ایسنا/خراسان رضوی بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، زنان در مقایسه با مردان آسیب پذیری بیشتری در مقابل بیماری ها دارند و از نظر دسترسی و استفاده از خدمات بهداشتی درمانی در شرایط نامساعدتری قرار گرفته اند.

امروزه اهمیت جایگاه زنان در جامعه و نقش آنها در توسعه همه جانبه کشور بر کسی پوشیده نیست و سلامت و بهداشت زنان یکی از اولویت های اساسی سلامت جامعه و اهداف توسعه هزاره سوم است. طی دهه های اخیر، سلامت زن به عنوان پیوستاری در نظر گرفته می شود که در طول چرخه زندگی وی گسترده است و ارتباطی بسیار نزدیک و اساسی با شرایط زندگی او دارد که با وجود پیشرفت های اخیر در حوزه بهداشت هنوز به سطح مطلوبی نرسیده است. به همین دلیل ایسنا قصد دارد به مناسبت روزجهانی بهداشت به بررسی حوزه بهداشت و سلامت زنان بپردازد.

بهداشت یا سلامت عموم، ناظر بر جنبه های اجتماعی سلامت است

سلامت چه به صورت فردی و چه به صورت جمعی بی تردید از مهمترین مسائل حیات است. سلامتی شرط اصلی ایفای نقش های اجتماعی است و همه انسان ها زمانی می توانند فعالیت کامل داشته باشند که هم خود را سالم احساس کنند و هم جامعه آنها را سالم بداند. از نگاه سازمان جهانی بهداشت، سلامت حالت رفاه و آسایش کامل روانی، جسمی و اجتماعی است و تنها فقدان بیماری یا نقص عضو محسوب نمی شود و بهداشت یا سلامت عموم بیشتر ناظر بر جنبه های اجتماعی سلامت است. هدف علوم بهداشتی به طور کامل عبارت است از، تامین شرایط کامل جهت سلامت و رفاه فردی و اجتماعی که تمام فعالیت های مرتبط با پیشگیری و درمان را در بر می گیرد.

زنان در مقایسه با مردان آسیب پذیری بیشتری در مقابل بیماری ها دارند

در زمینه بهداشت با توجه به تحقیقات انجام شده؛ زمانی که بحث جنس زن و مرد بودن به میان می آید باید در به کار بردن مفهوم بهداشت دقت کنیم زیرا که معنایی متغیر بین دو جنس دارد. درست است که میزان مرگ و میر زنان در برخی از گروه های سنی کمتر از مردان است اما زنان بر اساس آمارهای بهداشتی در مقایسه با مردان آسیب پذیری بیشتری در مقابل بیماری دارند. شیوع برخی بیماری ها در میان آنان بیشتر است و از نظر دسترسی و استفاده از خدمات بهداشتی درمانی شرایط نامساعدتری دارند. سازمان جهانی بهداشت بر این اصل معتقد است که این نوع تفاوت ها در رابطه با جنسیت از بدو تولد و در سراسر جهان مطرح است.

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت؛ زنان به دلیل ایفای نقش های متعدد در خانواده و جامعه، گذراندن دوره های فیزیولوژیکی مختلف مانند بلوغ، قاعدگی، بارداری، زایمان و یائسگی و همچنین، احتمال خطر بیشتر در ابتلا به فقر، گرسنگی و سوء تغذیه، بار کاری زیاد و تبعیض جنسیتی، گروه پرخطر محسوب می شوند. زنان در دسترسی به آموزش و مراقبت های بهداشتی و اطلاعات و خدمات بهداشتی درمانی مورد نیاز، از فرصت های عادلانه و مشابه با مردان برخوردار نیستند و هرچقدر تفاوت در دسترسی و بهره مندی از این فرصت ها بیشتر باشد، وضعیت آنها و فرزندان و خانواده هایشان وخیم تر است و از محرومیت بیشتری رنج می برند.

در سراسر جهان در بسیاری از خانه ها، زنان نخستین کسانی هستند که صبح از خواب برمیخیزند و آخرین کسانی هستند که شب به بستر می روند. چنین زنانی که خسته از کارند، در وهله آخر، آن هم با شرایط خاصی، می توانند به نیازهای بهداشتی خود بیندیشند. در برخی از جوامع، زنان فقط زمانی می توانند به پزشک مراجعه کنند که شوهر یا پدر همراهشان باشد. در نتیجه، ممکن است معالجه زنان به تأخیر افتد یا اصلا برای معالجه اقدامی نشود.

