حجاب و ساختار بیولوژیک بدن انسان پیوندی ناگسستنی دارند / خداوند برای راه رفتن زنان هم مدل دارد
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، این روزها مسئله عفاف و حجاب بیش از گذشته مورد توجه مردم و نخبگان جامعه قرار گرفته است. در این بین، عده ای آن را عامل محدودیت زنان معرفی می کنند که سبب سلب آزادی آنان می شود و عده ای با پذیرش اصل حجاب، صحبت از حد و حدود شرعی آن می کنند؛ چرا که این عده معتقدند مسئله حجاب ریشه در تمام ادیان الهی دارد و فقط باید درباره حد و حدود شرعی آن سخن گفت.
سوای از این چالش ها و سؤال هایی که در جامعه وجود دارد، آنچه ضرورت دارد به آن پرداخته شود، فلسفه عفاف و حجاب از نگاه آیات قرآن و تطبیق این آموزه ها با مسائل علمی است. خانم فاطمه علمداری، پژوهشگر مطالعات قرآنی بانویی است که منظر نوینی را در مطالعات عفاف و حجاب پیش گرفت. وی که مدیرمسئول مؤسسه فرهنگی اجتماعی «راهی به سوی نور» است، در این زمینه پژوهشی را با عنوان «رویکرد استدلالگرا و بیولوژیک وجوب حجاب بر مبنای قرآن کریم» داشته است.
علمداری معتقد است رابطه ای ناگسستی بین احکام عفاف و حجاب در قرآن با ساختارهای بیولوژیک بدن انسان وجود دارد. مشروح گفت وگوی علمی قرآنی این پژوهشگر با خبرگزرای تسنیم را در ادامه می خوانید.
پیوستی ناگسستنی بین حجاب با متابولیسم بدن وجود دارد
* چه ضرورتی ایجاب کرد که شما به مسئله عفاف و حجاب آن هم از منظر علمی بپردازید؟
این پژوهش برای من که با عموم بانوان و زنان در ارتباطم و به آنها مشاوره می دهم ضرورت داشت؛ چرا که با مردم به قول قرآن باید به زبان قوم سخن گفت. در این تحقیق به این نتیجه رسیدم که پیوندی ناگسستنی بین حجاب با بیولوژی بدن و سایر ابعاد وجود دارد.
ضمن آنکه لباس و پوشش مسئله ای است که خداوند آن را مختص انسان کرده است و آن را جزو موهبت های خود بر بشر معرفی می کند؛ مثلا در آیه ۸۱ سوره نحل می فرماید: « … و جعل لکم سرابیل تقیکم الحر و سرابیل تقیکم بأسکم؛ تن پوش هایی برای شما پدید آورد که شما را از گرما نگه می دارد و پیراهن هایی [ مقاوم ] که شما را از آسیب و گزند حفظ می کند.» و در انتهای آیه آن را یک نعمت معرفی کرده و می فرماید: کذلک یتم نعمته علیکم لعلکم تسلمون؛ اینگونه نعمت هایش را بر شما کامل می کند تا تسلیم فرمان های او شوید.»
* در تحقیقات خود درباره منظر علمی به مسئله حجاب چه آیاتی را مورد بررسی قرار دادید؟
اول اینکه موضوع حجاب مصداقی از مسئله عفاف است و عفاف نیز شامل گزاره هایی مثل عفت چشم، عفت کلام، عفت رفتار، عفت کلام و … است؛ همچنین زمانی که از حجاب سخن به میان می آید، با عضوی از بدن به نام چشم بیشتر سر و کار داریم. اگر خداوند به زنان امر به پوشش خاص می کند، به دلیل مصون ماندن از نگاه نامحرم است همچنان که خود حجاب موضوعی فطری است که خداوند در ذات زنان نهاده و آن را با ارزشی به نام حیاء قوام بخشیده است؛ از این جهت در آیات ۳۰ سوره نور خطاب به مردان مؤمن می فرماید: قل للمؤمنین یغضوا من أبصارهم و یحفظوا فروجهم ذلک أزکی لهم إن الله خبیر بما یصنعون؛ به مردان مؤمن بگو چشمان خود را [ از آنچه حرام است مانند دیدن زنان نامحرم] فرو بندند و منافذ (فکری و روحی) خود را حفظ کنند؛ این برای آنان پاکیزه تر است؛ قطعا خدا به کارهایی که می کنید آگاه است.»
