از دلت مراقبت کن؛ ورود غریبه ها ممنوع / در جستجوی رضایت معشوق
خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه: در دعای روز دوم ماه مبارک رمضان، نزدیکی به رضایت الهی؛ و در دعای روز نهم، سوق به سوی رضایت همه جانبه الهی را درخواست کردیم. کسب رضایت الهی، وابسته به آن است که قبل از هر چیز، رضایت الهی را تشخیص دهیم، یعنی بدانیم که در هر لحظه، چه کاری موجب رضایت خدا می شود. چنین فهم و معرفتی، نعمتی بزرگ خواهد بود چرا که در بسیاری از اوقات، وظیفه شناسی، کاری پیچیده و سخت به نظر می رسد و نیازمند نورافکنی است که تکلیف را روشن کند.
لطف خداوند اقتضا می کند که هر بنده ای که به دنبال جلب رضایت اوست را نسبت به کارهایی که موجب رضایت الهی هستند آگاه کند تا از این طریق به راه مستقیم هدایت شود. چنان که قرآن کریم می فرماید: «یهدی به الله من اتبع رضوانه سبل السلام و یخرجهم من الظلمات إلی النور بإذنه و یهدیهم إلی صراط مستقیم؛ [۱] خدا هر که را از خشنودی او پیروی کند، به وسیله آن [کتاب] به راه های سلامت رهنمون می شود، و به توفیق خویش، آنان را از تاریکی ها به سوی روشنایی بیرون می برد و به راهی راست هدایتشان می کند.»
طبق بیان علامه طباطبایی ذیل این آیه شریفه، هدایت بالقوه خداوند، وقتی فعلیت پیدا می کند که مکلف پیرو رضوان و خوشنودی او باشد، پس مراد از «هدایت» در این آیه هدایت به معنای رساندن به مقصد است، نه هدایت به معنای نشان دادن راه…. امر هدایت به سوی سلامتی و سعادت دایر مدار پیروی خوشنودی خدا است، اگر کسی در صدد به دست آوردن خوشنودی خدا بود مشمول آن هدایت می شود و الا نه. [۲] از خداوند می خواهیم که چنین راهنمایی را برای ما قرار دهد تا از اشتباه در وظیفه شناسی در امان بمانیم و می خواهیم که خود، دستمان را بگیرد و به مقصد برساند. پس، می گوئیم: «اللهم اجعل لی فیه إلی مرضاتک دلیلا؛ [۳] ای خدا در این روز مرا به سوی رضا و خشنودی خود راهنمایی کن.»
از دلت مراقبت کن؛ ورود غریبه ها ممنوع
دشمنی شیطان، همواره مهمترین دغدغه پیمودن راه مستقیم الهی است. او سعی دارد تا قدم به قدم و آرام آرام انسان را از راه سعادتش دور نماید چنانکه قرآن کریم او را دشمن آشکار انسان برشمرده و می فرماید: «و لا تتبعوا خطوات الشیطان إنه لکم عدو مبین؛ [۴] و از گام های شیطان پیروی مکنید که او دشمن آشکار شماست.» برای مقاومت و پیروزی در مقابل این دشمن آشکار، تنها کاری که باید بکنیم این است که نقطه ضعف های خود را پیدا کنیم و هر گونه راه تسلط او بر خودمان را ببندیم. به همین جهت است که در دعای این روز می خوانیم: «و لا تجعل للشیطان فیه علی سبیلا؛ [۵] و شیطان را بر من مسلط مگردان.»
دست یافتن به چنین هدفی به خصوص در ماه مبارک رمضان، بسیار حیاتی است چراکه در صورت باز گذاشتن راه های تسلط شیطان، بعد از ماه مبارک رمضان از ضربه های هولناک او در امان نخواهیم ماند و آنچه در ماه رمضان اندوخته ایم از بین خواهد رفت. راه نفوذ و سلطه شیطان بر انسان از طریق نقاط ضعف دل است؛ چنانکه امام سجاد (علیه السلام) در فرازی از نیایش هفدهم صحیفه سجادیه که در مورد پناه بردن به خدا از شر شیطان و فریب های اوست، در محضر خدای متعال چنین عرض می کند: «اللهم لا تجعل له فی قلوبنا مدخلا و لا توطنن له فیما لدینا منزلا؛ [۶] الهی در قلب ما برای او راهی قرار مده، و برای وی در شئون زندگی ما منزلی فراهم نیاور.»
