حدیث روز / بیست پند کوتاه لقمان حکیم به فرزندش
مشرق- الاختصاص به نقل از اوزاعی : لقمان حکیم علیه السلام وقتی که از سرزمین خود بیرون رفت، در موصل که به آن کوملیس گفته می شد فرود آمد.
وقتی که در کارش در ماند و اندوهش شدت گرفت و کسی هم نبود که او را در انجام دادن کارش کمک کند، پسرش را به خانه برد و در را بر روی خود بست و او را پند داد و گفت:
پسرم! دنیا، دریای عمیقی است که انسانهای بسیاری در آن هلاک شده اند. از عمل در آن، توشه بر گیر، و کشتی ای را بر گیر که مسافر آن، پروامندی از خدا باشد. سپس سوار بر کشتی، به اعماق دریا برو، تا نجات یابی، و من نگرانم که نجات نیابی.
پسرم! کشتی (نجات) ایمان است، و بادبان آن توکل، و سکان آن شکیبایی، و پاروهایش روزه و نماز و زکات.پسرم! هر که بدون کشتی وارد دریا شود، غرق می گردد.
پسرم! سخن اندک بگو، و خداوند عز و جل را در همه جا یاد کن؛ چرا که او تو را بیم داد و ترساند و آگاه ساخت و آموخت.
پسرم! از مردم پند بگیر، پیش از آن که تو مایه پند مردم شوی.
پسرم! از (پیشآمد) کوچک، پند بگیر و پیش از آن که بزرگ بر تو وارد شود.
پسرم! هنگام خشم، خود را مهار کن تا هیزم جهنم نشوی.
پسرم! فقر، بهتر از این است که ستم کنی و سرکشی نمایی.
پسرم! بپرهیز از این که قرض بگیری و در پرداخت آن، خیانت ورزی.
پسرم! بپرهیز از این که کسی را خوار نمایی؛ چرا که خود نیز خوار می شوی.
پسرم! بپرهیز از این که فقیر از دنیا بیرون بروی و دیگری را سرپرست کار و دارایی ات قرار دهی که او را امیر گردانده ای.
پسرم! خدای متعال، مردم را به خاطر عملشان گرو گرفته است. پس وای بر آنان، به خاطر آنچه دست و دلشان کسب کرده است.
پسرم! دنیا را در حالی که گناهان و شیطان در آن هستند، امن ندان.
پسرم! هر آینه نیکوکاران پیشین، مورد آزمون قرار گرفتند، پس پسینیان چگونه از آن نجات می یابند؟
پسرم! دنیا را زندان خود قرار ده، تا آخرت، بهشت تو باشد.
پسرم! تو موظف نشده ای که کوهها را بر دوش بکشی، و نیز به انجام دادن چیزی که توانش را نداری، موظف نشده ای، پس گرفتاری را بر دوشت حمل نکن، و با دست خودت، خود را قربانی نکن.
پسرم! تو چنان که می کاری، می دروی، و چنان که عمل می کنی، می یابی.
پسرم! با پادشاهان همسایگی نکن، که تو را می کشند، و اطاعتشان نکن، که کافر می گردی.
پسرم! با بینوایان همسایگی کن؛ بویژه با نادارها و بینوایان مسلمان.
پسرم! برای یتیم، همچون پدری مهربان، و برای بیوه زنان، همچون همسری دلسوز باش.
پسرم! چنین نیست که هر کس بگوید: «مرا بیامرز» آمرزیده شود. آمرزیده نشود، مگر کسی که پروردگارش را اطاعت کرده باشد.
متن حدیث:
الاختصاص عن الأوزاعی :
إن لقمان الحکیم رحمه الله لما خرج من بلاده نزل بقریة بالموصل یقال لها: کوملیس، فلما ضاق بها ذرعه، واشتد بها غمه، ولم یکن بها أحد یعینه علی أمره، أغلق الباب وأدخل ابنه یعظه، فقال:
یا بنی، إن الدنیا بحر عمیق، هلک فیها بشر کثیر، تزود من عملها، واتخذ سفینة حشوها تقوی الله ، ثم ارکب لجج الفلک تنجو، وإنی لخائف أن لا تنجو . یا بنی، السفینة إیمان ، وشراعها التوکل، وسکانها الصبر، ومجاذیفها الصوم والصلاة والزکاة. یا بنی، من رکب البحر من غیر سفینة غرق.
