خبرگزاری مهر – گروه استان ها: ملایر دومین شهر بزرگ در استان همدان و بزرگ ترین تولیدکننده مبل در ایران و بزرگ ترین صادرکننده مبل و منسوجات چوبی به کشورهای اطراف است چراکه صنعت مبل سازی در خون اهالی ملایر ریشه دوانده و این حرفه در ایران از شهر ملایر به سایر شهرها و استان ها و همچنین سایر نقاط جهان منتقل شده است.

وجود ۴۵۰۰ کارگاه مبل و منبت در ملایر

البته هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی شهرستان ملایر در رشته های مختلفی فعالیت می کنند اما بیشتر این افراد در رشته مبل و منبت مشغول به کار هستند به طوری که در این شهرستان در داخل شهر و روستا بیش از ۴۵۰۰ کارگاه کوچک و بزرگ منبت وجود دارد و در این کارگاه ها بیش از ۸۲۰۰ نفر به طور مستقیم و حدود ۲۵ هزار نفر غیرمستقیم اشتغال دارند.

بر اساس همین ظرفیت ها بود که شهریورماه سال ۹۵ با حضور رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی در شهر ملایر بررسی ها برای ثبت ملی این شهر در حوزه منبت آغاز و با تشکیل پرونده شهر ملایر و سایر شهرها بررسی های کارشناسی ادامه یافت تا اینکه ۲۹ فروردین ماه بر اساس ارزیابی و داوری های به عمل آمده و مصوبات مربوط به شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی؛ ملایر به عنوان شهر ملی منبت ایران ثبت شد.

سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری کشور شهر ملایر را از میان ۴ نامزد کسب این عنوان شامل شهرهای تویسرکان، ملایر، آباده و قم به عنوان شهر مبل و منبت کشور معرفی کرد و همین اتفاق سبب شد توجه ها برای برجسته تر کردن ویژگی های صنایع دستی شهرستان ملایر دوچندان شود.

کارهای تولیدی ملایر به کشورهای آسیای میانه، حاشیه خلیج فارس، ترکیه و عراق، تهران و دیگر شهرهای کشور صادر می شود طبق بررسی های انجام شده شهرستان ملایر دارای شهرک صنعتی خوشه مبل و منبت است و تعداد زیادی از کارگاه های بزرگ در این شهرک فعال هستند و به واسطه بهره مندی از شهرک خوشه مبل و منبت سالانه حدود ۶۰ تا ۷۰هزار سرویس کار تولید می شود که بیش از ۸۰ درصد تولید کشور است و کارهای تولیدی شهرستان ملایر به کشورهای آسیای میانه، حاشیه خلیج فارس، ترکیه و عراق، تهران و دیگر شهرهای کشور صادر می شود.

از سوی دیگر بااین اتفاق و انتخاب ملایر به عنوان شهر ملی مبل و منبت و تقارن آن با انتخاب شهر همدان به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای آسیایی توجه بخش های مختلف دست اندرکار در عرصه گردشگری را به این شهر معطوف ساخت و لزوم توجه به شهر ملایر و صنعت مبل سازی و منبت کاری را دوچندان کرد اما خبرهایی که می رسد حاکی از موضوع دیگری است.

موضوعی که این روزها در ملایر مطرح می شود اینکه استفاده از ابزار و ماشین آلات و دستگاه های صنعتی در ساخت منبت دخالت دارد و همین موضوع سبب شده عنوان شهر ملی منبت که به واسطه وجود هنر دست در این شهر به ملایر تعلق گرفته زیر سؤال برود.

از سوی دیگر ملایر به واسطه هنر دست هنرمندانش عنوان شهر ملی منبت را به خود اختصاص داده اما ازآنجایی که دستگاه های کاربردی به شکلی عمل می کنند که تشخیص تفاوت کار دست از کار دستگاه سخت است این حرفه با مشکلاتی مواجه می شود.

یکی از استادکاران منبت در این خصوص در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه به دلیل از بین رفتن فضای آموزشی، بسیاری افراد به استفاده از دستگاه «سی ان سی» روی آورده اند و بیشتر به دنبال ایجاد نمایشگاه و فروشندگی هستند، گفت: فراهم کردن فضای آموزشی راهکاری مهم برای جلوگیری از ورود ماشین های ساخت منبت به این حرفه است.

علی اسدی بر آموزش جوانان تأکید کرد و گفت: این هنر باید حفظ شود و راهی جز استفاده از منبت کاران خبره برای آموزش در این زمینه وجود ندارد.