لطفا از بهشت بیرون نروید
همه ما کم و بیش اهل طاعت و عبادت و اعمال صالح هستیم اما آنچه بسیار مهم است تداوم خیرات و آلوده نساختن آن به بدی ها و گناه است. اعمال خیر، به منزله ورود در بهشت هستند و گناه به منزله خروج از آن. باید از خدا بخواهیم که در بهشت بمانیم و لحظه ای از یاد او غافل نشویم. این، معنای دیگری از این فراز دعاست که: «و اجعل الجنة لی منزلا و مقیلا؛ [۷] و بهشت را منزل و مقامم قرار ده.» هر جا یاد خدا و رضایت خدا وجود دارد، بوی بهشت به مشام می رسد. دریای طوفان زده دنیا با همه ابتلائات و آزمون هایش، نیازمند کسی است که کشتی سرنوشت انسان را در بهترین جایگاه در آخرت فرود آورد و چه کسی بهتر از خداوند متعال می تواند بهترین جایگاه ابدی را برای انسان مقرر کند؟ چنانکه به حضرت نوح علیه السلام فرمان می دهد که چنین بگوید: «و قل رب أنزلنی منزلا مبارکا و أنت خیر المنزلین؛ [۸] و بگو: پروردگارا! ما را در منزلگاهی پربرکت فرود آر، و تو بهترین فرودآورندگانی!»
وقتی خدا با من کار دارد
حاجت های بندگان، بهانه هایی برای ارتباط با خدا هستند. وقتی بنده ای نیازی دارد که موجب می شود به درگاه الهی بیاید و با خدای خود در میان بگذارد به مفهوم آن است که آن حاجت، قاصدی از طرف خداست که به دنبال بنده اش فرستاده است. با یادآوری نیازهایمان، خدا را صدا می زنیم و می گوئیم: «یا قاضی حوائج الطالبین؛ [۹] ای برآرنده حاجات طالبان.» پس حاجت های مؤمنان، شروعی است بر پایان حاجت ها. چراکه آخر خط نیازمندی ها، نیاز ما به خداست. خدای بی همتا می فرماید: «و الله الغنی و أنتم الفقراء؛ [۱۰] خدا بی نیاز است و شما نیازمندید.» هنگام نیاز، وقتی همه درها به روی انسان بسته است و هیچکس توان برآوردن نیاز انسان را ندارد این، درگاه خداست که پذیرای حاجت مندان است. امام سجاد علیه السلام در ابتدای نیایش سیزدهم با این عبارت خدا را ندا می کنند: «اللهم یا منتهی مطلب الحاجات و یا من عنده نیل الطلبات ؛ [۱۱] بار خدایا، ای آنکه درگاه تو آخرین مقصد حاجات است و تنها در نزد توست که به خواست ها توان رسید.»
پی نوشت:
[۱]. سوره مائده، آیه ۱۶.
[۲]. محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان (ترجمه) (جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی: قم، ۱۳۷۸)، ج ۵, ۴۰۰.
[۳]. مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و یکم.
[۴]. سوره بقره، آیه ۱۶۸.
[۵]. مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و یکم.
[۶]. صحیفه سجادیه، نیایش هفدهم.
[۷]. مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و یکم.
[۸]. سوره مؤمنون، آیه ۲۹.
[۹]. مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و یکم.
[۱۰]. سوره محمد، آیه ۳۸.
[۱۱]. صحیفه سجادیه، نیایش سیزدهم.
لطف خداوند اقتضا می کند که هر بنده ای که به دنبال جلب رضایت اوست را نسبت به کارهایی که موجب رضایت الهی هستند آگاه کند تا از این طریق به راه مستقیم هدایت شود. چنان که قرآن کریم می فرماید: «یهدی به الله من اتبع رضوانه سبل السلام و یخرجهم من الظلمات إلی النور بإذنه و یهدیهم إلی صراط مستقیم؛ [۱] خدا هر که را از خشنودی او پیروی کند، به وسیله آن [کتاب] به راه های سلامت رهنمون می شود، و به توفیق خویش، آنان را از تاریکی ها به سوی روشنایی بیرون می برد و به راهی راست هدایتشان می کند.»
طبق بیان علامه طباطبایی ذیل این آیه شریفه، هدایت بالقوه خداوند، وقتی فعلیت پیدا می کند که مکلف پیرو رضوان و خوشنودی او باشد، پس مراد از «هدایت» در این آیه هدایت به معنای رساندن به مقصد است، نه هدایت به معنای نشان دادن راه…. امر هدایت به سوی سلامتی و سعادت دایر مدار پیروی خوشنودی خدا است، اگر کسی در صدد به دست آوردن خوشنودی خدا بود مشمول آن هدایت می شود و الا نه. [۲] از خداوند می خواهیم که چنین راهنمایی را برای ما قرار دهد تا از اشتباه در وظیفه شناسی در امان بمانیم و می خواهیم که خود، دستمان را بگیرد و به مقصد برساند. پس، می گوئیم: «اللهم اجعل لی فیه إلی مرضاتک دلیلا؛ [۳] ای خدا در این روز مرا به سوی رضا و خشنودی خود راهنمایی کن.»
از دلت مراقبت کن؛ ورود غریبه ها ممنوع
دشمنی شیطان، همواره مهمترین دغدغه پیمودن راه مستقیم الهی است. او سعی دارد تا قدم به قدم و آرام آرام انسان را از راه سعادتش دور نماید چنانکه قرآن کریم او را دشمن آشکار انسان برشمرده و می فرماید: «و لا تتبعوا خطوات الشیطان إنه لکم عدو مبین؛ [۴] و از گام های شیطان پیروی مکنید که او دشمن آشکار شماست.» برای مقاومت و پیروزی در مقابل این دشمن آشکار، تنها کاری که باید بکنیم این است که نقطه ضعف های خود را پیدا کنیم و هر گونه راه تسلط او بر خودمان را ببندیم. به همین جهت است که در دعای این روز می خوانیم: «و لا تجعل للشیطان فیه علی سبیلا؛ [۵] و شیطان را بر من مسلط مگردان.»
