(دو گانه پرستی به حضور امام صادق (ع ) آمد؛ و از عقیده خود دفاع می کرد؛ عقیده اش این بود که جهان هستی دارای دو خدا است ؛ یکی خدایی نیکیها و دیگری خدای بدی ها و …).

امام صادق (ع ) در رد عقیده او و هرگونه دوگانه پرستی چنین فرمود: اینکه تو می گوئی خدا دوتا است ؛ بیرون از این تصورات نیستند:

۱- یا هر دو نیرومند و قدیم هستند.

۲- یا هر دو ناتوان هستند.

۳- یا یکی قوی ؛ و دیگری ناتوان است .

پس چرا یکی از آنها دیگری را از صحنه خارج نمی کند؛ تا خود به تنهایی بر جهان حکومت کند؟ (نظام واحد جهان حاکی است که یک حاکم در جهان وجود دارد؛ بنابراین خدا؛ یک قوی مطلق است ).

نیز بیانگر یکتائی خدا است ؛ و گفتار ما را ثابت می کند؛ زیرا همان قوی خدا است ؛ ولی دیگری خدا نیست به دلیل ضعفی که دارد.

در مورد (ضعف هر دو خدا) یا آنها از جهتی با هم متفق هستند و از جهتی مختلف ؛ در این صورت لازم است که بین آن دو؛ یک ما به الامتیاز (چیزی که یکی از آن خدایان دارد و دیگری ندارد) باشد؛ و نیز لازم است که آن ما به الامتیاز امری وجودی قدیم باشد؛ و از اول همراه آن دو خدا بوده ؛ تا دوئیت آنها؛ صحیح باشد؛ در این صورت سه خدا به وجود می آید؛ و به همین ترتیب چهار خدا و پنج خدا و بیشتر می شود؛ و باید معتقد به بی نهایت خدا شد.

هشام می گوید: یکی از سؤالات آن دو گانه پرست این بود که (بحث در مورد دوگانه پرستی را به اصل وجود خدا کشانید) به اما صادق (ع ) گفت : دلیل شما بر وجود خدا چیست ؟ وجود آنهمه ساخته ها بیانگر وجود سازنده است ؛ چنانکه وقتی که تو ساختمان استوار و محکم و سربر افراشته ای را دیدی ؛ یقین پیدا می کنی که آن ساختمان ؛ بنائی داشته است ؛ گرچه تو آن بنا را ندیده باشی .

خدا چیست ؟ خدا چیزی است بر خلاف همه چیز؛ به عبارت دیگر ثابت کردن معنائی است ؛ چیزی است به حقیقت چیز بودن ؛ ولی جسم و شکل ندارد؛ و به هیچیک از حواس ؛ درک نمی شود؛ و خیالها او را در نمی یابند؛ و گذشت زمان ؛ او را کاهش و دگرگون نسازد .
پاسخ به سؤالات منکر خدا

یکی از منکران خدا که سؤالات پیچیده ای درباره خداشناسی در ذهن خود انباشته بود؛ به حضور امام صادق (ع ) آمد و سؤالات خود را مطرح کرد؛ و امام به یکایک آن پاسخ داد؛ به ترتیب زیر: خدا چیست ؟

او چیزی بر خلاف همه چیز است ؛ که گفتارم به یک معنائی بر می گردد؛ او چیزی است به حقیقت معنی چیز؛ نه جسم است و نه شکل ؛ نه دیده می شود و نه لمس می گردد؛ و با هیچیک از حسهای پنچگانه (بینائی - شنوائی - چشائی - بویائی - و بساوائی ) درک نمی گردد؛ خاطرها به او نمی رسند؛ گذشت روزگار؛ موجب کاهش و دگرگونی او نخواهد شد.

