بررسی آفات نظام دانشگاهی ایران، ماجراهای مجلس در رأی اعتمادها و تعامل با دولتی ها و لزوم توجه به ظرفیت ها و گرفتاری های سمنان بخشی از محورهای گفت وگوی خبرنگار فارس با استاد دانشگاه و نماینده سابق مردم دامغان در بهارستان است.

خبرگزاری فارس سمنان- حسن رضاییان: «عبدالرحمان رستمیان» نامی آشنا در عرصه دانشگاهی و استان سمنان است. او علاوه بر در اختیار داشتن کرسی تدریس در دانشگاه، یک دوره نیز نماینده مردم شهرستان دامغان در مجلس شورای اسلامی بوده است.

حضور در جایگاه معاونت اجتماعی و فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران، ریاست ششمین سمپوزیوم و سومین جشنواره ملی خودمراقبتی، آموزش بیمار و دبیری علمی کنگره انجمن روماتولوژی ایران و سال ها تدریس در دانشگاه و چندین عنوان آموزشی و اجرایی دانشگاهی دیگر ما را بر آن داشت تا آفات نظام دانشگاهی ایران را در گفت وگو با وی بررسی کنیم و راهکارهای برون رفت از مشکلات فعلی این بخش را جویا شویم.

البته عضویت رستمیان در کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نهم و نمایندگی مردم دامغان در مجلس شورای اسلامی نیز وسوسه ای بود برای اینکه از او پرسش های درباره جریانات مهم بهارستان ازجمله روند رأی اعتماد نمایندگان خانه ملت به وزرای پیشنهادی دولت بپرسیم و در بخشی نیز مشکلات و ظرفیت های استان سمنان را بررسی کرده ایم؛ این گفت وگو را بخوانید.

توسعه بی مورد زیرساخت های دانشگاهی

فارس: با سلام. یکی از مهم ترین مشکلاتی که امروز در کشور وجود دارد، مدرک گرایی صرف و بی توجهی به امر تناسب مدارک دانشگاهی، مهارت آموزی و بازار کار است. شما به عنوان فردی که سال ها در دانشگاه کرسی تدریس داشته اید، بارزترین آفات نظام دانشگاهی ایران را در چه اموری می دانید؟

رستمیان: با سلام به شما و همکارانتان. گسترش دانشگاه ها در کشور بدون کیفیت است؛ تنها دنبال دادن مدرک دکتری هستیم و نیازسنجی باید اصل نخست در کالبد آموزش به خصوص در دانشکده های پزشکی باشد.

زیرساخت های دانشگاهی در رشته هایی در استان سمنان در برخی موارد بی مورد توسعه یافته است.

توسعه رشته ها و پذیرش دانشجو در آن ها باید متناسب با نیاز جامعه و وجود بازار کار انجام شود که در نظام دانشگاهی ایران به معضلی کشوری تبدیل شده است.

تنها دنبال مدرک دکتری هستیم

فارس: همین نبود شغل مناسب در بازار کار سبب مهاجرت نخبگان کشور می شود؟

رستمیان: متأسفانه یکی از پدیده های نامطلوب در نظام دانشگاهی ایران، مهاجرت دانشجویان و ادامه تحصیل آن ها در خارج کشور است.

برخلاف دانشگاه های کشور، در دانشگاه های خارج به دانشجویان پروژه هایی می دهند که تولیدی است؛ به این معنا که در انتها، محصول موردنیاز آن کشور تولید می شود.

متأسفانه تنها در سیستم دانشگاهی کشور دنبال دادن مدرک دکتری هستیم؛ به نیاز آن رشته در داخل کشور و به وجود بازار کار برای فارغ التحصیلان فکر نمی کنیم.

پروژه ای با جنبه تولیدی در دست دانشجویان نمی بینیم و این مشکل جدی در سیستم دانشگاهی کشور است و باید از سوی متولیان امر برطرف شود.

دانشکده ها نیازسنج نیستند

فارس: به نوعی، نیازسنجی صحیح در نظام دانشگاهی ایران صورت نمی گیرد.

رستمیان: بله. گسترش دانشگاه ها در کشور بدون کیفیت است و کیفیت و خروجی متناسب با نیاز جامعه را در خود ندارد.

امروز متأسفانه شاهد این مشکل زیربنایی در دانشگاه های استان سمنان هم هستیم. دانشکده های پزشکی نیازسنج نیستند؛ در حالی که در راستای رفع مشکلات و کمبودهای این سیستم باید نیازسنجی صحیحی داشته باشند.