دست یافتن به چنین هدفی به خصوص در ماه مبارک رمضان، بسیار حیاتی است چراکه در صورت باز گذاشتن راه های تسلط شیطان، بعد از ماه مبارک رمضان از ضربه های هولناک او در امان نخواهیم ماند و آنچه در ماه رمضان اندوخته ایم از بین خواهد رفت. راه نفوذ و سلطه شیطان بر انسان از طریق نقاط ضعف دل است؛ چنانکه امام سجاد (علیه السلام) در فرازی از نیایش هفدهم صحیفه سجادیه که در مورد پناه بردن به خدا از شر شیطان و فریب های اوست، در محضر خدای متعال چنین عرض می کند: «اللهم لا تجعل له فی قلوبنا مدخلا و لا توطنن له فیما لدینا منزلا؛ [۶] الهی در قلب ما برای او راهی قرار مده، و برای وی در شئون زندگی ما منزلی فراهم نیاور.»
لطفا از بهشت بیرون نروید
همه ما کم و بیش اهل طاعت و عبادت و اعمال صالح هستیم اما آنچه بسیار مهم است تداوم خیرات و آلوده نساختن آن به بدی ها و گناه است. اعمال خیر، به منزله ورود در بهشت هستند و گناه به منزله خروج از آن. باید از خدا بخواهیم که در بهشت بمانیم و لحظه ای از یاد او غافل نشویم. این، معنای دیگری از این فراز دعاست که: «و اجعل الجنة لی منزلا و مقیلا؛ [۷] و بهشت را منزل و مقامم قرار ده.» هر جا یاد خدا و رضایت خدا وجود دارد، بوی بهشت به مشام می رسد. دریای طوفان زده دنیا با همه ابتلائات و آزمون هایش، نیازمند کسی است که کشتی سرنوشت انسان را در بهترین جایگاه در آخرت فرود آورد و چه کسی بهتر از خداوند متعال می تواند بهترین جایگاه ابدی را برای انسان مقرر کند؟ چنانکه به حضرت نوح علیه السلام فرمان می دهد که چنین بگوید: «و قل رب أنزلنی منزلا مبارکا و أنت خیر المنزلین؛ [۸] و بگو: پروردگارا! ما را در منزلگاهی پربرکت فرود آر، و تو بهترین فرودآورندگانی!»
وقتی خدا با من کار دارد
حاجت های بندگان، بهانه هایی برای ارتباط با خدا هستند. وقتی بنده ای نیازی دارد که موجب می شود به درگاه الهی بیاید و با خدای خود در میان بگذارد به مفهوم آن است که آن حاجت، قاصدی از طرف خداست که به دنبال بنده اش فرستاده است. با یادآوری نیازهایمان، خدا را صدا می زنیم و می گوئیم: «یا قاضی حوائج الطالبین؛ [۹] ای برآرنده حاجات طالبان.» پس حاجت های مؤمنان، شروعی است بر پایان حاجت ها. چراکه آخر خط نیازمندی ها، نیاز ما به خداست. خدای بی همتا می فرماید: «و الله الغنی و أنتم الفقراء؛ [۱۰] خدا بی نیاز است و شما نیازمندید.» هنگام نیاز، وقتی همه درها به روی انسان بسته است و هیچکس توان برآوردن نیاز انسان را ندارد این، درگاه خداست که پذیرای حاجت مندان است. امام سجاد علیه السلام در ابتدای نیایش سیزدهم با این عبارت خدا را ندا می کنند: «اللهم یا منتهی مطلب الحاجات و یا من عنده نیل الطلبات ؛ [۱۱] بار خدایا، ای آنکه درگاه تو آخرین مقصد حاجات است و تنها در نزد توست که به خواست ها توان رسید.»
پی نوشت:
[۱]. سوره مائده، آیه ۱۶.
[۲]. محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان (ترجمه) (جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی: قم، ۱۳۷۸)، ج ۵, ۴۰۰.
[۳]. مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و یکم.
[۴]. سوره بقره، آیه ۱۶۸.
[۵]. مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و یکم.
[۶]. صحیفه سجادیه، نیایش هفدهم.
[۷]. مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و یکم.
[۸]. سوره مؤمنون، آیه ۲۹.
[۹]. مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و یکم.
[۱۰]. سوره محمد، آیه ۳۸.
[۱۱]. صحیفه سجادیه، نیایش سیزدهم.
پرسش و پاسخ در
از دلت مراقبت کن؛ ورود غریبه ها ممنوع / در جستجوی رضایت معشوق
گفتگو با هوش مصنوعی