یا بنی، أقل الکلام، واذکر الله عز وجل فی کل مکان ؛ فإنه قد أنذرک وحذرک وبصرک وعلمک .
یا بنی، اتعظ بالناس قبل أن یتعظ الناس بک . یا بنی ، اتعظ بالصغیر قبل أن ینزل بک الکبیر .
یا بنی، املک نفسک عند الغضب حتی لا تکون لجهنم حطبا .
یا بنی، الفقر خیر من أن تظلم وتطغی .
یا بنی، إیاک وأن تستدین فتخون من الدین .
یا بنی، إیاک أن تستذل فتخزی .
یا بنی إیاک أن تخرج من الدنیا فقیرا ، وتدع أمرک وأموالک عند غیرک قیما ، فتصیره أمیرا .
یا بنی، إن الله تعالی رهن الناس بأعمالهم ، فویل لهم مما کسبت أیدیهم وأفئدتهم .
یا بنی، لا تأمن الدنیا والذنوب والشیطان فیها .
یا بنی، إنه قد افتتن الصالحون من الأولین ، فکیف ینجو منه الآخرون!
یا بنی، اجعل الدنیا سجنک فتکون الآخرة جنتک .
یا بنی، إنک لم تکلف أن تشیل الجبال ، ولم تکلف ما لا تطیقه ، فلا تحمل البلاء علی کتفک ، ولا تذبح نفسک بیدک .
یا بنی، إنک کما تزرع تحصد وکما تعمل تجد .
یا بنی، لا تجاورن الملوک فیقتلوک ، ولا تطعهم فتکفر .
یا بنی، جاور المساکین واخصص الفقراء والمساکین من المسلمین .
یا بنی، کن للیتیم کالأب الرحیم ، وللأرملة کالزوج العطوف .
یا بنی، إنه لیس کل من قال : اغفر لی غفر له ، إنه لا یغفر إلا لمن عمل بطاعة ربه .
یا بنی، الجار ثم الدار .
یا بنی، الرفیق ثم الطریق .
یا بنی، لو کانت البیوت علی العجل ما جاور رجل جار سوء أبدا .
یا بنی، الوحدة خیر من صاحب السوء .
یا بنی، الصاحب الصالح خیر من الوحدة .
یا بنی، نقل الحجارة والحدید خیر من قرین السوء .
یا بنی، إنی نقلت الحجارة والحدید فلم أجد شیئا أثقل من قرین السوء .
یا بنی، إنه من یصحب قرین السوء لا یسلم ، و من یدخل مداخل السوء یتهم .
یا بنی، من لا یکف لسانه یندم .
یا بنی، المحسن تکافئ بإحسانه ، والمسیء یکفیک مساویه ، لو جهدت أن تفعل به أکثر مما یفعله بنفسه ما قدرت علیه .
یا بنی، من ذا الذی عبد الله فخذله ، و من ذا الذی ابتغاه فلم یجده .
یا بنی، ومن ذا الذی ذکره فلم یذکره ، ومن ذا الذی توکل علی الله فوکله إلی غیره ، و من ذا الذی تضرع إلیه جل ذکره فلم یرحمه .
یا بنی، شاور الکبیر و لا تستحی من مشاورة الصغیر .
یا بنی، إیاک و مصاحبة الفساق ، هم کالکلاب ؛ إن وجدوا عندک شیئا أکلوه ، و إلا ذموک و فضحوک، وإنما حبهم بینهم ساعة .
یا بنی، معاداة المؤمنین خیر من مصادقة الفاسق .
یا بنی، المؤمن تظلمه ولا یظلمک ، وتطلب علیه فیرضی عنک ، والفاسق لا یراقب الله فکیف یراقبک.
