به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، مجموعه تاریخی، مذهبی و فرهنگی تخت فولاد اصفهان مدفن بزرگان، علما و عرفای بسیاری است که در زندگی مادی و معنوی جامعه اسلامی ایران تاثیرگذار بودند. سالانه گردشگران و مسافران بسیاری نیز برای بازدید از این مجموعه به اصفهان سفر می کنند.

خبرگزاری تسنیم در ادامه سلسله گزارش های «ستارگان مدفون در تخت فولاد» در این گزارش به معرفی بهاءالدین محمد فاضل هندی می پردازد.

بهاءالدین محمد فاضل هندی از مفاخر علمی شیعه و افاضل علمای اواخر دولت صفویه است که در تمام علوم رسمی و فنون دینی، وحید عصر و اعجوبه دهر بود.

وی در سال ۱۰۶۲ قمری در اصفهان متولد شد. پدرش تاج الدین حسن اصفهانی، معاصر علامه آقا حسین خوانساری و از شاگردان و مجازین از ملا حسنعلی تستری بود. وی در سال ۱۰۹۸ قمری (سال فوت آقا حسین خوانساری) از دنیا رفت.

اقامت فاضل در هند

فاضل گرانقدر اصفهانی از دوران کودکی در اثر نبوغ و امتیازات والایی که خداوند در وجود مبارکش قرار داده بود در شمار بزرگان و نوادر زمان قرار گرفت و آوازه علم و فضیلتش در همه جا پیچید. وی در سنین کودکی چند سالی به همراه پدر در هندوستان اقامت کرد و از این رو به فاضل هندی معروف شد؛ لقبی که خود نیز بدان راضی نبود.

علامه زنوزی در «ریاض الجنة» می نویسد: «از جمعی از ثقات علما و علمای ثقات، مسموع شد که: والد فاضل هندی، به عنوان تجارت، اکثر اوقات به سفر هند می رفت و با اورنگ زیب، سلطان هند، ربطی داشت و در هر سفر، تحفه ای از نفایس، به سلطان مذکور می برد و چون ولد ارشد او، فاضل هندی، در سن دوازده سالگی، در همه فنون عقلیه و نقلیه به سر حد کمال و اجتهاد رسیده بود و در آن روزها نیز، سفر هند داشت، با خود گفت: بهتر از این فرزند، تحفه ای برای اورنگ زیب، تحصیل نخواهم کرد؛ پس فاضل را برداشته، روانه هند گردید.

چون به خدمت اورنگ زیب رسید، سلطان از راه ملاطفت از او پرسید که: این دفعه از غرایب ایران چه تحفه از برای ما آوردی؟ پدر فاضل عرض کرد که: بنده زاده خود را آورده ام. سلطان را این سخن خوش نیامد که طفل دوازده ساله را از ایران به رسم تحفه به هند آوردن، لطفی ندارد!

پس بعد از چند روز، فاضل را به حضور طلبید و به حقیقت مراتب کمالات او پی برده، فحول علمای عامه را در مجلس حاضر نموده، امر فرمود که: در مسائل غامضه با این طفل مکالمه و مناظره نمایید. چند مجلس با فحول علما در علوم عقلیه و نقلیه و ادبیه، سیما در مسأله امامت گفت وگو کرده، جمله را عاجز و ملزم نموده، هیچ کس از علمای آن سرزمین، صرفه از مناظره او نبردند.

سلطان را رغبت تمام به فاضل به هم رسید و او را از پدرش خواهش نموده، پیش خود نگاهداشت و چون فاضل در سن دوازده سالگی بود و هنوز به حد بلوغ نرسیده بود، پادشاه او را در حرم جا داده، تعلیم صبیان و نسوان می نمود».

مناظرات و مقامات علمی فاضل هندی

وی در دوران اقامت در هند، مناظره شگفت انگیزی در باب امامت، با یکی از متعصبین مذهبی آن دیار انجام داده، که تا سال ها پس از وفاتش معروف و بر سر زبان ها بوده و همگان با غرابت و شگفتی از آن یاد می کرده اند.

