همایش گرامیداشت چهلمین سالگرد شهادت استاد مطهری با موضوع «جمهوری اسلامی؛ اگر مطهری بود …» به همت انجمن اندیشه و قلم و با همکاری پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری فارس، همایش گرامیداشت چهلمین سالگرد شهادت استاد مطهری با موضوع «جمهوری اسلامی؛ اگر مطهری بود …» عصر امروز شنبه چهاردهم اردیبهشت ماه به همت انجمن اندیشه و قلم و با همکاری پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد که در بخشی از آن میزگردی با حضور حجت الاسلام حمید پارسانیا عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، مقصود فراستخواه عضو موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی و محسن آرمین نایب رئیس مجلس شورای اسلامی برگزار شد.

حجت الاسلام حمید پارسانیا عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در این میزگرد که با موضوع «جمهوری اسلامی؛ اگر مطهری بود …» برگزار شد، اظهار داشت: جهان اجتماعی و زندگی جمعی، جهان کنش های جمعی است و ابتدا در فرد و سپس در جامعه معانی شکل می گیرد اما فردی دل به یک ارزش و معنا می دهد که در جهان ذهن و فرد خود، انضمامی زندگی کند زیرا انسان محل اندیشه و گرایش هاست.

وی افزود: در دهه ۴۰ و ۵۰ انواع و اقسام تفکرات بصورت ناگهانی و انبوه وارد جامعه شد و عموم مردم و نخبگان به لوازم و پیامدهای آن کم توجه بودند و بیشتر به صورت عملیاتی به این مفاهیم نگاه می کردند، اما شهید مطهری بصورت مفهومی، عمیق و ریشه دار به این دیدگاه ها نگاه می کرد و به همین دلیل تفکر چپ و مارکسیستی را که در جوانان انقلابی نفوذ کرده بود، به شدت نقد کرد و برخی می گفتند که ایشان زودتر از موقع خودش، وارد نقد انقلابیون چپ شده است.

وی با بیان اینکه نقد مطهری به مارکسیسم باعث شد به سراغ اسفار برود و در جلد سوم آن از بحث حرکت آغاز کند تا بتواند تئوری دیالکتیک هگل و مارکس را نقد کند و در مقابل حرکت جوهری را مطرح کرد، افزود: در دهه های اخیر بحث مارکسیسم در ایران و جهان سوم دیگر بصورت جدی مطرح نیست و با جایگزین آن در هزاره سوم، جریانات پست مدرن و جریانات نئوکانتی و لیبرالیسم متاخر مواجه هستیم.

پارسانیا با اشاره به اینکه این نگاه سوژه محور است، نه استدلال محور، گفت: این نگاه، ایدئولوژی ستیز است و حقیقت را نفی می کند و معتقد است معیاری وجود ندارد و عرف محور و محصول زمانه می شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه دموکراسی نیز تعریفی جدید پیدا می کند و طبیعتا جمهوری اسلامی نیز در این اندیشه بازتولید می شود و با رویکردهای هرمونوتیک چالش پیدا می کند، تصریح کرد: اگر در آن زمان جریان مقابل شهید مطهری فرقان و سوسیالیسم بود، امروز در تقابل با تفکرات نئوکانتی و زمانه محور می شد، کما اینکه در حوزه اعتبارات تفسیر خاص خود را ارائه می کند.

وی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: شهید مطهری علم را نفی نمی کرد، اما به عقبه فلسفی علم و تکنولوژی توجه داشت و عنوان می کرد، علم مدرن امکان زیست دینی ندارد و البته معتقد بود با اتکا به عقبه علمی جهان اسلام می توان علم دینی را بازتولید و ناامید کرد.



مطهری معتقد بود اسلام حقیقت گرایی است

مقصود فراستخواه عضو موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی نیز در ادامه این میزگرد طی سخنانی اظهارداشت: مطهری را اگر پیش از انقلاب مثلا در کتاب عدل الهی، بررسی کنیم ، مباحثی دارد که برخلاف مناسک گرایی است که امروز شاهد آن هستیم. مطهری معتقد بود اسلام حقیقت گرایی است.