نیازسنجی باید در کالبد دانشکده های پزشکی باشد؛ به طور مثال، در رشته پرستاری نیاز به نیروی انسانی داریم؛ پس نیازسنجی در این بخش باید در اولویت برنامه های دانشکده پزشکی باشد.

دانشگاه ها باید در این بخش (رشته پرستاری) فعال و بر مدار نیازسنجی حرکت کنند تا فارغ التحصیلان زیادی در این رشته داشته باشیم.

دانشکده های پزشکی باید با عینک نیازسنجی رشته های موردنیاز در سیستم بهداشت و درمان را افزایش دهند و دانشجویان زیادی را جذب کنند؛ زیرا بازار کار برای آن ها فراهم است و تنها مشکل، کمبود نیروی انسانی است.

قانون مند عمل شود

فارس: این نیازسنجی چطور باید انجام شود؟

رستمیان: توجه به پایه های تحصیلی موردنیاز در داخل کشور امر مهمی در مسیر نیازسنجی است. توجه به دوره های کاردانی، کارشناسی و دکتری از ابزارهای نیازسنجی در دنیا است.

دانشگاه های خارجی با این نگاه در رشته هایی مانند کارشناسی و دکتری دانشجو جذب کرده و فارغ التحصیل دارند.

اگر نیازسنجی نادیده گرفته شود، پیامدهای منفی به همراه دارد؛ عدم توجه به مقوله مهم نیازسنجی، هزینه های انجام شده از بیت المال را هدر می دهد.

قانون هم تأکید دارد تا بر اساس نیاز جامعه تلاش کنیم و باید در حوزه های مختلف قانون مند عمل شود.

ضعف ها و کمبودهای طرح تحول سلامت

فارس: شما سال ها در بدنه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فعالیت داشته اید. یکی از طرح های ارائه شده از سوی دولت، طرح تحول سلامت بود. این طرح را چطور ارزیابی می کنید؟

رستمیان: طرح تحول سلامت از نقاط مثبت کارنامه دکتر قاضی زاده هاشمی در دولت دوازدهم بود و با وجود همه موفقیت ها، ضعف ها و کمبودهایی هم وجود دارد که باید رفع شود.

از برنامه های مهم در دستور کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در دولت دوازدهم، کاهش هزینه های درمان بوده است؛ اما خدمات بیمه ها باید فراگیر باشد و توجه ویژه ای به پزشک خانواده انجام شود.

نقایص و ضعف های زیادی داریم

فارس: زمانی که در مجلس بودید، حس می کردید معرفی وزرای دولت به مجلس شورای اسلامی بیشتر بر اساس رفاقت و کار باندی و حزبی بود یا شایسته سالاری و سطح علمی و اجرایی؟

رستمیان: مدیر با مدیریت تفاوت زیادی دارد. باید فرایند مدیریتی در وزارتخانه ها در بدنه دولت تعریف شود؛ زیرا یک وزیر باید مدیریت خوبی را بر مجموعه اش اعمال کند.

باید فرایندها و سیستم مدیریتی خوب در وزارتخانه ها متناسب با حوزه فعالیت های آن ها تعریف شود؛ متأسفانه در این حوزه نقایص و ضعف های زیادی داریم.

رئیس جمهوری در انتخاب وزرا باید دقت عمل بالایی داشته باشد و از بهترین ها در رأس وزارتخانه ها متناسب با ساختار تخصصی آن وزارتخانه استفاده و وزیر مربوطه را انتخاب کند.

وزرای خوبی در کابینه دولت ها داشته ایم؛ اما در مجموع فرایند خوبی در انتخاب وزرای وزارتخانه های مختلف وجود نداشته است.

وزرای پیشنهادی باید با سوابق مدیریتی پلکانی، تجربیات خوبی در عرصه مدیریتی داشته باشند؛ رئیس جمهوری هم وزرایی از جنس ساختار و ماهیت وزارتخانه ها انتخاب کند؛ چراکه چنین وزیری با کمبودها و مشکلات آشنا است و می تواند گام های محکم تری در راستای رفع آن کمبودها بردارد.

همواره تأکید داشتیم تا رئیس جمهوری، لیست وزرا را به دور از رفاقت و دوستی ببندد و بهترین افراد را در کابینه دولت وارد کند.