در آیه ۳۱ خطاب به زنان مؤمن می فرماید چشمان خود را از آنچه حرام است فرو بندند» و در ادامه دستور به پوشش آنها می دهد و می فرماید: «و لا یبدین زینتهن إلا ما ظهر منها و لیضربن بخمرهن علی جیوبهن و لا یبدین زینتهن إلا لبعولتهن …و زینت خود را مگر مقداری که پیداست آشکار نکنند و مقنعه های خود را به روی گریبان هایشان بیندازند و زینت خود را آشکار نکنند مگر برای شوهرانشان یا پدرانشان و …»
با توجه به آنچه خداوند در آیه ۳۰ به مردان مؤمن دستور به حفظ چشم داده و آنچه در آیه ۳۱ امر به پوشش و حجاب زنان مؤمن داده است، می توان به ارتباط بین مسئله نگاه با حفظ حجاب پی برد.
اما سؤال اینجاست که نگاه چه پدیده ای به همراه دارد که خداوند این مقدار تأکید بر حفظ آن دارد؟
خداوند وقتی از چشم به عنوان منفذ و ورودی ذهن و روح انسان سخن می گوید، از سیستمی صحبت می کند که بیش از ۱۰۰ میلیون نورون در آن نهفته است؛ سرعت پردازش این نورون ها به قدری بالاست که دانشمندان تاکنون موفق به محاسبه ظرفیت ذخیره سازی دقیق و سرعت پردازش حتی یک نورون نشدهاند. مغز ورودی های خودش را از طریق روش های حسی خود مثل چشم ها، گوش ها، دهان، بو، لمس و … دریافت می کند؛ این اطلاعات وقتی دریافت می شوند، در قسمت های مختلف مغز پردازش می شوند و در مرحله بعد به یکدیگر می پیوندند و فرآیندی را شکل می دهند که در نهایت منجر به اقدامی فیزیکی و مادی می شود.
۸۰ درصد اطلاعات حسی مغز از طریق چشم است
نکته بسیار مهم در فرآیند مغزی این است که بیش از ۸۰ درصد از تمام اطلاعات حسی که به مغز وارد می شود، از طریق چشم و دیدن است؛ بنابراین کنترل ورودی های محرک های حسی از چشم ها می تواند در حد قابل توجهی بر عملکرد وظایف سایر سیستم ها مثل حافظه، تجزیه و تحلیل اطلاعات ذخیره شده، پردازش تفکر، طبقه بندی اطلاعات و … تأثیر بگذارد. وظیفه اصلی نورون ها، ذخیره و پردازش تمام اطلاعات هوشی و آماده سازی و بازیابی دقیق در آینده است. در نهایت، خروجی که در قالب کلمات، رفتار و اعمال جسمی بروز می یابد، وابسته به ورودی های اطلاعات به مغز است؛ یعنی رابطه ای تنگاتنگ بین خروجی و ورودی وجود دارد. بنابراین اگر محرک های حسی اشتباه یا نادرست وارد مغز شوند، نورون ها این اطلاعات را پردازش می کنند و در نهایت، عقاید، اندیشه ها، کلمات و اعمال نادرست به عنوان خروجی بروز می یابد.
بنابراین خود مکانیزم چشم و افکار، بسیار موضوعیت می یابد؛ جالب است که در روایات متعددی این امر مورد توجه قرار گرفته است؛ مثلا امام صادق (ع) می فرمایند «فکر، انسان را به سوی خوبی ها و عمل به آن دعوت می کند.» یا امیرالمؤمنین علیه السلام درباره مواظبت و حفاظت از چشم ها فرمود «چیزی در بدن کم سپاس تر از چشم نیست، خواسته اش را ندهید که شما را از یاد خداوند عز و جل باز می دارد؛ لیس فی البدن شیء اقل شکرا من العین فلا تعطوها سؤلها فتشغلکم عن ذکر الله عز وجل».
