ایسنا/زنجان عید قربان یکی از اعیاد باشکوه و عزیز مسلمانان به شمار می رود که به سبب اتفاقات روی داده در آن اغلب از این عید به عنوان عید قربانی کردن هوای نفس یاد می شود.

عید قربان یادآور زیباترین نمونه تعبد انسان در برابر خداوند متعال است؛ عید فداکاری، ایثار، قربانی، اخلاص و عشق است. فدا کردن فرزند دلبند خود در راه خدا، امتحانی الهی برای حضرت ابراهیم (ع) که عید قربان یادآور آن است.

قربان، عیدی که انسان های آگاه را به یاد قربانگاه ابراهیمی می اندازد؛ قربانگاهی که درس فداکاری و جهاد را در راه خدای بزرگ به فرزندان آدم و اصفیا و اولیای خدا می دهد. این پدر توحید و بت شکن جهان به ما و همه انسان ها آموخت که قربانی در راه خدا پیش از آن که جنبه توحیدی و عبادی داشته باشد، جنبه های سیاسی و ارزش های اجتماعی دارد.

بنا به تعبیر امام خمینی (ره) این عید به ما و همه انسان ها آموخت که عزیزترین ثمره حیات خود را در راه خدا بدهید و عیدی بگیرید؛ خود و عزیزان خود را فدا کنید و دین خدا را و عدل الهی را برپا نمایید.

عید قربان، همانند عید سعید فطر از جمله اعیاد بزرگی است که در روایات به آن «یوم النحر» و «یوم الاضحی» گفته می شود و ائمه اطهار (ع) به حدی آن را حائز می دانند که نماز این عید را واجب دانستند و فرمودند: «صلاة العیدین فریضة؛ نماز عید فطر و قربان واجب است»؛ اما فقها این نماز در عصر غیبت را به استناد روایت امام باقر (ع) که فرمود: «لا صلاة یوم الفطر و الأضحی إلا مع إمام؛ نماز دو عید باید همراه با امام باشد»، واجب نمی دانند.

برگزار کردن مراسم قربانی در این عید بر همه واجب نیست و تنها بر زائران کعبه در مراسم حج واجب است، اما بسیاری از مسلمانان در سراسر جهان در این روز، گوسفند، گاو یا شتری را قربانی کرده و گوشت آن را بین همسایگان و مستمندان تقسیم می کنند؛ در روایت های مکرری نقل شده که در روز عید قربان، قربانی کنید تا گرسنگان و بیچارگان نیز به خوراک برسند.

تاریخچه عید قربان

عید قربان پیش از دوران تاریخ بشر نیز وجود داشت تا جایی که انسان های اولیه برای کسب رضایت خدایان دست به قربانی کردن حیوانات و انسان ها می زدند. تاریخ قربانی بسیار قدیم است و از زمان حضرت آدم ابوالبشر (ع) وجود داشته و در ادیان گذشته نیز جزو مقررات دینی به شمار می آمده که از مهم ترین این نمونه های تاریخی می توان به قربانی فرزندان حضرت آدم (ع) که نخستین قربانی در عالم به شمار می رود، ترتیب دادن مذبحی توسط حضرت نوح پیغمبر (ع) پس از طوفان و قربانی کردن بسیاری از حیوانات، قربانی حضرت ابراهیم خلیل (ع) یگانه فرزندش اسماعیل (ع) و قربانی هایی که در زمان حضرت موسی و عیسی (ع) انجام می شد، اشاره کرد.

عید قربان و حج حاجیان

زائران در روز نهم ذی الحجه، روز عرفه، آداب و رسوم و مناسک دینی خود را به جا می آوردند؛ صحرای عرفات در ۲۱ کیلومتری شمال مکه واقع شده و تپه کوچکی است که کوه ها آن را احاطه کرده اند. در این روز حجاج بیت الله الحرام استغفار می کنند و پاک و عاری از هر گناه می شوند، همچون کودکی که تازه زاده شده است.

در این روز صدای دعا و انابه بنده به درگاه احدیت قطع نمی شود و استغاثه بنده از پروردگارش تا عرش می رود؛ زائران پس از ادای نماز ظهر و عصر در عرفات مانند سنت پیامبر اکرم (ص) رو به قبله ایستاده، تا زمان غروب خورشید این حالت را حفظ به دعاخوانی خود ادامه می دهند و به تفکر و تامل در اعمال خود پرداخته و توبه و انابه سر می دهند.

