خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- آذر مهدوان: مخالفت آمریکا بر سر خرید موشک اس-۴۰۰ از روسیه و تهدیدهای این کشور موجب شده روابط آنکارا- واشنگتن وارد مرحله سردتری شود. این در حالی است یکی از تبعات این مناقشه افزایش قیمت دلار در ترکیه هم شده است.

هرچند در سال های اخیر شاهد روابط پر فراز و نشیبی میان آمریکا و ترکیه بوده ایم اما می توان گفت پس از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ و خودداری آمریکا از استرداد فتح الله گولن به عنوان عامل این کودتا و مسئله دستگیری راهب آمریکایی «اندرو برانسون» و موضوع اس-۴۰۰ به تازه ترین تنش میان آنکارا و واشنگتن بدل شده است.

در همین رابطه خبرنگار مهر گفت وگویی با پروفسور «صالح ییلماز» رئیس موسسه مطالعات روسیه در آنکارا و استاد دانشگاه ییلدیریم بایزید انجام داده است تا دلیل اصلی مخالفت آمریکا با ترکیه در خصوص خرید سامانه موشکی زمین به هوای اس-۴۰۰ (نسل جدید سیستم پدافند هوایی روسیه) را موردبررسی قرار دهد.

*از زمانی که ترکیه تصمیم به خرید سامانه اس-۴۰۰ کرد ایالات متحده آمریکا با این اقدام مخالفت کرده و بارها ترکیه را تهدید به تحریم نظامی کرده به نظر شما دلیل اصلی مخالفت آمریکا چیست؟

ترکیه از پانزده سال پیش خرید تجهیزات دفاعی نظامی را آغاز کرده است و این برای اولین بار نیست که آمریکا ترکیه را تهدید می کند بلکه در زمان خرید تجهیزات نظامی از چین نیز چنین واکنشی نشان داده بود و حتی ترکیه در پی اعتراض آمریکا مجبور به لغو این توافقنامه نشده بود.

ایالات متحده به علت اینکه بعد از جنگ جهانی دوم سعی کرد خودش را به عنوان قدرت برتر جهان معرفی کند، تمایل ندارد کشورهای دیگر قدرت زیادی داشته باشند.

کشور روسیه نیز پس از فروپاشی شوروی سابق توانست با استفاده پتانسیل سوختی خود در زمینه نظامی سرمایه گذاری هایی انجام دهد و درنتیجه میراث دار قدرت شوروی سابق شود که همین نیز موجب شد با کشورهای منطقه ای همکاری نظامی را انجام دهد. در حال حاضر هم آمریکا از این شرایط ناراضی است. باید گفت که اعتراض آمریکا به خرید سامانه اس -۴۰۰ از روسیه صرفا یک اعتراض امنیتی- نظامی نیست؛ بلکه این مخالفت کاملا با هدف سیاسی است. در اصل آمریکا نگران است که از این به بعد شرایط تجاری نظامی برای روسیه مهیا شود از طرفی نیز دیگر کشورهای عضو ناتو با الگو قرار دادن ترکیه، به خرید تسلیحات نظامی از روسیه ترغیب شوند.

*آیا آمریکا به خاطر اینکه اس-۴۰۰ تهدیدی بر ناتو است مخالفت می کند یا به طور کامل معترض خرید این سامانه از روسیه است؟

سال ۲۰۱۷ که آنکارا توافق خرید سامانه اس ۴۰۰ را با مسکو امضا کرد،واشنگتن هیچ واکنشی نشان نداد اما پس از دو سال وقتی تاریخ تحویل اعلام شد اعتراض ها و در پی آن تهدیدهای واشنگتن نیز شروع شد. این در حالی است که این سیستم موشکی کاملا دفاعی است نه تهاجمی؛ با این اوصاف سامانه اس-۴۰۰ نمی تواند تهدیدی برای ناتو تلقی شود.

آمریکا نگران این است که سامانه اس-۴۰۰ بتواند برای جمع آوری اطلاعات درباره کار «اف- ۳۵» و دیگر هواپیماهای آمریکایی مورد استفاده قرارگرفته و به این ترتیب اطلاعاتی در اختیار روسیه قرار بگیرد. همچنین آمریکا نگران است که اگر ترکیه این سامانه دفاعی را از روسیه خریداری کند، زمینه ای مهیا شود که ترکیه و روسیه در خصوص ساخت سلاح های نظامی مشترک همکاری گسترده ای را آغاز کنند. همین نیز موجب می شود کشورهای عضو ناتو و همچنین کشورهای خاورمیانه به ساخت بیشتر سلاح ترغیب شوند.

