به گزارش خبرنگار حوزه کلینیک گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، بررسی های نشان می دهند کهدر حدود یک پنجم بزرگسالان در بریتانیا دچار عارضه عدم تحمل مواد غذایی هستند و از طرفی شناسایی موادی که عدم تحمل را ایجاد می کنند کار آسانی نیست. امروز باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا اطلاعاتی را پیرامون این عارضه مهم و شاید آزاردهنده در اختیار شما قرار دهد.

عدم تحمل غذا چیست؟

عدم تحمل مواد غذایی شایع تر از آلرژی به نظر می رسد و بررسی های اخیر نشان داده که یک پنجم بزرگسالان در بریتانیا دچار این عارضه هستند. علائم عدم تحمل مواد غذایی آهسته تر از آلرژی به مواد غذایی ظاهر می شود شامل نفخ، تهوع و استفراغ و گرفتگی معده است.

این مطلب را از دست ندهید: خوردن این خوراکی ها در صبحانه ممنوع!

شناسایی موادی که عدم تحمل را ایجاد می کنند کار آسانی نیست و برای همین اغلب مشخص نیست که چرا یک فرد دارای عدم تحمل به نوع خاصی از مواد غذایی است. تشخیص عدم تحمل به مواد غذایی ممکن است با سایر مشکلات دستگاه گوارش مانند سندرم روده تحریک پذیر و بیماری التهابی روده تداخل ایجاد کند.

علایم عدم تحمل غذایی

تعیین اینکه فردی به عارضه عدم تحمل غذایی یا آلرژی غذایی است یا خیر، موضوعی دشوار محسوب می شود، از آن جهت که، نشانهها و علایم این دو اختلال اغلب اوقات همپوشانی دارند.

طبق نظر پزشک جیمز لی / James Li، متخصص آلرژی بالینی در مایو کلینیک، زمانی که موضوع آلرژی در میان است، حتی مقدار خیلی کم غذا سبب بروز علایم میشود، همچنان که در مورد بادام زمینی مشاهده میگردد.

در حالی که در عدم تحمل غذایی، مقادیر کم غذا اغلب اوقات هیچ نوع واکنشی به دنبال ندارند. در مقایسه با آلرژی غذایی معمولا بروز علایم عدم تحمل غذایی زمان طولانی تری دارد.

علایم عدم تحمل غذایی به طور معمول چند ساعت پس از خوردن غذا یا ترکیبی که فرد نسبت به آن دچار عدم تحمل است، آغاز میشود و ممکن است از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشد. در برخی موارد آغاز بروز علایم عدم تحمل غذایی تا ۴۸ ساعت طول میکشد.

این مطلب را از دست ندهید: راهکار درمانی جدید برای مبتلایان به آلرژی

برخی از مردم نسبت به چند گروه مختلف غذایی دچار عدم تحمل هستند، که این موضوع باعث میشود تا برای پزشک ها تعیین اینکه این افراد دچار بیماریهای مزمن یا عدم تحمل غذایی هستند، دشوار شود. تعیین اینکه فرد نسبت به کدام غذا یا غذا ها دچار عدم تحمل است ممکن است به زمان زیادی نیاز داشته باشد.

شایع ترین انواع عدم تحمل غذایی

فهرست زیر شایعترین علایم عدم تحمل غذایی را بر مبنای اعلام ادارۀ غذای NSW استرالیا، نشان میدهد:

نفخ

میگرن

سردرد

سرفه

آبریزش بینی

درد معده

تحریک روده

کهیر

چه مواردی منجر به عدم تحمل غذایی می شود؟

عدم تحمل لاکتوز

عدم تحمل لاکتوز به دلیل ناتوانی سیستم گوارش برای هضم لاکتوز به وجود می آید. لاکتوز قند شیر است. عدم تحمل لاکتوز نتیجه ی کمبود تولید آنزیم لاکتاز است.

این آنزیم مسئول گوارش لاکتوز است و به جذب آن نیز کمک می کند. به طور کل این عارضه می تواند موقتی یا دائمی باشد.

عدم تحمل گلوتن یا بیماری سلیاک

گلوتن گلیکوپروتئین موجود در بسیاری از غذا ها از جمله گندم، جو دوسر و یا جو است. کسی که عدم تحمل گلوتن دارد، روده ی کوچک او نمی تواند گلوتن را هضم کند؛ بنابراین یک واکنش التهابی در روده اش بروز می کند. معمولا عدم تحمل گلوتن یک عارضه ی همیشگی است.