آن ها پس از وقوف در عرفات، از طلوع خورشید تا غروب، به سوی مزدلفه برای شب زنده داری رفته و در آنجا بیتوته می کنند و به عبادت و راز و نیاز می پردازند؛ آنها نماز مغرب و عشا را در مزدلفه به جا می آورند و تا صبح عید قربان شب زنده داری کرده و به دعا و مناجات می پردازند. زائران خانه خدا ۱۰ ذی الحجه، بار دیگر به منی بازمی گردند تا قربانی کنند؛ رمی جمرات و مراسم عید قربان را برگزار کنند تا حج آنها کامل شده و نام حاجی را بر خود نهند.

رمی جمرات را طی سه روز متوالی (ایام تشریق) انجام می دهند. در نیمه های شب ضعیفان، زنان، پیران و بیماران آن گونه که پیامبر اکرم (ص) به این گروه اجازه داده بود، رمی جمرات را به جا می آورند و بقیه تا صبح فردا صبر کرده و دعا می خوانند و به عبادت می پردازند. سپس مناسک حج به پایان می رسد و به منظور طواف افاضه و خارج شدن از احرام به مکه می روند.

بنابراین با توجه به مباحث مطرح شده، مناسک حج که در اوج عظمت آن عید قربان قرار دارد، علاوه بر رسیدن به توحید، عاملی است مؤثر برای نیل به انسجام و همبستگی هر چه بیشتر مسلمانان؛ لذا بزرگان دینی ما به این مسأله بارها تأکید کرده اند که بهترین عمل در این روز، برائت از مشرکان و شیاطین حقیقی عالم است و این مهم میسر نمی شود مگر با انسجام و اتحاد مسلمانان جهان.

آنچه در عید قربان بر ابراهیم و اسماعیل گذشت

در صبحی دلکش، اسماعیل دست در دست پدر، در صحرای منی، به سوی قربانگاه پیش رفت و خوشحال بود از این که خداوند متعال، او را برگزیده است؛ آن گاه ابراهیم با دست هایی محکم و استوار خنجر در حنجره اسماعیلش نهاد تا سر از پیکر عزیزش جدا کند؛ تیغ بر گلوی فرزند می چرخید، ولی نمی برید گویی معجزه ای رخ داده بود. ناگهان قوچی برای قربانی شدن در پیش چشمان ابراهیم نمایان شد و هاتفی ندا داد «ابراهیم! تو از این آزمون سربلند بیرون آمدی؛ پس دوستی خد گوارایت باد!» امروز نیز حاجیان، در موسم حج، به درگاه خداوند قربانی می کنند تا بگویند: «خداوندا! ما نیز چون ابراهیم تسلیم توییم. پس در این روز زنجیرهای اسارت و تعلقات را می بریم تا بیش از پیش به تو نزدیک شویم.»

و این گونه بود که ابراهیم و اسماعیل به عموم جهانیان نشان دادند که آنچه عیار گوهر انسانیت را بالا می برد و او را موجودی شریف می گرداند، همان حالت خضوع و تسلیم در برابر حق تعالی است.

اعمال عید قربان

عید سعید قربان فرصت بسیار خوبی است تا مؤمنان، با انجام عبادات، به پروردگار خویش تقرب یابند. در کتاب های ادعیه، علاوه بر بیان فضیلت و اهمیت این روز بزرگ، اعمال بسیاری مخصوص این روز ذکر کرده اند، از جمله اعمال مستحب در این روز، غسل کردن است که بسیار بر آن تاکید شده؛ همچنین برگزاری نماز عید است که بهتر است زیر آسمان (مکان بدون سقف) خوانده شود. از اعمال مستحب دیگر در این روز، قربانی کردن و تناول از گوشت قربانی است و نیز وارد شده است که در این روز، دعای شریف ندبه و همچنین دعای مخصوص امام سجاد قرائت شود پس شایسته است، در این روز، بدون آنکه وقت خود را به بطالت بگذرانیم، با انجام این اعمال، مورد رحمت و عنایت پروردگار خویش قرار گیریم.

انتهای پیام