خداوند درباره حجاب راهکارهای پیشگیرانه هم مطرح می کند
حسگرهای مغزی دارای قدرت تشخیص صحیح از غیر صحیح نیستند و هر آنچه وارد مغز کنیم، آن را مورد پردازش قرار می دهد و بعد تبدیل به خروجی می کند. بنابراین مجموعه افکار یا آنچه در مغز به عنوان فکر تشکیل می شود، به تدریج تبدیل به طرحی برای عمل می شود و فرمان آن به سایر قوای بدن صادر می شود. وقتی انسان از محیط پیرامون خود محرک های بسیاری به ویژه از طریق چشم ها دریافت می کند، اعمالی متناسب با آن از او رخ می دهد؛ حال خداوند به انسان دستور می دهد مراقب این حسگر ورودی باش تا به تصویری نگاه نکند که منجر به تحریک تمایلات او شود. در واقع این آیات کریمه راهکارهای پیشگیرانه را مطرح می کنند تا مؤمنان به ورطه گناه نیفتند.
* نکته جالب توجهی که در این آیات وجود دارد، خطاب خداوند به مؤمنان است نه تمام افراد؛ علت این امر چیست؟
علت آن است که حجاب و پوشش امر مقدسی است که هرکس در دایره ایمان به خداوند و آیاتش قرار بگیرد به آن بها می دهد؛ یعنی حجاب امری برخاسته از ایمان افراد است، افرادی که به دنبال تزکیه روحند؛ این مسئله حداقل از آیات سوره نور بر می آید. مثلا در همان آیه ۳۰ سوره نور وقتی خداوند می فرماید چشم خود را فروگیرید، در انتها می فرماید «ذلک أزکی لهم» این امر برای شما مایه تزکیه بیشتر است.
حجاب و پوشش امر مقدسی است که هرکس در دایره ایمان به خداوند و آیاتش قرار بگیرد به آن بها می دهد؛ یعنی حجاب امری برخاسته از ایمان افراد است، افرادی که به دنبال تزکیه روحند.
حجاب، مسیر به سوی رستگاری انسان است
در صورت کلی در قرآن کریم سطوح دستورالعمل ها و مقامات انسان متفاوتند؛ مثلا در خیلی از آیات خطاب خداوند به تمام انسان ها است و می فرماید «یا أیها الناس» و یا می فرماید «یا أیها الإنسان» اما در آیات سوره نور خطاب خداوند به مردان و زنان مؤمن است نه هر انسانی. این مسئله گویای آن است که خداوند با دسته ای از انسان ها صحبت می کند که وارد حیطه اسلام شدند و از آن بالاتر، ایمان به آیات الهی دارند؛ بنابراین غیر اهل ایمان درکی از این آیات ندارند. در واقع این نسخه الهی برای فردی که سعی خود را در مسیر رشد و معرفت الهی و نیز پالایش روح به کار نمی گیرد و توجهی به آخرت و رستگاری ندارد، مصداق ندارد بلکه برای کسی است که به دنبال فلاح و رستگاری است، همان نکته ای که خداوند در انتهای آیه ۳۱ سوره نور اشاره دارد؛ توبوا إلی الله جمیعا أیها المؤمنون لعلکم تفلحون؛ همگی به سوی خدا بازگردید تا [بر مشکلات دنیا و آخرت] رستگار شوید.»
اما برای کسانی که در دایره ایمانند، الزام دارد این نسخه های الهی را عمل کنند؛ زیرا ایمان به خداوند هزینه دارد و خداوند مؤمنان را در بوته آزمایش قرار می دهد. این نوع خطاب را در آیه دوم عنکبوت این طور می خوانیم: أحسب الناس أن یترکوا أن یقولوا آمنا و هم لا یفتنون؛ و لقد فتنا الذین من قبلهم فلیعلمن الله الذین صدقوا و لیعلمن الکاذبین؛ آیا مردم گمان کرده اند، همین که بگویند ایمان آوردیم، رها می شوند و [ به وسیله جان ، مال ، اولاد و حوادث ] مورد آزمایش قرار نمی گیرند؟ در حالی که یقینا کسانی که پیش از آنان بودند، آزمایش کرده ایم [ پس اینان هم بی تردید آزمایش می شوند ] و مسلما خدا کسانی را که [ در ادعای ایمان ] راست گفته اند می شناسد و قطعا دروغگویان را نیز می شناسد.» حال یکی از دستورالعمل های خداوند به اهل ایمان، دستور به عفاف و پوشش است.