این نوع عدم تحمل، یک عدم تحمل غذایی خودایمنی است و علائم اصلی آن شامل موارد زیر می شود:

کاهش وزن و از دست دادن اشتها

تهوع و استفراغ

از دست دادن توده عضلانی

عدم تحمل ساکاروز

عدم تحمل ساکاروز یک نوع عدم تحمل نسبت به قند است که به دلیل کمبود آنزیمی به نام ساکراز بروز می کند. نبودن این آنزیم موجب ناتوانی در هضم ساکاروز می شود که علائمی مانند اسهال، نفخ و شکم درد دارد.

عدم تحمل فروکتوز

فروکتوز موجود در میوه ها می تواند موجب نوعی از عدم تحمل غذایی شود.

این مطلب را از دست ندهید: توصیه های تغذیه ای پس از حالت تهوع

فروکتوز قند موجود در میوه ها، برخی از سبزیجات و عسل است که اگر روده های شما نتوانند آن را هضم کنند دچار علائم عدم تحمل غذایی خواهید شد. فرقی نمی کند چه نوع عدم تحمل غذایی دارید. باید جهت کنترل بیماری خود به پزشک مراجعه کنید.

این عوارض می توانند منجر به مشکلات متعددی در سلامتی شوند، مانند عدم جذب مواد مغذی مورد نیاز بدن که برای عملکرد مناسب مورد نیازند. در برخی موارد، ممکن است نیاز به بررسی های تخصصی داشته باشید تا بهترین راهکار درمانی را در پیش بگیرید.

علل عدم تحمل غذایی

عدم تحمل غذایی میتواند علل متعددی داشته باشد، و در اینجا به هر یک از این علل پرداخته خواهد شد.

فقدان یک آنزیم

آنزیمها برای هضم کامل غذا مورد نیاز هستند. اگر برخی از آنزیمها در فرد وجود نداشته باشد یا مقدار آن ها ناکافی باشد، احتمال دارد که عمل هضم به طور کامل صورت نگیرد.

مردمی که دچار عدم تحمل نسبت به لاکتوز هستند دارای لاکتاز کافی نیستند. لاکتاز، آنزیمی است که قند شیر (لاکتوز) را خرد کرده به مولکولهای کوچکتر تبدیل میکند که بدن بتواند آن ها را باز هم خردتر کرده و از طریق روده جذب کند.

اگر لاکتوز در دستگاه گوارش باقی بماند، میتواند سبب ایجاد گرفتگی، درد معده، نفخ، اسهال و تولید گاز شود. مردم دچار آلرژی نسبت به شیر دارای علایمی مشابه افراد دارای عدم تحمل به لاکتوز هستند. چراکه در اکثر موارد ، افراد دچار عدم تحمل لاکتوز به طور شایع و به غلط مبتلا به آلرژی تشخیص داده میشوند.

این مطلب را از دست ندهید: چرا بعد از خوردن برخی غذاها دچار حالت تهوع می شوید؟

محققان «بیمارستان و مرکز بهداشت کودکان مری بریج» در تاکوما، پی بردهاند که عدم تحمل فروکتوز همراه درد برگشت کننده یا عملکردی شکم در کودکان شایع است. تقریبا تمامی غذا ها برای هضم کامل نیاز به یک آنزیم دارند. بر مبنای اعلام «بنیاد آلرژی بریتانیا»، کمبود آنزیم یک علت شایع عدم تحمل غذایی است.

علل شیمیایی عدم تحمل غذایی

برخی مواد شیمیایی موجود در غذا ها و نوشیدنیها میتوانند سبب بروز عدم تحمل شوند، که از جملۀ آن ها میتوان به انواع پنیر، و کافئین قهوه، چای و شکلات اشاره کرد. برخی از مردم در مقایسه با دیگران نسبت به این مواد شیمیایی آسیب پذیری بیشتری دارند.

مسمومیت غذایی - سموم

برخی از غذا ها به طور طبیعی موادی شیمیایی ایجاد میکنند که می توانند اثرات سمی بر بدن انسان داشته باشند و باعث بروز اسهال، تهوع و استفراغ شوند.

