اعمال شب و روز اربعین / شیوه خواندن زیارت اربعین از دور و نزدیک
به گزارش خبرنگار مهر، فردا روز بیستم ماه صفر مصادف با روز اربعین و چهل روز پس از سالروز شهادت امام حسین (ع) و یاران با وفای آن حضرت در کربلا است. شب و روز اربعین دارای اعمالی پر فضیلتی است که مهمترین آنها زیارت اربعین است. شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان در این شب و روز اعمالی را ذکر کرده است که در ادامه می خوانیم:
خواندن دعای چهل و سوم «صحیفه سجادیه»
قرائت ۱۰ مرتبه این دعا برای روزهای ماه صفر به ویژه در اربعین حسینی فضیلت بسیار برای مؤمن دارد:
«یا شدید القوی ویا شدید المحال یا عزیز یا عزیز یا عزیز ذلت بعظمتک جمیع خلقک فاکفنی شر خلقک یا محسن یا مجمل یا منعم یا مفضل یا لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین فاستجبنا له ونجیناه من الغم وکذلک ننجی المؤمنین وصلی الله علی محمد و اله الطیبین الطاهرین»،
ای سخت نیرو و ای سخت عقوبت! ای عزیز، ای عزیز، ای عزیز! در برابر عظمت تو همه آفریدگانت خوار شدند، پس کفایت کن از من شر خلقت را. ای نیکو ده، ای زیبایی بخش، ای نعمت بخش، ای فزون بخش، ای که معبودی جز تو نیست! منزهی تو و من از ستمکاران هستم. پس دعای او یونس را اجابت کردیم و از اندوه نجاتش دادیم و این چنین نجات دهیم مؤمنان را و درود خدا بر محمد و آل پاک و پاکیزه اش.
زیارت امام حسین (ع)
بنابر حدیث امام حسن عسکری (ع)، زیارت اربعین یکی از پنج نشانه ای است که در تعریف مؤمن آمده است، به همین دلیل هر ساله عده کثیری از ممسلمانان از سراسر دنیا با پای پیاده به زیارت امام حسین (ع) در کربلا می روند. پیاده روی کربلا آداب و اعمالی دارد.
۱- پیاده روی اربعین
یکی از این آداب زیارت حرم سیدالشهدا (ع) و ۷۲ شهید کربلا است که در احادیث و روایات بسیاری بیان شده است. ائمه معصوم (ع) برای از یاد نرفتن قیام بزرگ اام حسین (ع) و ادامه مسیرآنحضرت، روز اربعین را بزرگ شمرده و از اولین زائر حسینی یعنی جابر بن عبدالله انصاری که در اولین اربعین خود را به قبر شهدای کربلا رساند، تجلیل کردند. همچنین درباره ثواب زیارت امام حسین (ع) بسیار سفارش کرده اند.
۲- غسل زیارت و دعا
شیخ طوسی در کتاب مصباح از صفوان جمال روایت کرده است:
از امام صادق (ع) برای زیارت مولایمان حسین (ع) اجازه خواستم و استدعا کردم برای من جهت زیارت آن حضرت دستورالعملی ذکر کند که به آن صورت به زیارت اقدام کنم.
امام صادق (ع) فرمود: ای صفوان، پیش از حرکت به سفر، سه روز روزه بدار و روز سوم غسل کن. پس اهل و عیال خود را نزد خویش جمع کن و چنین بگو «اللهم انی استودعک…».
آنگاه دعایی تعلیم او فرمود که وقتی به فرات برسد بگوید. سپس فرمود: با آب فرات غسل کن. به درستی که پدرم مرا از پدرانش علیهم السلام خبر داد که رسول خدا (ص) فرمود: همانا فرزند من حسین، پس از من در کنار فرات کشته خواهد شد، هر که او را زیارت کند و از فرات غسل نماید، گناهان او بریزد و مانند روزی شود که مادر او را به دنیا آورده است.
۳- آراستگی و پوشیدن لباس تمیز و خوش بو
در زیارت حضرت امام حسین (ع) آمده است: «هر گاه به زیارت آن حضرت رفتی، با آب فرات غسل کن، لباس های پاکیزه بپوش و پا برهنه به سوی حرم عزیمت کن».