وی با بیان اینکه در موضوع تسامح، نگاه مطهری این است که اساس عالم، رحمت است و خداوند رحمتش واسعه است ، افزود: مطهری معتقد است کسی که خدا را در زبان نفی می کند لزوما ملحد نیست و می توان حقیقت متعالی دیگری را تصور کرد که او دلبسته آن است.

فراستخواه با اشاره به اینکه مطهری در کتاب جاذبه و دافعه می گوید علی(ع) به دموکراسی معتقد است، افزود: بحث امروز من، درباره مطهری دهه چهل و اوایل دهه پنجاه نیست. می خواهم دو دهه جلوتر بیایم و محتویاتی را طرح کنم که مطهری در زمستان ۵۷ در دانشکده الهیات و مسجدالجواد و مسجد فرشته مطرح کرده و در مصاحبه هایش گفته است. او به صراحت در بهمن ۵۷ می گوید حکومت به معنای حکومت طبقه روحانیون نیست.

عضو موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی با بیان اینکه مطهری در ابتدای پیروزی انقلاب وقتی می خواهد جمهوری اسلامی را ترسیم کند، بنظر من از چیزهایی می ترسید که سال چهل و یک گفته است، گفت: مطهری مقاله ای دارد که بحث سازمان روحانیت را در آن مطرح می کند و تاکید دارد که اولاد و حواشی علما، منشا فساد و حق کشی و هرج و مرج در جامعه می شوند. او از همان دهه چهل نگران این موضوعات بود. همان درک باعث می شود که در آستانه انقلاب بگوید جمهوری اسلامی حکومت طبقه روحانیون نیست و آنها نباید در مصادر اجرایی باشند مگر قضاوت و تدریس.

وی ادامه داد: مطهری زمانی که به فقیه هم می رسد می گوید فقط فقیه باید نظارت عالی داشته باشد تا مذهبیون مطمئن باشند خلاف دین اتفاق نمی افتد.

فراستخواه با اشاره به اینکه مطهری به آزادی فکر و عقیده تصریح داشت و معتقد بود هر کس که قلمرو فکری اش مشخص باشد باید اجازه بیان دیدگاه هایش را داشته باشد، تصریح کرد: مطهری می گفت در حکومت اسلامی احزاب آزادند. آزادی از نگاه او یعنی آزادی بیان حتی سخن خلاف اسلام. چون به عنوان یک عالم مسلمان اعتماد بنفس داشت و از آزادی بیان نمی ترسید.

عضو مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی گفت: در نگاه مطهری کتابی که فکر خلاف خدا را بگوید ضاله نیست. تأکید داشت که اکثریت مسلمان نمی توانند استبداد بر اقلیت داشته باشد.

وی با بیان اینکه معتقدم مطهری از درونی ترین و در عین حال مرزی ترین افراد در جمهوری اسلامی است، افزود: برخی افراد بودند که قدرت و ریاست آنها را کرخت کرده بود و کرده است. اما مطهری در عین درونی بودن با دیگران ارتباط و مراوده داشت یعنی هم درونی و هم مرزی بود.

فراستخواه با اشاره به اینکه ایران کشوری با سرمایه انسانی بالاست اما آنچه کم داشتیم و کم داریم، عقلانیت است، گفت: زمانی که اساس عقلانیت نیست، زور عقلا به هیچ جایی نمی رسد. ما تفسیرهای خوب از اسلام و تفسیرهای خوب از جمهوری اسلامی کم نداریم اما ایران کشور متنهای زیبا و ساختارهای بد است.

عضو مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی اضافه کرد: براساس آیات قرآن کریم، همین که این همه گرفتار خشونت و آشفتگی هستیم، ناشی از نبود عقلانیت است. تفسیر خوب، کافی نیست، تأسیس خوب لازم است. آنچه ما داریم تفسیر خوب است تأسیس نداریم و این حرف های خوب باعث سرخوردگی مردم است لذا ما نهادهای خوب لازم داریم.

