکم بخیر). این احتمال نیز در تفسیر این جمله وجود دارد که شعیب می گوید:» من شما را دارای نعمت فراوان و خیر کثیری میبینم« بنا بر این دلیلی ندارد که تن به پستی در دهید و حقوق مردم را ضایع کنید و به جای شکر نعمت کفران نمائید. (نمونه) همچنان که علامه در تفسیر خود می نویسد » إنی أراکم بخیر«- یعنی من شما را در خیر مشاهده میکنم و میبینم که خدای تعالی به شما مال بسیار و رزقی وسیع و بازاری رواج داده، بارانهای به موقع، محصولات زراعی شما را بسیار کرده و با این همه نعمت که خدا به شما ارزانی داشته چه حاجتی به کمفروشی و نقص در مکیال و میزان دارید؟ و چرا باید از این راه در پی اختلاس مال مردم باشید و به مال اندک مردم طمع ببندید و در صدد به دست آوردن آن از راه نامشروع و به ظلم و طغیان برآیید؟؛ (ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۵۴۱) نشان به اینکه امام صادق علیه السلام مراد از «إنی أراکم بخیر» را فراوانی و ارزانی اجناس دانستهاند. (تفسیر نور، ج۴، ص۱۰۵) دیگر اینکه من از آن می ترسم که اصرار بر شرک و کفران نعمت و کم فروشی، عذاب روز فراگیر، همه شما را فرو گیرد» (و إنی أخاف علیکم عذاب یوم محیط).

منابع:

تفسیر المیزان علامه طباطبایی

تفسیر نور حجت الاسلام قرائتی

تفسیر نمونه آیت الله مکارم شیرازی

انتهای پیام/