یا بنی، استکثر من الأصدقاء ولا تأمن من الأعداء ، فإن الغل فی صدورهم مثل الماء تحت الرماد.
یا بنی، ابدإ الناس بالسلام والمصافحة قبل الکلام .
یا بنی، لا تکالب الناس فیمقتوک ، ولا تکن مهینا فیذلوک ، ولا تکن حلوا فیأکلوک ، ولا تکن مرا فیلفظوک . ویروی : ولا تکن حلوا فتبلع ، ولا مرا فترمی .
یا بنی، لا تخاصم فی علم الله ؛ فإن علم الله لا یدرک ولا یحصی .
یا بنی، خف الله مخافة لا تیأس من رحمته ، وارجه رجاء لا تأمن من مکره .
یا بنی، انه النفس عن هواها ؛ فإنک إن لم تنه النفس عن هواها لم تدخل الجنة ولم ترها . ویروی: انه نفسک عن هواها ؛ فإن فی هواها رداها .
یا بنی، إنک منذ یوم هبطت من بطن امک استقبلت الآخرة واستدبرت الدنیا ؛ فإنک إن نلت مستقبلها أولی بک أن تستدبرها .
یا بنی، إیاک والتجبر والتکبر والفخر فتجاور إبلیس فی داره .
یا بنی، دع عنک التجبر ، والکبر ، ودع عنک الفخر ، واعلم أنک ساکن القبور .
یا بنی، اعلم أنه من جاور إبلیس وقع فی دار الهوان لا یموت فیها ولا یحیا .
یا بنی، ویل لمن تجبر ، وتکبر ، کیف یتعظم من خلق من طین ، وإلی طین یعود ، ثم لا یدری إلی ما ذا یصیر ، إلی الجنة فقد فاز أو إلی النار فقد خسر خسرانا مبینا وخاب . ویروی : کیف یتجبر من قد جری فی مجری البول مرتین .
یا بنی، کیف ینام ابن آدم والموت یطلبه ، وکیف یغفل ولا یغفل عنه .
یا بنی، إنه قد مات أصفیاء الله عز وجل وأحباؤه وأنبیاؤه صلوات الله علیهم فمن ذا بعدهم یخلد فیترک .
یا بنی، لا تطأ أمتک ولو أعجبتک ، وانه نفسک عنها وزوجها .
یا بنی، لا تفشین سرک إلی امرأتک ، ولا تجعل مجلسک علی باب دارک .
یا بنی، إن المرأة خلقت من ضلع أعوج إن أقمتها کسرتها وإن ترکتها تعوجت ، ألزمهن البیوت ، فإن أحسن فاقبل إحسانهن ، وإن أسأن فاصبر ؛ إن ذلک من عزم الامور .
یا بنی، النساء أربعة : ثنتان صالحتان ، وثنتان ملعونتان ؛ فأما إحدی الصالحتین فهی الشریفة فی قومها ، الذلیلة فی نفسها ، التی إن اعطیت شکرت ، وإن ابتلیت صبرت ، القلیل فی یدیها کثیر ، الصالحة فی بیتها .
والثانیة : الودود الولود تعود بخیر علی زوجها ، هی کالام الرحیم ، تعطف علی کبیرهم ، وترحم صغیرهم ، وتحب ولد زوجها وإن کانوا من غیرها ، جامعة الشمل ، مرضیة البعل ، مصلحة فی النفس والأهل والمال والولد ، فهی کالذهب الأحمر ، طوبی لمن رزقها ، إن شهد زوجها أعانته ، وإن غاب عنها حفظته .
وأما إحدی الملعونتین فهی العظیمة فی نفسها ، الذلیلة فی قومها ، التی إن اعطیت سخطت ، وإن منعت عتبت وغضبت ، فزوجها منها فی بلاء ، وجیرانها منها فی عناء ، فهی کالأسد ؛ إن جاورته أکلک ، وإن هربت منه قتلک .