بسیاری از مشکلات زنان ناشی از عوامل اجتماعی- اقتصادی است

در بیانیه سازمان جهانی بهداشت آمده است: «بهره مندی از بالاترین سطح استاندارد قابل دستیابی سلامت، از حقوق اساسی هر فردی است و زنان بسیاری در سراسر دنیا از این حق اساسی بشری محروم هستند. این بیانیه در ادامه می افزاید که برخی مشکلات سلامت زنان توسط بیولوژی فردی تعیین می شود، ولی بسیاری از مشکلات آنان ناشی از عوامل اجتماعی- اقتصادی است یا به واسطه این عوامل تشدید می شود».

پژوهشگران بر این باورند که سلامت زنان در اکثر کشورها بسیار آسیب پذیر است. لذا این امر، به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی کشورها محسوب می شود که تأکید عمده آن بر ارتقا و تقویت نقش زنان در دستیابی به سلامت مطلوب و ارتقاء جایگاه آنان در سیستم مراقبت های بهداشتی کشورهاست.

پژوهش ها نشان می دهند؛ از آنجا که آگاهی ناکافی و رعایت نکردن رفتارهای صحیح بهداشتی در هر جامعه ای اجتناب ناپذیر است، افراد و جوامع برای شناخت و عمل به شیوه های درست زندگی، حفظ سلامت و پرهیز از بیماری ها به آموزش رفتارهای صحیح بهداشتی نیاز دارند. در واقع آموزش موارد بهداشتی عامل مهمی برای ارتقاء تندرستی، بالا بردن کیفیت و استاندارهای زندگی سالم و افزایش مشارکت جامعه در فعالیت های رفاهی، جسمی، روانی و اجتماعی است.

بایستی توجه داشت که آموزش یکی ازمعیارهای کلیدی پیشرفت است.آموزش درباره زنان دری است که به آنان کمک می کند تا به حیطه توانمندی وارد شوند. بنابراین بایستی بر مطالعات و تحقیقات مربوط به زنان تاکید داشت. آموزش زنان و دختران بر رفاه اقتصادی یک کشور، مشارکت نیروی کار، اشتغال آزاد و … تاثیر می گذارد. همچنین آموزش زنان و دختران تأثیر مستقیم در کاهش مرگ و میر کودکان و اطفال، افزایش امید به زندگی،کاهش ابعاد منفی خانواده، موفقیت در اجرای برنامه تنظیم خانواده و مشارکت در تصمیم گیری نهایی خانوادگی و جامعه دارد.

محققان معتقدند، اختصاص دادن بحث درباره بهداشت زنان به معنای تحت تاثیر قراردادن اهمیت مفاهیم بهداشت مردان نیست، بلکه بدین مفهوم است که برای اینکه خدمتی عادلانه در اجتماع عمومی داشته باشیم، بایستی کاری کنیم که موضوعات مربوط به بهداشت زنان درک و دیده شود. بسیاری از موارد مربوط به بهداشت زنان به شکل بی نظیری متفاوت از موضوعات مربوط به مردان است و نیاز به توجه مفصل دارد. از گذشته رسم بر این بوده که مفهوم سلامت و بهداشت زنان مربوط به بارداری و زایمان و مراقبت های پزشکی در نظر گرفته شود و حال آنکه دیدگاه های امروزی درباره بهداشت سلامت زنان بسیار وسیع است.

بر اساس این پژوهش ها، با توجه به چنین نکاتی می توان نتیجه گرفت، گرچه مسائل و مشکلات بهداشتی در هر دو جنس دارای اهمیت است، اما توجه به سلامت زنان و دختران از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چراکه به ویژه دختران به لحاظ جنسیت خود و به تبع آن مسئولیت و ایفای نقش مورد انتظار جامعه دارای شرایط خاصی هستند. دختران امروز، مادران فردا هستند و به واسطه این شرایط قادرند نقشی کلیدی در وضعیت بهداشت و سلامت خود، خانواده و جامعه پیرامون شان ایفا کنند.

منابع:

*مکرمی،ا و دیگران. (۱۳۹۸). «تأثیر آموزش مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی شده بر رفتارهای پیشگیری کننده از واژینیت در سفیران سلامت». فصلنامه علمی پژوهشی آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایرانیان. شماره۷- صص:۲۱۹-۲۱۱.

*ودادهیر،ا.ع و دیگران. (۱۳۸۷). « سلامت زنان از منظر مجلات بهداشت و سلامت در ایران (تحلیل محتوای مجلات منتخب علمی - پژوهشی بهداشت و سلامت)». مجله پژوهش زنان. شماره ۲- صص: ۱۵۵-۱۳۳.

*رحیمی،غ.ر. (۱۳۸۹). «سازمان بهداشت جهانی(WHO)». مجله دانشکده پیراپزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران.شماره۸ . صص: ۵۶-۵۳.

*احمدی،ب و شاه بابایی،س.(۱۳۹۲). « مدیریت سلامت زنان: توسعه سیاست ها و تحقیقات و خدمات». فصلنامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی.شماره۴۷- صص: ۵۹-۲۹.

انتهای پیام