لوبیا های نپخته دارای افلاتوکسینهایی هستند که میتوانند سبب ایجاد مشکلات گوارشی بسیار ناخوشایندی شوند. لوبیا هایی که خوب پخته شده باشند فاقد این سم هستند؛ بنابراین مردم ممکن است دچار این نگرانی شوند که چرا به یک وعده غذای لوبیا واکشن نشان میدهند و به وعدۀ دیگری از آن خیر.

وجود هیستامین طبیعی در برخی غذا ها

برخی غذا ها مثل ماهی که به خوبی نگهداری نشده باشد میتوانند همچنان که رو به «فساد» میروند مقدار زیادی هیستامین در خود انباشته کنند. برخی از مردم به طور مشخص نسبت به این هیستامین طبیعی دچار حساسیت هستند و در آن ها راش های پوستی، کرامپ های شکمی، اسهال، استفراغ و تهوع ایجاد میشود.

اغلب اوقات علایم شبیه به آنافیلاکسی (یک واکنش آلرژیک بسیار قوی) است.

سالیسیلاتهای موجود در بسیاری از غذا ها

عدم تحمل سالیسیلات که به نام حساسیت سالیسیلات نیز شناخته میشود وقتی بروز میکند که فرد نسبت به مقادیر نرمال سالیسیلات خورده شده واکنش نشان میدهد. سالیسیلاتها مشتقات اسید سالیسیلیک هستند، که به طور طبیعی در گیاهان به عنوان یک مکانیسم یا ساز و کار دفاعی در برابر باکتریهای مضر، قارچ، حشرات و بیماریها وجود دارند.

این مواد شیمیایی در بسیاری از غذا ها وجود دارند و اغلب مردم بدون هر گونه عوارض جانبی میتوانند غذا های حاوی سالیسیلات را مصرف کنند.

به هر جهت، برخی از مردم پس از خوردن مقادیر زیاد غذای حاوی سالیسیلات دچار مشکل میشوند. افراد دچار عدم تحمل نسبت به سالیسیلات باید از خوردن مقادیر زیاد غذا های حاوی این ماده خودداری کنند.

سالیسیلاتها در اغلب غذا های دارای منشأ گیاهی شامل اکثر میوه ها و سبزیجات، چاشنیها، گیاهان دارویی، چای، و افزودنی های معطر وجود دارند.

این مطلب را از دست ندهید: دو دلیل عمده ابتلا به کبد چرب را بشناسید

طعم نعناع، سس گوجه فرنگی، انواع توت، و مرکبات به طور مشخص دارای مقادیر بالای سالیسیلات هستند. غذا های فرآوری شده و دارای افزودنیهای طعمدار معمولا مقادیر بالایی از سالیسیلات ها را دارند.

افزودنیها و عدم تحمل غذایی

عدم تحمل نسبت به مکمل غذایی یک مشکل دایما رو به رشد در طول سه دهۀ گذشته بوده است، زیرا مواد غذایی هر چه بیشتر و بیشتر حاوی مواد افزوده میشوند. با وجود این تخمین زده میشود که ابتلا به عدم تحمل نسبت به مواد افزودۀ غذایی مبتلابه بیش از ۱ درصد مردم نیست.

مواد افزوده برای تقویت طعم، بالاتر بردن تقاضای غذا ها و افزایش عمر بستهبندی آن ها به کار میروند.

مثال هایی در مورد مواد افزودنی غذایی عبارتند از:

آنتیاکسیدانها

رنگدهندههای صنعتی

طعمدهندههای صناعی

امولسیون کننده ها

تقویت کنندههای طعم

مواد نگهدارنده

شیرین کنندهها

از هزاران مکمل مورد استفاده در صنایع غذایی، گمان بر آن است که درصد اندکی از آن ها سبب مشکل میشوند.

نیتراتها - به عنوان مسبب خارش و راشهای پوستی شناخته میشوند. گوشتهای قرمز فرآوری شده به طور معمول مقدار زیادی نیترات و نیتریت دارند.

MSG (مونوسدیم گلوتامات) - به عنوان تقویت کنندۀ طعم و بو به کار میرود و به عنوان عامل ایجاد سردرد شناخته میشود.

سولفیتها - به عنوان نگهدارنده و تقویت کننده در غذا ها استفاده میشود.

برخی رنگ دهنده ها - به ویژه کارمین (قرمز) و اناتو (زرد).