مطهری اولین فقیه شیعی است که بر تقویت مطبوعات و جامعه مدنی تأکید داشت

محسن آرمین نایب رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در بخش دیگری از این نشست طی سخنانی با بیان اینکه باید بررسی کنیم که وضعیت امروز جمهوری اسلامی چه نسبتی با آرا و اندیشه های مطهری دارد، اظهارداشت: امروزه علم دیگر ادعای کشف حقایق ندارد بلکه یک نگاه پژوهشی است که بدنبال تبیین پدیده هاست و تا زمانی کارکرد دارد که بتواند بهتر از سایر نظریه ها و پژوهش ها پدیده ها را تبیین کند.

وی با بیان اینکه نمی توانیم بگوییم اگر مطهری بود مانند منتظری به او شیخ ساده لوح می گفتند یا نه و یا آرزوی مرگش را در استخر فرح می کردند یا نه، گفت: استاد مطهری اگرچه نسبت به مسائل فکری بسیار حساس بود اما برای مخالفش در حوزه فکر احترام قائل بود و هیچ گاه مخالفش را تحقیر و تخفیف نمی کرد.

آرمین با بیان اینکه مطهری فقط منتقد مارکسیسم و سرمایه داری نبود بلکه منتقد صریح سنت و روحانیت و برخی رفتارهای دینی در جامعه بود، گفت: ایشان در اواخر دچار بدبینی نسبت به جریان چپ اسلامی شده بود و تصور می کرد که گروهی آگاهانه در پی مارکسیزه کردن اسلام و ماتریالیزیم منافق هستند در حالی که تعمد و آگاهی در فرقان و گروههای اسلامی متمایل به چپ وجود نداشت.

نایب رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: مطهری اولین فقیه شیعی است که بر تقویت مطبوعات و جامعه مدنی بعنوان ابزاری برای نقد قدرت و امر به معروف و نهی از منکر تاکید داشت.

وی با اشاره به اینکه مطهری بر خلاف روشنفکران از خاستگاه سنت با جامعه مواجه می شود اما صریح ترین و عمیق ترین نقدها را به روحانیت و سنت وارد می کند، گفت: مطهری می گوید روحانیت از انتقاد پرهیز دارد و انتقاد به سنت را تف سربالا می داند، عوام زدگی را آفت روحانیت می داند و آن را از سیل زدگی مخرب تر می داند، این روحانیت، هر نوآوری را بدعت و انحراف می داند و انتقاد از سطحی زدگی، خرافات و جمود را دشمن شاد کن می دانند، مطهری می گوید مقدس مابان همان خوارج بدون شجاعت هستند که نقد قدرت را کنار گذاشته، هر صاحب فضیلتی را تخریب و متهم به انحراف و کفر و نفاق می کنند.

آرمین با بیان اینکه آفت روحانیت عوام زدگی است افزود: به همین خاطر روحانیون نمی توانند هادی باشند زیرا عوام همواره تا به حفظ وضع موجود است و روحانیت عوام زده نیز چاره ای ندارد برای طرح مسائل اجتماعی سراغ مسائل سطحی رود.

نایب رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه با توجه به نقش و جایگاه روحانیت در نظام جمهوری اسلامی یک نوع تناظر میان ضعف ها و نقص های روحانیت و نظام می توان برقرار کرد تصریح کرد: نمی خواهم بگویم علت فساد مالی و عدم شفافیت و بی انضباطی مالی امروز کشور عامل انسانی است اما این عامل انسانی در آن بی تاثیر نیست و برگرفته از نگاه و نقش روحانیت است که علاقه دارد وجوهات ای که دریافت کند مشخص نباشد و از دست مردم وجوهات گرفتن را لذت بخش می داند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: چرا بیش از ۴۰ سال انتخابات در ایران برگزار کردیم اما شورای نگهبان هنوز قبول نمی کند انتخابات در کشور ما الکترونیکی شود به طوری که حتی امروز در کشور افغانستان نیز انتخابات الکترونیکی است تا شفافیت داشته باشد و شائبه تقلب در آن وجود نداشته باشد.

انتهای پیام/