فاضل از فقهای طراز اول شیعه و ستارگان درخشان آسمان بلند فقاهت است. در بیان مقامات بلند علمی و اوج قدرت و مهارت او در فقه اهل بیت (ع)، سخن فقیه نامدار شیعه شیخ محمد حسن نجفی صاحب «جواهر الکلام» کافی است که: اگر فاضل هندی در میان ایرانیان نبود، باور نمی کردم که فقه به دیار عجم رفته باشد.

اعتماد و اعتنای صاحب جواهر بر کتاب ارجمند «کشف اللثام» فاضل به اندازه ای بوده که بدون در دست داشتن آن از نگاشتن کتاب جواهر امتناع می ورزیده است.

معاصران فاضل هندی

در عصری که فاضل در آن می زیست علما و فضلای بسیاری در ایران و مخصوصا اصفهان زندگی می کرده و به افاده و ترویج علم و دین مشغول بودند. مهم این است که با وجود آن همه عالم و فقیه، فاضل هندی تفوق و برتری بسیار چشمگیری بر آنان یافته و به مقام افتاء و مرجعیت رسیده و پاسخ گوی مراجعات و سؤالات شیعیان از اطراف و اکناف کشور گردیده و مراتب علم و اجتهادش مورد تصدیق همگان قرار گرفته است.

مولانای فاضل، میرزا عبدالله مشهور به افندی؛ سید فاضل میر محمدصالح (خاتون آبادی) شیخ الاسلام اصفهانی؛ سید عالم، میر محمدباقر (خاتون آبادی) خلف میر اسماعیل حسینی؛ فاضل نحریر، میرزا کمال الدین حسین فسوی؛ حکیم دانشمند جامع فضائل و مرجع افاضل مولانا حمزه گیلانی؛ مولانا محمد رضا خلف مرحوم مولانا محمد باقر مجلسی؛ مولانای فاضل مولانا محمدتقی طبسی.

شاگردان فاضل هندی

سید بهاءالدین محمد مختاری نایینی، سید ناصرالدین احمد مختاری، شیخ احمد بن حسین حلی، ملا محمدعلی بن عبدالکریم کشمیری، محمدعلی بن بهاء الدین محمد فتونی عاملی نجفی، مولی حبیب لله اصفهانی، ملا عبدالکریم بن محمدهادی طبسی، سید صدرالدین محمد حسنی، ملا محمد تقی اصفهانی، ملا محمد صالح کزازی، سید علی اکبر حسنی لاریجانی و ملا محمد نعیم طالقانی.

تألیفات

مهمترین آثار علمی فاضل به شرح زیر است:

«کشف اللثام عن قواعد الاحکام»؛ «المناهج السویة»؛ «عون اخوان الصفا»؛ «اللآلی العبقریة»؛ «اجالة الفکر فی فضاء مسالة القضاء والقدر»؛ «الکوکب الدری»، «حکمت خاقانیه»؛ «بینش غرض آفرینش»؛ «چهار آئینه»؛ «نجات»؛ «قراح الاقتراح»؛ «تحدیق النظر»؛ «کاشف اسرار الیقین من اصول الشرع المبین فی شرح معالم الدین».

فاضل هندی علاوه بر تبحر در فقه و اصول و حکمت و کلام، ادیبی بسیار پرتوان و ماهر بود. به جز کتاب «اللآلی العبقریة» که بیانگر اوج اقتدار و مهارت او در ادبیات عرب است، وی آغاز و انجام تألیفات فارسی و عربی خود را با عباراتی بسیار زیبا و ادیبانه زینت می بخشد.

مزار فاضل هندی با وجود نداشتن بقعه و بارگاه، در طول چندین قرن مورد توجه و علاقه مردم اصفهان بوده و چنانچه آخوند گزی در«تذکرة القبور» نگاشته: « مؤمنین مخصوصا به جهت برآمدن حاجت به سر قبر او به زیارت رفته و توسل می جویند و بلکه قبر او را اهم از تمام قبور تخت فولاد می دانند».

در سال های اخیر بقعه مناسبی برای این عالم بزرگ شیعه ساخته شد.

انتهای پیام/۱۶۴/ی