تشخیص عدم تحمل غذایی

تشخیص این موضوع که فرد دچار عدم تحمل غذایی یا آلرژی غذایی است کار سادهای نیست، زیرا نشانهها و علایم این دو اختلال اغلب اوقات همپوشانی دارند. وجود برخی الگو ها در علایم میتواند به پزشکان در تمایز بین این دو بیماری کمک کند.

در اکثریت قاطع موارد ایجاد علایم مربوط به عدم تحمل غذایی نسبت به علایم آلرژی غذایی نیاز به زمان طولانیتری دارد. از این رو، به بیماران توصیه میشود دفتر یادداشت روزانهای داشته باشند و فهرست غذا های مصرف شدۀ خود، زمان بروز علایم و ویژگیهای آن ها را در آن قید کنند.

دادههای موجود در دفترچه مزبور میتواند در شناسایی علت بروز واکنش های جانبی و کار هایی که باید انجام داد به پزشک یا متخصص تغذیه کمک کند. گذشته از عدم تحمل لاکتوز و بیماری سلیاک، هیچ نوع تست دقیق، قابل اعتماد و معتبر برای شناسایی عدم تحمل غذایی وجود ندارد.

رژیم محرومیت غذایی

بهترین ابزار تشخیصی در این مورد از دور خارج کردن اقلام غذایی (رژیم محرومیت غذایی) است که به نام رژیم غذایی حذف یا تشخیصی نیز شناخته میشود. عدم تحمل نسبت به غذا هایی که منظما مصرف میشوند ممکن است نتیجۀ واکنش های عارضی باشد که به یکدیگر انتقال مییابند.

وقتی این مورد بروز کند، تشخیص این موضوع که مشکل از کدام غذا ناشی میشود دشوار خواهد بود. در اینجا ریسک بالایی برای بروز تشخیص خطا در مورد یک اختلال مزمن یا بیماری وجود دارد. رژیم محرومیت غذایی در متمایز کردن عامل ایجاد عدم تحمل غذایی بسیار مفید است.

در یک رژیم محرومیت غذایی متعارف، غذای مظنون به ایجاد عدم تحمل از رژیم غذایی فرد در دورۀ زمانی مشخصی حذف میشود، که این زمان به طور معمول از ۲ هفته تا ۲ ماه خواهد بود.

اگر پس از حذف غذای مزبور در طول این مدت واکنشهای جانبی رفع شوند، به احتمال زیاد مقصر ایجاد عدم تحمل غذایی پیدا شده است. این روش هنگامی مورد تأیید صریحتر قرار خواهد گرفت که با افزودن مجدد غذای مزبور به رژیم غذایی، علایم عدم تحمل غذایی نیز مجددا بروز یافته باشند.

پزشک ممکن است برای از تشخیص خارج کردن آلرژی غذایی انجام تست پوستی یا تست خون را توصیه کند.

تست خراش پوست

تستی است که واکنش فرد به یک غذای مشخص را ارزیابی میکند. در این تست مقدار کمی از غذای مظنون به ایجاد آلرژی بر پشت بیمار یا ساعد وی قرار داده میشود. سپس پوست با استفاده از سوزن خراش داده میشود که این کار امکان میدهد تا مادۀ غذایی مزبور به زیر سطح پوست راه یابد.

این مطلب را از دست ندهید: اگر پشت چشمتان درد می کند، بخوانید/ از دلایل تا پیشگیری و درمان

افراد دچار آلرژی با ایجاد یک حالت برجستگی در ناحیۀ مورد آزمایش به این وضعیت جواب می دهند. در هر حال تست خراش پوست صد در صد قابل اعتماد نیست.

تست خون

سطح آنتیبادیهای IgE (ایمنوگلوبولین E) را اندازهگیری میکند. تست خون نیز بهطور صد درصد قابل اعتماد نیست. وجود آنتیبادیهای IgE ممکن است بخشی از پاسخ نرمال انسان باشد و بر مبنای مطالعۀ منتشر شده در CMAJ بیش از آنکه نشان دهندۀ واکنش جانبی باشند نشانگر تحمل هستند.

بهترین درمان برای عدم تحمل غذایی در حال حاضر یا خودداری از خوردن برخی غذا ها یا خوردن آن ها در مقادیر کمتر است، و نیز مصرف مکملهایی که میتوانند به عمل هضم غذا کمک کنند.

انتهای پیام/