۴- حضور در کنار قبر امام حسین (ع) و بوسیدن ضریح
یکی از آداب دیگر زیارت امام حسین (ع)، نزدیک شدن به قبر، دست نهادن به آن، بوسیدن و ابراز اشتیاق و محبت است. داستان زیارت اربعین جابربن عبدالله انصاری و عطیه گواه این زیارت عاشقانه است که دست روی قبر سیدالشهدا نهاد و بر او درود و سلام داد.
مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان، با گفتن آداب زیارت به این نکته اشاره می کند که برخی افراد دور ایستادن و نزدیک نشدن به ضریح را رعایت ادب به حریم امامت می دانند، ایشان این را اشتباه می دانند و تأکید می کنند که نزدیک شدن به قبر و ضریح و بوسیدن آن یکی از آداب است.
۵- ذکر تسبیح و تکبیر
در زیارت امام حسین (ع) آمده است که قبل از زیارت و در بدو ورود، حتی هنگام رسیدن فرات می رسد تا غسل زیارت کند، صد مرتبه الله اکبر، صد مرتبه لا اله الا الله و صد مرتبه صلوات بگوید. همچنین هنگام زیارت وقتی مقابل قبر امام معصوم قرار گرفت، بگوید: «لا اله الا الله وحده لا شریک له» که ثواب بسیار بری او نوشته می شود.
زیارت اربعین از دور و نزدیک
خواندن زیارت اربعین از راه دور و یا هنگام زیارت امام حسین (ع) در روز اربعین از سوی علما و اولیای الهی دارای اهمیت و جایگاه والایی است. پس از جابر بن عبدالله، نخستین زائر کربلای معلی ر روز اربعین سال ۶۱ هجری، این سنت حسنه در سال های حضور ائمه معصومین (ع) با وجود حکومت سفاک و خونریز اموی و عباسی انجام می شد.
پس از خواندن زیارت اربعین، به نیت برآورده شدن حاجت دو رکعت نماز باید خوانده شود.
زیارت وداع اربعین
سید بن طاووس برای زیارت اربعین، وداعی مخصوص به این زیارت را ذکر کرده است. به این صورت که مقابل ضریح ایستاده و بگویید:
«السلام علیک یا ابن رسول الله، السلام علیک یا ابن علی المرتضی وصی رسول الله.
سلام بر توای پسر رسول خدا! سلام بر توای پسر علی مرتضی جانشین رسول خدا!
السلام علیک یا ابن فاطمة الزهراء سیدة نساء العالمین، السلام علیک یا وارث الحسن الزکی.
سلام بر توای پسر فاطمۀ زهرا سرور زنان جهان! سلام بر توای وارث امام حسن پاک!
السلام علیک یا حجة الله فی أرضه و شاهده علی خلقه.
سلام بر توای حجت خدا در زمین و گواه او بر آفریدهها
السلام علیک یا أبا عبد الله الشهید، السلام علیک یا مولای و ابن مولای
سلام بر توای ابا عبد الله شهید! سلام بر توای مولای من و پسر مولای من!
أشهد أنک أقمت الصلاة و آتیت الزکاة، و أمرت بالمعروف و نهیت عن المنکر
گواهی می دهم که تو نماز را به پا داشتی و زکات دادی و امر به معروف و نهی از منکر کردی
و جاهدت فی سبیل الله حتی أتاک الیقین، و أشهد أنک علی بینة من ربک أتیتک
و در راه خدا جهاد نمودی تا اینکه امر یقین تو را فرارسید و نیز گواهی می دهم که تو دلیل روشن از سوی پروردگارت داشتی؛ و اگر از دور زیارت کند باید بگوید:
توجهت إلیک یا مولای زائرا وافدا راغبا مقرا لک بالذنوب.
ای مولای من! اکنون من به عنوان زایر، واردشونده، گراینده، اقرارکنندۀ به گناه و گریزان از خطا.
هاربا إلیک من الخطایا لتشفع لی عند ربک.
به درگاه تو آمدهام تا در نزد پروردگارت از من شفاعت کنی.