* در واقع هدف اصلی خداوند درباره عفاف و حجاب، رشد و رستگاری انسانهاست و خداوند در این باره دستورالعمل هایی ارائه داده تا انسان ها راحت تر این مسیر را طی کنند.
همین طور است. خداوند تمایلات، روحیات و سایر ابعاد را به انسان بخشیده و در این راستا دستور العمل هایی را به آنها ارائه داده است تا این ابعاد به سوی کمال رشد یابند. از این منظر، حجاب حصنی برای بانوان جهت در امان ماندن از نگاه های زهرآلود است؛ نگاه هایی که هم به بیننده آسیب می رساند و هم به نگاه شونده؛ پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «نگاه (به نامحرم) تیز زهرآلودی از تیرهای شیطانی است؛ النظر سهم مسموم من سهام ابلیس.»
خداوند درباره راه رفتن زنان مدل ارائه داده
مثلا در آیات دیگری تأکید بر توجه نسبت به لحن کلام و نوع راه رفتن زنان دارد؛ زیرا راه رفتن زنان با چشم مورد رصد قرار می گیرد؛ اگر بانویی با تبرج و خودنمایی گام بردارد، به طور قطع حریمش را مورد آسیب نگاه بیمار دلان قرار داده است. مدلی که خداوند ارائه می دهد، گام برداشتن منطبق بر عنصر حیا است آنجا که در ماجرای دختران شعیب می فرماید: «فجاءته إحداهما تمشی علی استحیاء؛ پس یکی از آن دو [ زن ] در حالی که با حالت حیا گام برمی داشت ، نزد او(موسی) آمد.» انسانی که برای خویش حریم ایجاد کند، کسی نمی تواند از آن حریم گذر کند.
حجاب حصنی برای بانوان جهت در امان ماندن از نگاه های زهرآلود است؛ نگاه هایی که هم به بیننده آسیب می رساند و هم به نگاه شونده.
همچنین خداوند درباره نحوه سخن گفتن زنان، نیز تأکیداتی در قرآن دارد. همان طور که قبلا اشاره کردم، یکی از منافذ ورودی اطلاعات به مغز انسان، گوش است. یک بانوی مسلمان و با وقار هیچگاه به خود اجازه نمی دهد با ناز و عشوه سخن بگوید تا به این ترتیب موجب تحریک برخی بیماردلان شود. بنابراین یکی از ویژگی های وقار زنان، توجه در لحن کلامشان در جامعه و در حضور نامحرم است.
در این باره خداوند در آیه ۳۲ سوره احزاب می فرماید «یا نساء النبی لستن کأحد من النساء إن اتقیتن فلا تخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض و قلن قولا معروفا؛ ای همسران پیامبر شما اگر تقوا پیشه کنید [ از نظر منزلت و موقعیت ] مانند هیچ یک از زنان نیستید؛ پس در گفتار خود، نرمی و طنازی [ چنانکه عادت بیشتر زنان است ] نداشته باشید تا کسی که بیمار دل است طمع کند، و سخن پسندیده گویید.»
بدحجابی حریم امن خانواده ها را متزلزل می کند
* در پایان اگر صحبتی دارید بفرمایید.
مسئله ای که نیاز است در انتها به آن اشاره کنم، توصیه ای به بانوان است. خداوند حیطه ای را برای انسان ها مشخص کرده است که انسان ها با حرکت در آن حیطه به سعادت فردی و اجتماعی می رسند. درباره حجاب، توجه به حقوق مردم جامعه اهمیت دارد. بانویی که بدون توجه به محدودیت های شرعی و دینی وارد جامعه می شود، ناخودآگاه حقوق اقشاری از جامعه را زیر پا می گذارد. ممکن است مردی با نگاه به جلوه های زنی که به صورت نامرسوم وارد جامعه شده است، نسبت به همسر خود دلسرد شود. همچنان که هیچ زنی تمایل ندارد شالوده خانواده اش به خاطر توجه همسرش به دیگران مورد لطمه قرار نگیرد، باید به این میزان نسبت به حقوق سایرین احترام قائل شود و بانی برهم زدن گرمی خانواده ها نشود. تضییع حق دیگران خلاصه در یک سری مسائل مالی و اقتصادی نمی شود بلکه گاهی به این صورت جلوه گر می شود و این مسئله گناهی نیست که خداوند به سادگی از آن عبور کند.