وزرا هم باید با رفتار مدیریتی آشنا باشند؛ تعامل و به کارگیری همه ظرفیت ها از اصول رفتارهای مدیریتی به شمار می رود.

توصیه همیشگی ما این است که وزرا در وزارتخانه ها مباحث سیاسی را دخالت ندهند و دنبال پیشبرد اهداف وزارتخانه ها باشند و از ظرفیت گروه های خاص استفاده نکنند.

مردم نامحرم نیستند

فارس: جریان رأی اعتماد مجلس شورای اسلامی به وزرای دولت بر اساس همین مؤلفه هایی بود که می فرمایید؟

رستمیان: مسائل سیاسی در سرعت رأی اعتماد مجلس به دولت دوازدهم تأثیر گذاشته و تعاملات خوبی بین مجلس شورای اسلامی با دولت دوازدهم وجود داشت.

پخش زنده مراسم رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی دولت در مجلس شورای اسلامی حرکت خوبی بود که رسانه ملی انجام داد و مردم از جریان و شرایط حاکم بر کشور آشنا شدند و در جریان امور قرار گرفتند.

پخش زنده این مراسم نشان داد که مردم با مسائل سیاسی کشور نامحرم نیستند؛ مردم در مسائل سیاسی و سایر حوزه های دیگر در نظام جمهوری اسلامی به عنوان نظام مردم سالار مشارکت دارند و موضوعی در مجلس شورای اسلامی وجود ندارد تا از چشم مردم دور باشد، بلکه مجلس از نمایندگان مردم تشکیل شده است.

برخی از تعاریف از وزرا بی مورد بود

فارس: نمایندگان بیشتر به افراد رأی می دهند یا برنامه ها؟

رستمیان: همواره انتظار داشتیم نمایندگان مجلس شورای اسلامی بیشتر به برنامه های پیشنهادی وزرا بپردازند و از این طریق، عیوب برنامه ها را بگیرند.

در جریان رأی اعتماد، برخی از تعاریف نمایندگان از وزرای پیشنهادی اغراق آمیز بود. نمایندگان باید بهتر و بیشتر وارد صحنه بررسی برنامه های وزرای دولت می شدند و در جهت ارتقای فکری مدیریتی تصمیم گیری می کردند.

بهتر بود جریان دادن رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی دولت محتوایی تر باشد؛ در این دوره، انتقاد به برنامه برخی از وزرا را شاهد نبودیم، برخی از تعاریف از وزرا بی مورد بود و جای بیان اشکالات مدیریتی شاهد این موارد بودیم.

در این دوره، در مجموع نگاه مجلس شورای اسلامی دادن رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم بود تا از دولت حمایت کند و میزان رأی ها به وزرای دولت دوازدهم بالا بود.

فارس: پس چرا برخی وزرای پیشنهادی رأی نیاوردند؟

رستمیان: احتمال می دادیم برخی ها در فهرست وزرای پیشنهادی رأی نیاورند؛ زیرا عملکرد برخی از آن ها ضعیف بود.

نمایندگان باید بیشتر روی عیوب وزارتخانه ها کار کنند و بخشی از عملکرد ضعیف وزرا به همین بی توجهی ها برمی گردد.

کم آبی؛ سنگ لای چرخ توسعه

فارس: مهم ترین توانمندی ها و موانع توسعه استان سمنان را در چه می بینید؟

رستمیان: کشاورزی، دامداری و صنعت فرصت های مهم در استان سمنان برای رشد و توسعه است؛ اما کم آبی سنگی لای چرخ توسعه، عمران و آبادانی استان محسوب می شود و این معضل، صنعت، کشاورزی و دامداری را در استان تحت الشعاع قرار داده است.

کم آبی زمینه ساز مهاجرت از روستاهای استان سمنان شده است. مهاجرت از روستاها به عدم تأمین نیاز استان سمنان به آب کافی برمی گردد و اگر طرح های موردنیاز در این بخش اجرا نشود، ثروت ها در روستا مثل درختان کهن سال و باغات از بین می رود.

امروز شاهد تغییر الگوی کشت به سمت کشت گلخانه ای در برخی نقاط استان هستیم؛ ولی این موضوع مشکلی را برطرف نکرده است.

عدم تحقق انتقال آب دریای خزر برای تأمین آب موردنیاز استان سمنان به تعطیلی برخی صنایع منجر می شود و از طرف دیگر، مهاجرت ها را افزایش می دهد.