یا ابن رسول الله صلی الله علیک حیا و میتا، فإن لک عند الله مقاما معلوما و شفاعة مقبولة
ای پسر رسول خدا! درود خدا بر تو در حال حیات و مرگ تو، زیرا تو در نزد خدا از مقام معلوم و شفاعت مورد پذیرش برخورداری.
لعن الله من ظلمک، و لعن الله من هتک حرمک و غصب حقک.
خداوند کسانی را که به تو ستم نمودهاند لعنت کند و نیز کسانی را که تو را محروم نموده، حقت را غصب نموداند لعنت کند
و لعن الله من قتلک و لعن الله من خذلک، و لعن الله من دعوته فلم یجبک و لم یعنک
و قاتلان تو را لعنت کند و آنان را که دست از یاری تو کشیدند لعنت کند و آنان را که خواندی و به تو پاسخ مثبت ندادند و تو را یاری نکردند لعنت کند
و لعن الله من منعک من حرم الله و حرم رسوله و حرم أبیک و أخیک
و نیز کسانی را که از رفتن تو به سوی حرم خدا و حرم رسول خدا و حرم پدر و برادرت جلوگیری کردند لعنت کند
و لعن الله من منعک من شرب ماء الفرات لعنا کثیرا یتبع بعضها بعضا.
و کسانی را که تو را از نوشیدن آب فرات منع کردند بسیار و پیدرپی لعنت کند.
اللهم فاطر السماوات و الأرض عالم الغیب و الشهادة.
خدایا! ای پدیدآورندۀ آسمان ها و زمین! دانای پنهان و آشکار!
أنت تحکم بین عبادک فیما کانوا فیه یختلفون، و سیعلم الذین ظلموا أی منقلب ینقلبون.
تو بین بندگانت در آنچه اختلاف دارند حکم می کنی و زود است آنانی که ظلم کردند بدانند کدامین جایگاه بازگشتشان است.
اللهم لا تجعله آخر العهد من زیارته، و ارزقنیه أبدا ما بقیت و حییت یا رب.
خدایا این زیارت را آخرین عهدم از زیارت قرار مده و همیشه برایم تا وقتی که باقی و زنده هستم روزیام گردان، ای پروردگار
و إن مت فاحشرنی فی زمرته یا أرحم الراحمین.
و اگر مردم مرا در گروه ایشان محشور فرما، ای مهربان ترین مهربانان!
خواندن دعای چهل و سوم «صحیفه سجادیه»
قرائت ۱۰ مرتبه این دعا برای روزهای ماه صفر به ویژه در اربعین حسینی فضیلت بسیار برای مؤمن دارد:
«یا شدید القوی ویا شدید المحال یا عزیز یا عزیز یا عزیز ذلت بعظمتک جمیع خلقک فاکفنی شر خلقک یا محسن یا مجمل یا منعم یا مفضل یا لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین فاستجبنا له ونجیناه من الغم وکذلک ننجی المؤمنین وصلی الله علی محمد و اله الطیبین الطاهرین»،
ای سخت نیرو و ای سخت عقوبت! ای عزیز، ای عزیز، ای عزیز! در برابر عظمت تو همه آفریدگانت خوار شدند، پس کفایت کن از من شر خلقت را. ای نیکو ده، ای زیبایی بخش، ای نعمت بخش، ای فزون بخش، ای که معبودی جز تو نیست! منزهی تو و من از ستمکاران هستم. پس دعای او یونس را اجابت کردیم و از اندوه نجاتش دادیم و این چنین نجات دهیم مؤمنان را و درود خدا بر محمد و آل پاک و پاکیزه اش.
زیارت امام حسین (ع)
بنابر حدیث امام حسن عسکری (ع)، زیارت اربعین یکی از پنج نشانه ای است که در تعریف مؤمن آمده است، به همین دلیل هر ساله عده کثیری از ممسلمانان از سراسر دنیا با پای پیاده به زیارت امام حسین (ع) در کربلا می روند. پیاده روی کربلا آداب و اعمالی دارد.