وی افزود: دستگاه «سی ان سی» کار روی چوب را انجام می دهد و ۱۰ درصد باقیمانده ظرافت کاری توسط منبت کار انجام می شود.

هنر دست منبت کار به ویژه استادکاران قدیمی با ورود این دستگاه ها نادیده گرفته می شود وی بابیان اینکه در حال حاضر دستگاه های «سی ان سی» جای خود را به ماشین کاری داده است به طوری که این دستگاه ها ۹۰ درصد کار منبت را انجام می دهند، اضافه کرد: هنر دست منبت کار به ویژه استادکاران قدیمی با ورود این دستگاه ها نادیده گرفته می شود.

این اتفاق و رشد روزافزون استفاده از دستگاه های ساخت مبل و منبت در ملایر یک بار دیگر مسئولان مرتبط با امر صنایع دستی را گرد هم آورد تا ضمن بررسی دلایل این رویداد چاره ای برای آن بیندیشند.

نماینده منبت کاران ملایر در این خصوص بابیان اینکه دستگاه «سی ان سی» که از ابزار ساخت در چوب بری است وارد کارگاه های ملایر شده و بیکاری تعداد زیادی از منبت کاران را رقم زده است، گفت: دستگاه «سی ان سی» همان دستگاه کپی حکاکی تصاویر روی چوب است.

یک دستگاه «سی ان سی» می تواند ۲۵ کارگر را بیکار کند

مصطفی میرزایی بابیان اینکه این دستگاه حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از کار طراحی روی چوب را به جای استادکاران انجام می دهد، گفت: یک دستگاه «سی ان سی» می تواند ۲۵ کارگر را بیکار کند و درنهایت کهنه کارانی که در این هنر موی سپید کرده اند، کنار بروند.

وی بابیان اینکه کسانی که کار بلد نیستند و تخصصی در هنر منبت ندارند از دستگاه «سی ان سی» استفاده می کنند اما کیفیت تولیدات آن ها هرگز به کیفیت مبلمان منبت نمی رسد، افزود: اعطای یارانه و تسهیلات از سوی دولت درخواستی است تا استادکاران این هنر صنعت بتوانند نیروی کار متخصص بگیرند و آن ها را برای هنر منبت و انجام کار با دست آموزش دهند.

میرزایی قطع بیمه منبت کاران، گرانی مواد اولیه و وجود واسطه ها برای خرید چوب باقیمت بالا، مشکل ضمانت نامه های بانکی برای اخذ تسهیلات و همکاری نکردن بانک ها، کاهش کیفیت رنگ کاری و رویه کوبی با استفاده از «سی ان سی» را ازجمله مشکلات هنرمندان این صنعت برشمرد.

منبت کاران ملایری باید از هنر دست خود با نشان سازی تجاری دفاع کنند

نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی نیز بابیان اینکه به ثبت ملی منبت قانع نیستیم، بر لزوم شکل گیری تشکل یا اتحادیه منبت کاران تأکید کرد و بابیان اینکه صنعتگران به تنوع در محصول نیاز دارند و تولیدات نباید تنها روی مبل متمرکز شود، گفت: ملایر ملی شدن منبت را جشن گرفت نه ملی شدن استفاده «سی ان سی» را و در این راستا منبت کاران ملایری باید از هنر دست خود با نشان سازی تجاری دفاع کنند.

حجت الاسلام آزادیخواه فعال بودن جمعیت بانوان در هنر منبت، نصب نمادی از منبت در میدان ها شهر، استفاده از طرح های ایرانی در صنعت منبت و جلوگیری از ورود دستگاه «سی ان سی» به کارگاه های منبت را ۴ شرط اساسی حفظ عنوان ملی ملایر برشمرد و بابیان اینکه مخالف استفاده از «سی ان سی» نیستیم، بلکه مخالف از بین رفتن صنعت منبت هستیم، گفت: بیمه منبت کاران هم اکنون در مجلس به مرحله آیین نامه اجرایی رسیده و چنانچه به قانون تبدیل شود، مشکل بیمه هنرمندان به ویژه منبت کاران رفع می شود.

قول ثبت جهانی منبت ملایر را از رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گرفته ایم وی بابیان اینکه قول ثبت جهانی منبت ملایر را از رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گرفته ایم به موانع ثبت جهانی منبت ملایر اشاره کرد و گفت: غافل شدن منبت کاران از طرح های ایرانی و اصیل راه را دررسیدن به این عنوان دشوار می کند.

نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی بر لزوم خروج منبت از تک محصولی و حرکت به سمت تولیدات متنوع در این صنعت تأکید کرد و گفت: در هنر منبت، طرح های ایرانی مورد غفلت واقع شده، درحالی که ثروت ایران در هنر منبت نباید از بین برود.

دیگر نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی نیز با تأکید بر لزوم تشکیل کارگروه ویژه و تخصصی بررسی موانع و مشکلات صنعت منبت ملایر، گفت: ملایر به داشتن هنرمندانی که سال به سال این هنر را از نیاکان خود به ارث بردند و در نگهداری و نوآموزی آن تلاش کرده و باهنر خود نقش عشق بر چوب می زنند افتخار می کند.

محمدکاظمی با اشاره به اینکه این کارگروه باید هر دو هفته یک بار به منظور بررسی موانع و مشکلات شهر ملی منبت تشکیل جلسه دهد و پیگیر امور مربوط باشد، ادامه داد: ملایر به دلیل زحمت منبت کارانش به عنوان شهر ملی منبت معرفی و ثبت شد.

وی بابیان اینکه باید خریداران مبل منبت را نسبت به خرید تولیدات منبت با دستگاه «سی ان سی» آگاه کرد، گفت: باید مرکزی با عضویت تعدادی از افراد مورد اعتماد راه اندازی شود و اطلاع رسانی های لازم برای تشخیص خریداران منبت باکار دست و دستگاه «سی ان سی» صورت پذیرد.

منبت کاران در واردات چوب با مشکل مواجه شده اند

محمدکاظمی با اشاره به تحریم و مشکلات اقتصادی کشور و بیان اینکه واحدهای تولیدی در این شرایط با مشکلات مواجه هستند و دراین بین منبت کاران نیز در واردات چوب با مشکل مواجه شده اند، گفت: چوب در گروه کالاهای اساسی نیست و ارز ۴۲۰۰ تومانی شامل حالش نمی شود و باید واردات آن با ارز ۸ هزارتومانی صورت گیرد.

کاظمی اظهار کرد: همه باید تلاش کنیم تا مبل و منبت ملایر بلندآوازه تر از همیشه باشد و به زودی شاهد ثبت جهانی این هنرصنعت باشیم.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان نیز با تأکید بر اینکه منبت کاران نباید فقط به تولید مبل منبت بپردازند، اظهار کرد: آمادگی لازم برای حمایت از سرمایه گذارانی که در شهرهای جوکار و ملایر نمایشگاه دائمی صنایع دستی برپا کنند وجود دارد.

کارگاه هایی که برای تولید منبت از دستگاه «سی ان سی» استفاده کنند از مشوق های سازمان میراث فرهنگی برخوردار نمی شوند علی مالمیر بابیان اینکه به کارگاه هایی که برای تولید منبت از دستگاه «سی ان سی» استفاده کنند، مجوز داده نشده و از مشوق های این سازمان نیز برخوردار نمی شوند، گفت: باید در قالب یک برنامه توسعه ای و اصلاح این صنعت و ارتقای کیفیت و تنوع در محصولات گام برداشت.

مالمیر با تأکید بر اینکه منبت کاران هسته اصلی شهر ملی منبت هستند و باید در کنار هم برای جهانی شدن این صنعت گام برداشت، به آغاز دوره های آموزش منبت ریز و سوزنی در ملایر اشاره کرد و گفت: از ابتدای امسال تاکنون ۷ میلیارد تومان تسهیلات اشتغال زایی در حوزه صنایع دستی به ملایر پرداخت شده است.

وی بابیان اینکه در مسیر حل موانع صنعت منبت باید به سوی جهانی شدن حرکت کرد و این امر به طورقطع دست یافتنی است، گفت: از زمان ثبت ملی منبت ملایر تاکنون دستاوردها و توفیق های زیادی در این عرصه نصیب هنرمندان شده است.

آنچه مسلم است عنوان شهر ملی منبت به راحتی برای ملایر به دست نیامده کما اینکه برنامه ریزی هایی نیز برای ثبت جهانی این شهر صورت گرفته که اگر به موضوعات حاشیه ای ازجمله استفاده از دستگاه سی ان سی در ساخت منبت توجه نشود به راحتی زحمات صورت گرفته بر باد خواهد رفت بنابراین تا دیر نشده باید فکری به حال این موضوع کرد.