انتهای پیام/
سوای از این چالش ها و سؤال هایی که در جامعه وجود دارد، آنچه ضرورت دارد به آن پرداخته شود، فلسفه عفاف و حجاب از نگاه آیات قرآن و تطبیق این آموزه ها با مسائل علمی است. خانم فاطمه علمداری، پژوهشگر مطالعات قرآنی بانویی است که منظر نوینی را در مطالعات عفاف و حجاب پیش گرفت. وی که مدیرمسئول مؤسسه فرهنگی اجتماعی «راهی به سوی نور» است، در این زمینه پژوهشی را با عنوان «رویکرد استدلالگرا و بیولوژیک وجوب حجاب بر مبنای قرآن کریم» داشته است.
علمداری معتقد است رابطه ای ناگسستی بین احکام عفاف و حجاب در قرآن با ساختارهای بیولوژیک بدن انسان وجود دارد. مشروح گفت وگوی علمی قرآنی این پژوهشگر با خبرگزرای تسنیم را در ادامه می خوانید.
پیوستی ناگسستنی بین حجاب با متابولیسم بدن وجود دارد
* چه ضرورتی ایجاب کرد که شما به مسئله عفاف و حجاب آن هم از منظر علمی بپردازید؟
این پژوهش برای من که با عموم بانوان و زنان در ارتباطم و به آنها مشاوره می دهم ضرورت داشت؛ چرا که با مردم به قول قرآن باید به زبان قوم سخن گفت. در این تحقیق به این نتیجه رسیدم که پیوندی ناگسستنی بین حجاب با بیولوژی بدن و سایر ابعاد وجود دارد.
ضمن آنکه لباس و پوشش مسئله ای است که خداوند آن را مختص انسان کرده است و آن را جزو موهبت های خود بر بشر معرفی می کند؛ مثلا در آیه ۸۱ سوره نحل می فرماید: « … و جعل لکم سرابیل تقیکم الحر و سرابیل تقیکم بأسکم؛ تن پوش هایی برای شما پدید آورد که شما را از گرما نگه می دارد و پیراهن هایی [ مقاوم ] که شما را از آسیب و گزند حفظ می کند.» و در انتهای آیه آن را یک نعمت معرفی کرده و می فرماید: کذلک یتم نعمته علیکم لعلکم تسلمون؛ اینگونه نعمت هایش را بر شما کامل می کند تا تسلیم فرمان های او شوید.»
* در تحقیقات خود درباره منظر علمی به مسئله حجاب چه آیاتی را مورد بررسی قرار دادید؟
اول اینکه موضوع حجاب مصداقی از مسئله عفاف است و عفاف نیز شامل گزاره هایی مثل عفت چشم، عفت کلام، عفت رفتار، عفت کلام و … است؛ همچنین زمانی که از حجاب سخن به میان می آید، با عضوی از بدن به نام چشم بیشتر سر و کار داریم. اگر خداوند به زنان امر به پوشش خاص می کند، به دلیل مصون ماندن از نگاه نامحرم است همچنان که خود حجاب موضوعی فطری است که خداوند در ذات زنان نهاده و آن را با ارزشی به نام حیاء قوام بخشیده است؛ از این جهت در آیات ۳۰ سوره نور خطاب به مردان مؤمن می فرماید: قل للمؤمنین یغضوا من أبصارهم و یحفظوا فروجهم ذلک أزکی لهم إن الله خبیر بما یصنعون؛ به مردان مؤمن بگو چشمان خود را [ از آنچه حرام است مانند دیدن زنان نامحرم] فرو بندند و منافذ (فکری و روحی) خود را حفظ کنند؛ این برای آنان پاکیزه تر است؛ قطعا خدا به کارهایی که می کنید آگاه است.»