۱- پیاده روی اربعین
یکی از این آداب زیارت حرم سیدالشهدا (ع) و ۷۲ شهید کربلا است که در احادیث و روایات بسیاری بیان شده است. ائمه معصوم (ع) برای از یاد نرفتن قیام بزرگ اام حسین (ع) و ادامه مسیرآنحضرت، روز اربعین را بزرگ شمرده و از اولین زائر حسینی یعنی جابر بن عبدالله انصاری که در اولین اربعین خود را به قبر شهدای کربلا رساند، تجلیل کردند. همچنین درباره ثواب زیارت امام حسین (ع) بسیار سفارش کرده اند.
۲- غسل زیارت و دعا
شیخ طوسی در کتاب مصباح از صفوان جمال روایت کرده است:
از امام صادق (ع) برای زیارت مولایمان حسین (ع) اجازه خواستم و استدعا کردم برای من جهت زیارت آن حضرت دستورالعملی ذکر کند که به آن صورت به زیارت اقدام کنم.
امام صادق (ع) فرمود: ای صفوان، پیش از حرکت به سفر، سه روز روزه بدار و روز سوم غسل کن. پس اهل و عیال خود را نزد خویش جمع کن و چنین بگو «اللهم انی استودعک…».
آنگاه دعایی تعلیم او فرمود که وقتی به فرات برسد بگوید. سپس فرمود: با آب فرات غسل کن. به درستی که پدرم مرا از پدرانش علیهم السلام خبر داد که رسول خدا (ص) فرمود: همانا فرزند من حسین، پس از من در کنار فرات کشته خواهد شد، هر که او را زیارت کند و از فرات غسل نماید، گناهان او بریزد و مانند روزی شود که مادر او را به دنیا آورده است.
۳- آراستگی و پوشیدن لباس تمیز و خوش بو
در زیارت حضرت امام حسین (ع) آمده است: «هر گاه به زیارت آن حضرت رفتی، با آب فرات غسل کن، لباس های پاکیزه بپوش و پا برهنه به سوی حرم عزیمت کن».
۴- حضور در کنار قبر امام حسین (ع) و بوسیدن ضریح
یکی از آداب دیگر زیارت امام حسین (ع)، نزدیک شدن به قبر، دست نهادن به آن، بوسیدن و ابراز اشتیاق و محبت است. داستان زیارت اربعین جابربن عبدالله انصاری و عطیه گواه این زیارت عاشقانه است که دست روی قبر سیدالشهدا نهاد و بر او درود و سلام داد.
مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان، با گفتن آداب زیارت به این نکته اشاره می کند که برخی افراد دور ایستادن و نزدیک نشدن به ضریح را رعایت ادب به حریم امامت می دانند، ایشان این را اشتباه می دانند و تأکید می کنند که نزدیک شدن به قبر و ضریح و بوسیدن آن یکی از آداب است.
۵- ذکر تسبیح و تکبیر
در زیارت امام حسین (ع) آمده است که قبل از زیارت و در بدو ورود، حتی هنگام رسیدن فرات می رسد تا غسل زیارت کند، صد مرتبه الله اکبر، صد مرتبه لا اله الا الله و صد مرتبه صلوات بگوید. همچنین هنگام زیارت وقتی مقابل قبر امام معصوم قرار گرفت، بگوید: «لا اله الا الله وحده لا شریک له» که ثواب بسیار بری او نوشته می شود.
زیارت اربعین از دور و نزدیک
خواندن زیارت اربعین از راه دور و یا هنگام زیارت امام حسین (ع) در روز اربعین از سوی علما و اولیای الهی دارای اهمیت و جایگاه والایی است. پس از جابر بن عبدالله، نخستین زائر کربلای معلی ر روز اربعین سال ۶۱ هجری، این سنت حسنه در سال های حضور ائمه معصومین (ع) با وجود حکومت سفاک و خونریز اموی و عباسی انجام می شد.
پس از خواندن زیارت اربعین، به نیت برآورده شدن حاجت دو رکعت نماز باید خوانده شود.
زیارت وداع اربعین
سید بن طاووس برای زیارت اربعین، وداعی مخصوص به این زیارت را ذکر کرده است. به این صورت که مقابل ضریح ایستاده و بگویید:
«السلام علیک یا ابن رسول الله، السلام علیک یا ابن علی المرتضی وصی رسول الله.
سلام بر توای پسر رسول خدا! سلام بر توای پسر علی مرتضی جانشین رسول خدا!