تو می گوئی خدا شنوا و بینا است ؟ آری شنوا است ولی بدون عضو گوش ؛ و بینا است بدون وسیله چشم ؛ بلکه به ذات خود شنوا و بیناست ؛ البته منظورم این نیست که او چیزی است ؛ و ذات خود شنوا و بیناست ؛ البته منظورم این نیست که او چیزی است ؛ و ذات او چیز دیگر؛ بلکه برای فهماندن تو این گونه سخن گفتم ؛ حقیقت این است که او با تمام ذاتش می شنود؛ اما معنی کلمه تمام این نیست که او جز دارد؛ بلکه می خواهم مقصودم را به تو بفهمانم ؛ برگشت سخنم این است که : او شنوا؛ بینا و دانا است بی آنکه صفاتش جدای از ذاتش باشد.

- پس خدا چیست ؟

او رب (پروردگار)؛ معبود و الله است ؛ اینکه می گویم الله و رب است منظورم اثبات لفظ الف ؛ لام ؛ ها؛ را و با نیست ؛ بلکه منظور آن حقیقت و معنایی است که آفریننده همه چیز است ؛ و نامهائی مانند: الله ؛ رحمان ؛ رحیم ؛ عزیز؛ و … اشاره به همان حقیقت است ؛ و او است پرستیده شده بزرگ و عظیم .

هر چیزی که در خاطر انسان بگذرد؛ او مخلوق (ذهن )است ؛ نه خالق .

اگر سخن تو درست باشد؛ لازمه اش این است که وظیفه خداشناسی از ما ساقط شود؛ زیرا ما فقط به شناختن آنچه که در ذهن می گذرد مکلف می باشیم ؛ آنچه که ما درباره خدا می گوئیم این است که : هر چیزی که به وسیله حواس ؛ قابل حس باشد و در محدوده احساس ما در آید مخلوق است (ولی حقیقت خدا قابل درک با حواس نیست ؛ پس او خالق است ).

ذات پاک خدا دارای دو جهت نیست :

۱- نیستی، ۲- شباهت به اشیا؛
که شباهت از ویژگیهای مخلوق است که اجزایش بهم پیوسته بوده ؛ و هماهنگی آشکار دارد؛ دارای پدید آورنده و آفریدگار است ؛ که آن آفریدگار غیر از آفریده ها است و شباهت به آنها ندارد؛ وگرنه مانند آنها دارای صفات آنها می گردد مانند: پیوستگی، هماهنگی، تغییر، نبود و بود؛ و انتقال از کودکی به بزرگی ؛ و از سیاهی به سفیدی ؛ و از نیرومندی به ناتوانی و حالات دیگر که نیازی به شرح آنها نیست .

- آیا خدا دارای ذات و خودی است ؟

آری ؛ جز با ذات و خودی چیزی ثابت نگردد.

- آیا خدا چگونگی دارد؟

نه ؛ زیرا کیفیت و چگونگی جهت چیزی است (مثل سفیدی برای کاغذ) و او جهت ندارد؛ ولی باید در خداشناسی از دو چیز دوری کنیم :

۱ تعطیل و نیستی خدا.

۲ تشبیه خدا به چیزی ؛ زیرا کسی که ذات خدا را نفی کند؛ او را انکار نموده ؛ ربوبیت او را رد کرده ؛ و او را ابطال نموده است ؛ و اگر کسی او را به چیزی تشبیه کند؛ او را موصوف به صفات ساخته شده که سزاوار مقام ربوبیت نیست کرده است ؛ بنابراین ؛ کیفیت به این معنی برای او درست نیست ؛ اما توصیف او به کیفیت به این معنی که او را از دو جهت تعطیل (نیستی ) و تشبیه بیرون آورد؛ برای خدا ثابت است .

- آیا خدا؛ خودش متحمل رنج و زحمت کارها می گردد؟

او برتر از چنین نسبتی است ؛ تحمل رنج ؛ از صفات مخلوق است که انجام کارها برای او بدون رنج میسر نیست ؛ ولی ذات پاک خدا بالاتر از این تصورات است ؛ اراده و خواستش ؛ نافذ است ؛ و آنچه بخواهد انجام خواهد شد.

http://www.aviny.com/Occasion/Ahlebeit/ImamSadegh/Shahadat/۸۶/Monazere-Hazrat/۲ganeParast.aspx