در آیه ۳۱ خطاب به زنان مؤمن می فرماید چشمان خود را از آنچه حرام است فرو بندند» و در ادامه دستور به پوشش آنها می دهد و می فرماید: «و لا یبدین زینتهن إلا ما ظهر منها و لیضربن بخمرهن علی جیوبهن و لا یبدین زینتهن إلا لبعولتهن …و زینت خود را مگر مقداری که پیداست آشکار نکنند و مقنعه های خود را به روی گریبان هایشان بیندازند و زینت خود را آشکار نکنند مگر برای شوهرانشان یا پدرانشان و …»
با توجه به آنچه خداوند در آیه ۳۰ به مردان مؤمن دستور به حفظ چشم داده و آنچه در آیه ۳۱ امر به پوشش و حجاب زنان مؤمن داده است، می توان به ارتباط بین مسئله نگاه با حفظ حجاب پی برد.
اما سؤال اینجاست که نگاه چه پدیده ای به همراه دارد که خداوند این مقدار تأکید بر حفظ آن دارد؟
خداوند وقتی از چشم به عنوان منفذ و ورودی ذهن و روح انسان سخن می گوید، از سیستمی صحبت می کند که بیش از ۱۰۰ میلیون نورون در آن نهفته است؛ سرعت پردازش این نورون ها به قدری بالاست که دانشمندان تاکنون موفق به محاسبه ظرفیت ذخیره سازی دقیق و سرعت پردازش حتی یک نورون نشدهاند. مغز ورودی های خودش را از طریق روش های حسی خود مثل چشم ها، گوش ها، دهان، بو، لمس و … دریافت می کند؛ این اطلاعات وقتی دریافت می شوند، در قسمت های مختلف مغز پردازش می شوند و در مرحله بعد به یکدیگر می پیوندند و فرآیندی را شکل می دهند که در نهایت منجر به اقدامی فیزیکی و مادی می شود.
۸۰ درصد اطلاعات حسی مغز از طریق چشم است
نکته بسیار مهم در فرآیند مغزی این است که بیش از ۸۰ درصد از تمام اطلاعات حسی که به مغز وارد می شود، از طریق چشم و دیدن است؛ بنابراین کنترل ورودی های محرک های حسی از چشم ها می تواند در حد قابل توجهی بر عملکرد وظایف سایر سیستم ها مثل حافظه، تجزیه و تحلیل اطلاعات ذخیره شده، پردازش تفکر، طبقه بندی اطلاعات و … تأثیر بگذارد. وظیفه اصلی نورون ها، ذخیره و پردازش تمام اطلاعات هوشی و آماده سازی و بازیابی دقیق در آینده است. در نهایت، خروجی که در قالب کلمات، رفتار و اعمال جسمی بروز می یابد، وابسته به ورودی های اطلاعات به مغز است؛ یعنی رابطه ای تنگاتنگ بین خروجی و ورودی وجود دارد. بنابراین اگر محرک های حسی اشتباه یا نادرست وارد مغز شوند، نورون ها این اطلاعات را پردازش می کنند و در نهایت، عقاید، اندیشه ها، کلمات و اعمال نادرست به عنوان خروجی بروز می یابد.
بنابراین خود مکانیزم چشم و افکار، بسیار موضوعیت می یابد؛ جالب است که در روایات متعددی این امر مورد توجه قرار گرفته است؛ مثلا امام صادق (ع) می فرمایند «فکر، انسان را به سوی خوبی ها و عمل به آن دعوت می کند.» یا امیرالمؤمنین علیه السلام درباره مواظبت و حفاظت از چشم ها فرمود «چیزی در بدن کم سپاس تر از چشم نیست، خواسته اش را ندهید که شما را از یاد خداوند عز و جل باز می دارد؛ لیس فی البدن شیء اقل شکرا من العین فلا تعطوها سؤلها فتشغلکم عن ذکر الله عز وجل».
خداوند درباره حجاب راهکارهای پیشگیرانه هم مطرح می کند
حسگرهای مغزی دارای قدرت تشخیص صحیح از غیر صحیح نیستند و هر آنچه وارد مغز کنیم، آن را مورد پردازش قرار می دهد و بعد تبدیل به خروجی می کند. بنابراین مجموعه افکار یا آنچه در مغز به عنوان فکر تشکیل می شود، به تدریج تبدیل به طرحی برای عمل می شود و فرمان آن به سایر قوای بدن صادر می شود. وقتی انسان از محیط پیرامون خود محرک های بسیاری به ویژه از طریق چشم ها دریافت می کند، اعمالی متناسب با آن از او رخ می دهد؛ حال خداوند به انسان دستور می دهد مراقب این حسگر ورودی باش تا به تصویری نگاه نکند که منجر به تحریک تمایلات او شود. در واقع این آیات کریمه راهکارهای پیشگیرانه را مطرح می کنند تا مؤمنان به ورطه گناه نیفتند.