سامانه اس-۴۰۰ برای آمریکا یک بهانه است. برای واشنگتن مسئله اصلی این است که آن ها سال هاست بزرگ ترین صادرکننده اسلحه درجهان بودند، اما با تداوم این روند بازار فروش سلاح هایشان از رونق می افتد. موضوعی که به کم رمق شدن تأثیر آمریکا در ارتش های کشورهای مختلف هم ختم خواهد شد.

این روزها می بینیم که آمریکا همین رفتار مشابه را با شرکت تولیدی گوشی های تلفن همراه «هوآوی» می کند. چون پلتفرم گوشی های هواوی به گونه ای است که مانند اپل نمی توانند اطلاعات صاحبان گوشی را رصد کنند. چون تسلط بر اطلاعات این گوشی ها ندارند به همین علت این شرکت را هدف تحریم قرار دادند.

ترکیه با در اختیار داشتن چنین پدافند هوایی می تواند بر دریای سپید، دریای سیاه و مرزهای مشترک ایران، یونان کنترل داشته باشد. تحت پوشش قرار دادن این پدافندها موجب می شود در صورتی که آمریکا بخواهد در مرزهای این کشور هواپیمایی به پرواز درآورد، ملزم به هماهنگی با ترکیه باشد؛ موضوعی که آمریکایی ها از آن رضایت ندارند.

از این رو واشنگتن اصرار دارد که ترکیه به جای خرید این سامانه دفاع ضد هوایی اقدام به خرید و نصب دفاع ضد هوایی آمریکایی پاتریوت کند.

*اردوغان در سخنانی اعلام کرده بود دیر یا زود اف-۳۵ را تحویل می گیریم و پس از وارد کردن اس-۴۰۰ از روسیه پروژه مشترک اس-۵۰۰ را هم آغاز خواهیم کرد، این سخنان رئیس جمهور ترکیه را چگونه ارزیابی می کنید؟

در واقع اردوغان می خواهد به این موضوع تأکید کند که خرید موشک اس -۴۰۰ به معنی مورد هدف قرار دادن آمریکا نیست. خرید اف- ۳۵ نیز به معنی مورد هدف قرار دادن امنیت روسیه نیست.

ترکیه فقط می خواهد امنیت خود را تضمین کند. آنکارا از تهدیدهای آمریکا هراسی ندارد. واشنگتن فکرمی کند با تهدید به اعمال تحریم اقتصادی می تواند ترکیه را از خرید این سامانه منصرف کند که این نشان می دهد مقامات واشنگتن هنوز به عزم و اراده مردم ترکیه پی نبرده اند.

*مسئله اس-۴۰۰ چقدر اقتصاد ترکیه و رابطه آنکارا و واشنگتن را می تواند تحت تأثیر قرار دهد؟

به نظر من هرچند آمریکا تا مدتی با ترکیه دررابطه با خرید اس-۴۰۰ مخالف کرده است و دولت آن را مورد تهدیدهای مختلف قرار خواهد داد اما بالاخره مجبور به سازش با ترکیه خواهد بود.

حتی سفر دونالد ترامپ در ماه های آینده به ترکیه موجب می شود در خصوص مسئله «پ. ک. ک»، سوریه و شبکه فتح الله گولن نیز با ترکیه همکاری هایی انجام دهد.

زیرا با توجه به اینکه آمریکا در سال های اخیر سیاست سردی را در قبال ایران در پیش گرفته است برای همین دوست ندارد بیش از این با ترکیه وارد رابطه ای توأم با تنش شود.

تصمیم ترکیه در خصوص اس- ۴۰۰ قطعی است. اگر آمریکا به مخالفت های خود ادامه دهد این مسئله به ناتو نیز ضرر خواهد زد. زیرا با ادامه این روند ترکیه نیز در مقابل تحریم های سلاح آمریکا تصمیماتی که در ناتو گرفته می شود را وتو خواهد کرد.

با این حساب ترکیه به خرید اس-۴۰۰ ادامه خواهد داد و در کنار آن برای همکاری با آمریکا مذاکرات خود را ادامه خواهد داد. این نکته را نیز باید عنوان کرد سیاست ترکیه با آمریکا گاهی در چارچوب رقابت، زمانی در موقعیت بحرانی و تنش زا و گاهی در شرایط صلح و سازش بوده است.

ترکیه برای اینکه روابط موفقی با آمریکا داشته باشد باید ارتباط و همکاری اش را با تهران، مسکو و بروکسل مستحکم کند. روابط سرد با هرکدام از آن ها موازنه قدرت را به نفع آمریکا به هم می زند که این به ضرر ترکیه خواهد بود.