والملعونة الثانیة فهی عند زوجها ومیلها فی جیرانها ، فهی سریعة السخطة ، سریعة الدمعة ، إن شهد زوجها لم تنفعه ، وإن غاب عنها فضحته ، فهی بمنزلة الأرض النشاشة ، إن أسقیت أفاضت الماء وغرقت ، وإن ترکتها عطشت ، وإن رزقت منها ولدا لم تنتفع به .
یا بنی، لا تتزوج بأمة فیباع ولدک بین یدیک وهو فعلک بنفسک .
یا بنی، لو کانت النساء تذاق کما تذاق الخمر ما تزوج رجل امرأة سوء أبدا .
یا بنی، أحسن إلی من أساء إلیک ، ولا تکثر من الدنیا ؛ فإنک علی غفلة منها ، وانظر إلی ما تصیر منها .
یا بنی، لا تأکل مال الیتیم فتفتضح یوم القیامة ، وتکلف أن ترده إلیه .
یا بنی، إنه إن أغنی أحد عن أحد لأغنی الولد عن والده .
یا بنی، إن النار تحیط بالعالمین کلهم فلا ینجو منها أحد إلا من رحمه الله وقربه منه .
یا بنی، لا یغرنک خبیث اللسان ؛ فإنه یختم علی قلبه ، وتتکلم جوارحه ، وتشهد علیه .
یا بنی، لا تشتم الناس فتکون أنت الذی شتمت أبویک .
یا بنی، لا یعجبک إحسانک ، ولا تتعظمن بعملک الصالح فتهلک .
یا بنی، أقم الصلاة ، وأمر بالمعروف ، وانه عن المنکر ، واصبر علی ما أصابک ؛ إن ذلک من عزم الامور
یا بنی، لا تشرک بالله ؛ إن الشرک لظلم عظیم .
یا بنی، ولا تمش فی الأرض مرحا ؛ إنک لن تخرق الأرض ، ولن تبلغ الجبال طولا .
یا بنی، إن کل یوم یأتیک یوم جدید یشهد علیک عند رب کریم .
یا بنی، إنک مدرج فی أکفانک ، ومحل قبرک ، ومعاین عملک کله .
یا بنی، کیف تسکن دار من قد أسخطته ، أم کیف تجاور من قد عصیته ؟
یا بنی، علیک بما یعنیک ، ودع عنک ما لا یعنیک ؛ فإن القلیل منها یکفیک ، والکثیر منها لا یعنیک
یا بنی، لا تؤثرن علی نفسک سواها ، ولا تورث مالک أعداءک .
یا بنی، إنه قد احصی الحلال الصغیر فکیف بالحرام الکثیر؟
یا بنی، اتق النظر إلی ما لا تملکه، وأطل التفکر فی ملکوت السماوات والأرض والجبال وما خلق الله ، فکفی بهذا واعظا لقلبک.
یا بنی، اقبل وصیة الوالد الشفیق.
یا بنی، بادر بعلمک قبل أن یحضر أجلک ، وقبل أن تسیر الجبال سیرا ، وتجمع الشمس والقمر
یا بنی، إنه حین تتفطر السماء وتطوی ، وتنزل الملائکة صفوفا خائفین حافین مشفقین، وتکلف أن تجاوز الصراط ، وتعاین حینئذ عملک ، وتوضع الموازین وتنشر الدواوین.
«الاختصاص: ص ۳۳۶ - بحار الأنوار: ج ۱۳ ص ۴۲۷ »
وقتی که در کارش در ماند و اندوهش شدت گرفت و کسی هم نبود که او را در انجام دادن کارش کمک کند، پسرش را به خانه برد و در را بر روی خود بست و او را پند داد و گفت:
پسرم! دنیا، دریای عمیقی است که انسانهای بسیاری در آن هلاک شده اند. از عمل در آن، توشه بر گیر، و کشتی ای را بر گیر که مسافر آن، پروامندی از خدا باشد. سپس سوار بر کشتی، به اعماق دریا برو، تا نجات یابی، و من نگرانم که نجات نیابی.