* نکته جالب توجهی که در این آیات وجود دارد، خطاب خداوند به مؤمنان است نه تمام افراد؛ علت این امر چیست؟
علت آن است که حجاب و پوشش امر مقدسی است که هرکس در دایره ایمان به خداوند و آیاتش قرار بگیرد به آن بها می دهد؛ یعنی حجاب امری برخاسته از ایمان افراد است، افرادی که به دنبال تزکیه روحند؛ این مسئله حداقل از آیات سوره نور بر می آید. مثلا در همان آیه ۳۰ سوره نور وقتی خداوند می فرماید چشم خود را فروگیرید، در انتها می فرماید «ذلک أزکی لهم» این امر برای شما مایه تزکیه بیشتر است.
حجاب و پوشش امر مقدسی است که هرکس در دایره ایمان به خداوند و آیاتش قرار بگیرد به آن بها می دهد؛ یعنی حجاب امری برخاسته از ایمان افراد است، افرادی که به دنبال تزکیه روحند.
حجاب، مسیر به سوی رستگاری انسان است
در صورت کلی در قرآن کریم سطوح دستورالعمل ها و مقامات انسان متفاوتند؛ مثلا در خیلی از آیات خطاب خداوند به تمام انسان ها است و می فرماید «یا أیها الناس» و یا می فرماید «یا أیها الإنسان» اما در آیات سوره نور خطاب خداوند به مردان و زنان مؤمن است نه هر انسانی. این مسئله گویای آن است که خداوند با دسته ای از انسان ها صحبت می کند که وارد حیطه اسلام شدند و از آن بالاتر، ایمان به آیات الهی دارند؛ بنابراین غیر اهل ایمان درکی از این آیات ندارند. در واقع این نسخه الهی برای فردی که سعی خود را در مسیر رشد و معرفت الهی و نیز پالایش روح به کار نمی گیرد و توجهی به آخرت و رستگاری ندارد، مصداق ندارد بلکه برای کسی است که به دنبال فلاح و رستگاری است، همان نکته ای که خداوند در انتهای آیه ۳۱ سوره نور اشاره دارد؛ توبوا إلی الله جمیعا أیها المؤمنون لعلکم تفلحون؛ همگی به سوی خدا بازگردید تا [بر مشکلات دنیا و آخرت] رستگار شوید.»
اما برای کسانی که در دایره ایمانند، الزام دارد این نسخه های الهی را عمل کنند؛ زیرا ایمان به خداوند هزینه دارد و خداوند مؤمنان را در بوته آزمایش قرار می دهد. این نوع خطاب را در آیه دوم عنکبوت این طور می خوانیم: أحسب الناس أن یترکوا أن یقولوا آمنا و هم لا یفتنون؛ و لقد فتنا الذین من قبلهم فلیعلمن الله الذین صدقوا و لیعلمن الکاذبین؛ آیا مردم گمان کرده اند، همین که بگویند ایمان آوردیم، رها می شوند و [ به وسیله جان ، مال ، اولاد و حوادث ] مورد آزمایش قرار نمی گیرند؟ در حالی که یقینا کسانی که پیش از آنان بودند، آزمایش کرده ایم [ پس اینان هم بی تردید آزمایش می شوند ] و مسلما خدا کسانی را که [ در ادعای ایمان ] راست گفته اند می شناسد و قطعا دروغگویان را نیز می شناسد.» حال یکی از دستورالعمل های خداوند به اهل ایمان، دستور به عفاف و پوشش است.
* در واقع هدف اصلی خداوند درباره عفاف و حجاب، رشد و رستگاری انسانهاست و خداوند در این باره دستورالعمل هایی ارائه داده تا انسان ها راحت تر این مسیر را طی کنند.