السلام علیک یا ابن فاطمة الزهراء سیدة نساء العالمین، السلام علیک یا وارث الحسن الزکی.
سلام بر توای پسر فاطمۀ زهرا سرور زنان جهان! سلام بر توای وارث امام حسن پاک!
السلام علیک یا حجة الله فی أرضه و شاهده علی خلقه.
سلام بر توای حجت خدا در زمین و گواه او بر آفریدهها
السلام علیک یا أبا عبد الله الشهید، السلام علیک یا مولای و ابن مولای
سلام بر توای ابا عبد الله شهید! سلام بر توای مولای من و پسر مولای من!
أشهد أنک أقمت الصلاة و آتیت الزکاة، و أمرت بالمعروف و نهیت عن المنکر
گواهی می دهم که تو نماز را به پا داشتی و زکات دادی و امر به معروف و نهی از منکر کردی
و جاهدت فی سبیل الله حتی أتاک الیقین، و أشهد أنک علی بینة من ربک أتیتک
و در راه خدا جهاد نمودی تا اینکه امر یقین تو را فرارسید و نیز گواهی می دهم که تو دلیل روشن از سوی پروردگارت داشتی؛ و اگر از دور زیارت کند باید بگوید:
توجهت إلیک یا مولای زائرا وافدا راغبا مقرا لک بالذنوب.
ای مولای من! اکنون من به عنوان زایر، واردشونده، گراینده، اقرارکنندۀ به گناه و گریزان از خطا.
هاربا إلیک من الخطایا لتشفع لی عند ربک.
به درگاه تو آمدهام تا در نزد پروردگارت از من شفاعت کنی.
یا ابن رسول الله صلی الله علیک حیا و میتا، فإن لک عند الله مقاما معلوما و شفاعة مقبولة
ای پسر رسول خدا! درود خدا بر تو در حال حیات و مرگ تو، زیرا تو در نزد خدا از مقام معلوم و شفاعت مورد پذیرش برخورداری.
لعن الله من ظلمک، و لعن الله من هتک حرمک و غصب حقک.
خداوند کسانی را که به تو ستم نمودهاند لعنت کند و نیز کسانی را که تو را محروم نموده، حقت را غصب نموداند لعنت کند
و لعن الله من قتلک و لعن الله من خذلک، و لعن الله من دعوته فلم یجبک و لم یعنک
و قاتلان تو را لعنت کند و آنان را که دست از یاری تو کشیدند لعنت کند و آنان را که خواندی و به تو پاسخ مثبت ندادند و تو را یاری نکردند لعنت کند
و لعن الله من منعک من حرم الله و حرم رسوله و حرم أبیک و أخیک
و نیز کسانی را که از رفتن تو به سوی حرم خدا و حرم رسول خدا و حرم پدر و برادرت جلوگیری کردند لعنت کند
و لعن الله من منعک من شرب ماء الفرات لعنا کثیرا یتبع بعضها بعضا.
و کسانی را که تو را از نوشیدن آب فرات منع کردند بسیار و پیدرپی لعنت کند.
اللهم فاطر السماوات و الأرض عالم الغیب و الشهادة.
خدایا! ای پدیدآورندۀ آسمان ها و زمین! دانای پنهان و آشکار!
أنت تحکم بین عبادک فیما کانوا فیه یختلفون، و سیعلم الذین ظلموا أی منقلب ینقلبون.
تو بین بندگانت در آنچه اختلاف دارند حکم می کنی و زود است آنانی که ظلم کردند بدانند کدامین جایگاه بازگشتشان است.
اللهم لا تجعله آخر العهد من زیارته، و ارزقنیه أبدا ما بقیت و حییت یا رب.
خدایا این زیارت را آخرین عهدم از زیارت قرار مده و همیشه برایم تا وقتی که باقی و زنده هستم روزیام گردان، ای پروردگار
و إن مت فاحشرنی فی زمرته یا أرحم الراحمین.
و اگر مردم مرا در گروه ایشان محشور فرما، ای مهربان ترین مهربانان!
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «اعمال شب و روز اربعین / شیوه خواندن زیارت اربعین از دور و نزدیک» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.