تأمین آب استان سمنان باید در اولویت قرار گیرد و این اقدام برای رفع مشکلات کم آبی استان انجام شود.

تدوین نسخه پیشرفت استان ها

فارس: بخش عمده بودجه دولت در حوزه جاری هزینه می شود؛ این امر را چطور باید مدیریت یا ساماندهی کرد؟

رستمیان: دولت باید حوزه های اولویت دار در استان ها را اولویت بندی و بودجه گذاری کند؛ متأسفانه دولت بزرگ است و اکثر بودجه ها در بخش جاری هزینه می شود.

دولت باید در راستای رونق اقتصادی از بخش خصوصی حمایت کند و ظرفیت های استان ها شناسایی، مشخص و تعریف شود.

با شناسایی این ظرفیت ها باید نسخه پیشرفت برای استان ها با ساختار واقعی نوشته شود که متأسفانه هنوز این مهم محقق نشده است.

مناطق محروم همواره محروم تر می شوند

فارس: یکی از شعارهای انتخاباتی کاندیداها همواره توجه به مناطق محروم است؛ اما واقعا چرا به مناطق دورافتاده ازجمله در استان سمنان کمتر توجه می شود؟

رستمیان: منابع کشور باید به ازای افراد تقسیم شود و اگر به مراکز جمعیتی در روستاها و شهرها اعتبار تخصیص دهیم، این مناطق در توسعه موفق می شوند.

الآن این گونه نیست و توزیع مناسب منابع را در کشور نداریم و به این دلیل، مناطق محروم همواره محروم تر می شوند.

مدیریت ضعیف هم در رخ دادن چنین شرایطی دخیل است تا نتوانیم از منابع درست استفاده کنیم.

فارس: یعنی مشکل عمده در نحوه توزیع اعتبارات و بودجه هاست؟

رستمیان: دست نظام اداری جای ایجاد فرصت برای مناطق مختلف دائم به سمت دولت دراز است.

خیلی از فرصت ها از بین می رود و ما نتوانسته ایم این سیستم را درست طراحی کنیم و در مجموع، توزیع بودجه مطابق با فرصت های استان ها نبوده است.

می توانیم در مناطق محروم با استفاده از ظرفیت های موجود ثروت افزایی و اشتغال زایی کنیم و مردم برخی نقاط این کار را کرده اند و در مناطق کوچک نسبت به مراکز استان ها این بحث ضعیف تر است.

استان ها با قوی کردن مردم می توانند قدرتمندتر شوند و شهرهای کوچک و روستاهایشان را قوی کنند.

امروز باید شاخص های رشد را اعتباربخشی و مدیریت ها را قوی کنیم و این می تواند راهکاری مناسب در رفع محرومیت ها باشد.

به تدبیر درست نیاز داریم

فارس: مردم مناطق محروم عمدتا توان مالی پایینی دارند، چطور خود را در کسب وکار و رشد قوی کنند؟

رستمیان: طبق احادیث، بیشترین آسیب، عدم تدبیر درست است؛ چون ترس از این موضوع طبق روایات بیشتر از فقر است.

باید تدبیر درست در محرومیت زدایی در کشور داشته باشیم و این به رفع مشکلات کمک می کند.

در برخی موارد به خاطر نداشتن تدبیر و مدیریت به مشکل برخورد کرده ایم و باید تدبیر را در دستور کار قرار دهیم.

البته به تدبیر درست نیاز داریم و امروز در بحث واردات و امور اقتصادی این تدبیر را نمی بینیم.

از طرفی هم باید به دانشگاه ها در این زمینه نگاه کنیم؛ اگر دانشگاهی به درد استان و کشور نخورد، دانشگاه نیست.

حرکت دانشگاه ها به سمت نسل سوم، سیاست جهانی بوده است و دانشگاه ها باید در این مسیر به کمک بیایند و تنها مقاله نویسی اهمیت ندارد؛ دانشگاه اگر به درد کشور نخورند و در محرومیت زدایی اثر نگذارد، نقش خود را ایفا نکرده است.

کشور ما ظرفیت لازم برای انجام کامل عملیات محرومیت زدایی را دارد و با موقعیت جغرافیایی و منابعی که داریم، می توانیم مشکلات را برطرف کنیم.

فارس: با سپاس از فرصتی که در اختیار خبرگزاری فارس قرار دادید.

رستمیان: امیدوارم موفق باشید. از حسن نظر شما سپاسگزارم.

انتهای پیام/۷۴۰۳۵/و