همین طور است. خداوند تمایلات، روحیات و سایر ابعاد را به انسان بخشیده و در این راستا دستور العمل هایی را به آنها ارائه داده است تا این ابعاد به سوی کمال رشد یابند. از این منظر، حجاب حصنی برای بانوان جهت در امان ماندن از نگاه های زهرآلود است؛ نگاه هایی که هم به بیننده آسیب می رساند و هم به نگاه شونده؛ پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «نگاه (به نامحرم) تیز زهرآلودی از تیرهای شیطانی است؛ النظر سهم مسموم من سهام ابلیس.»
خداوند درباره راه رفتن زنان مدل ارائه داده
مثلا در آیات دیگری تأکید بر توجه نسبت به لحن کلام و نوع راه رفتن زنان دارد؛ زیرا راه رفتن زنان با چشم مورد رصد قرار می گیرد؛ اگر بانویی با تبرج و خودنمایی گام بردارد، به طور قطع حریمش را مورد آسیب نگاه بیمار دلان قرار داده است. مدلی که خداوند ارائه می دهد، گام برداشتن منطبق بر عنصر حیا است آنجا که در ماجرای دختران شعیب می فرماید: «فجاءته إحداهما تمشی علی استحیاء؛ پس یکی از آن دو [ زن ] در حالی که با حالت حیا گام برمی داشت ، نزد او(موسی) آمد.» انسانی که برای خویش حریم ایجاد کند، کسی نمی تواند از آن حریم گذر کند.
حجاب حصنی برای بانوان جهت در امان ماندن از نگاه های زهرآلود است؛ نگاه هایی که هم به بیننده آسیب می رساند و هم به نگاه شونده.
همچنین خداوند درباره نحوه سخن گفتن زنان، نیز تأکیداتی در قرآن دارد. همان طور که قبلا اشاره کردم، یکی از منافذ ورودی اطلاعات به مغز انسان، گوش است. یک بانوی مسلمان و با وقار هیچگاه به خود اجازه نمی دهد با ناز و عشوه سخن بگوید تا به این ترتیب موجب تحریک برخی بیماردلان شود. بنابراین یکی از ویژگی های وقار زنان، توجه در لحن کلامشان در جامعه و در حضور نامحرم است.
در این باره خداوند در آیه ۳۲ سوره احزاب می فرماید «یا نساء النبی لستن کأحد من النساء إن اتقیتن فلا تخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض و قلن قولا معروفا؛ ای همسران پیامبر شما اگر تقوا پیشه کنید [ از نظر منزلت و موقعیت ] مانند هیچ یک از زنان نیستید؛ پس در گفتار خود، نرمی و طنازی [ چنانکه عادت بیشتر زنان است ] نداشته باشید تا کسی که بیمار دل است طمع کند، و سخن پسندیده گویید.»
بدحجابی حریم امن خانواده ها را متزلزل می کند
* در پایان اگر صحبتی دارید بفرمایید.
مسئله ای که نیاز است در انتها به آن اشاره کنم، توصیه ای به بانوان است. خداوند حیطه ای را برای انسان ها مشخص کرده است که انسان ها با حرکت در آن حیطه به سعادت فردی و اجتماعی می رسند. درباره حجاب، توجه به حقوق مردم جامعه اهمیت دارد. بانویی که بدون توجه به محدودیت های شرعی و دینی وارد جامعه می شود، ناخودآگاه حقوق اقشاری از جامعه را زیر پا می گذارد. ممکن است مردی با نگاه به جلوه های زنی که به صورت نامرسوم وارد جامعه شده است، نسبت به همسر خود دلسرد شود. همچنان که هیچ زنی تمایل ندارد شالوده خانواده اش به خاطر توجه همسرش به دیگران مورد لطمه قرار نگیرد، باید به این میزان نسبت به حقوق سایرین احترام قائل شود و بانی برهم زدن گرمی خانواده ها نشود. تضییع حق دیگران خلاصه در یک سری مسائل مالی و اقتصادی نمی شود بلکه گاهی به این صورت جلوه گر می شود و این مسئله گناهی نیست که خداوند به سادگی از آن عبور کند.
انتهای پیام/
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «حجاب و ساختار بیولوژیک بدن انسان پیوندی ناگسستنی دارند / خداوند برای راه رفتن زنان هم مدل دارد» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.