پسرم! کشتی (نجات) ایمان است، و بادبان آن توکل، و سکان آن شکیبایی، و پاروهایش روزه و نماز و زکات.پسرم! هر که بدون کشتی وارد دریا شود، غرق می گردد.
پسرم! سخن اندک بگو، و خداوند عز و جل را در همه جا یاد کن؛ چرا که او تو را بیم داد و ترساند و آگاه ساخت و آموخت.
پسرم! از مردم پند بگیر، پیش از آن که تو مایه پند مردم شوی.
پسرم! از (پیشآمد) کوچک، پند بگیر و پیش از آن که بزرگ بر تو وارد شود.
پسرم! هنگام خشم، خود را مهار کن تا هیزم جهنم نشوی.
پسرم! فقر، بهتر از این است که ستم کنی و سرکشی نمایی.
پسرم! بپرهیز از این که قرض بگیری و در پرداخت آن، خیانت ورزی.
پسرم! بپرهیز از این که کسی را خوار نمایی؛ چرا که خود نیز خوار می شوی.
پسرم! بپرهیز از این که فقیر از دنیا بیرون بروی و دیگری را سرپرست کار و دارایی ات قرار دهی که او را امیر گردانده ای.
پسرم! خدای متعال، مردم را به خاطر عملشان گرو گرفته است. پس وای بر آنان، به خاطر آنچه دست و دلشان کسب کرده است.
پسرم! دنیا را در حالی که گناهان و شیطان در آن هستند، امن ندان.
پسرم! هر آینه نیکوکاران پیشین، مورد آزمون قرار گرفتند، پس پسینیان چگونه از آن نجات می یابند؟
پسرم! دنیا را زندان خود قرار ده، تا آخرت، بهشت تو باشد.
پسرم! تو موظف نشده ای که کوهها را بر دوش بکشی، و نیز به انجام دادن چیزی که توانش را نداری، موظف نشده ای، پس گرفتاری را بر دوشت حمل نکن، و با دست خودت، خود را قربانی نکن.
پسرم! تو چنان که می کاری، می دروی، و چنان که عمل می کنی، می یابی.
پسرم! با پادشاهان همسایگی نکن، که تو را می کشند، و اطاعتشان نکن، که کافر می گردی.
پسرم! با بینوایان همسایگی کن؛ بویژه با نادارها و بینوایان مسلمان.
پسرم! برای یتیم، همچون پدری مهربان، و برای بیوه زنان، همچون همسری دلسوز باش.
پسرم! چنین نیست که هر کس بگوید: «مرا بیامرز» آمرزیده شود. آمرزیده نشود، مگر کسی که پروردگارش را اطاعت کرده باشد.
متن حدیث:
الاختصاص عن الأوزاعی :
إن لقمان الحکیم رحمه الله لما خرج من بلاده نزل بقریة بالموصل یقال لها: کوملیس، فلما ضاق بها ذرعه، واشتد بها غمه، ولم یکن بها أحد یعینه علی أمره، أغلق الباب وأدخل ابنه یعظه، فقال:
یا بنی، إن الدنیا بحر عمیق، هلک فیها بشر کثیر، تزود من عملها، واتخذ سفینة حشوها تقوی الله ، ثم ارکب لجج الفلک تنجو، وإنی لخائف أن لا تنجو . یا بنی، السفینة إیمان ، وشراعها التوکل، وسکانها الصبر، ومجاذیفها الصوم والصلاة والزکاة. یا بنی، من رکب البحر من غیر سفینة غرق.
یا بنی، أقل الکلام، واذکر الله عز وجل فی کل مکان ؛ فإنه قد أنذرک وحذرک وبصرک وعلمک .
یا بنی، اتعظ بالناس قبل أن یتعظ الناس بک . یا بنی ، اتعظ بالصغیر قبل أن ینزل بک الکبیر .
یا بنی، املک نفسک عند الغضب حتی لا تکون لجهنم حطبا .
یا بنی، الفقر خیر من أن تظلم وتطغی .
یا بنی، إیاک وأن تستدین فتخون من الدین .
یا بنی، إیاک أن تستذل فتخزی .
یا بنی إیاک أن تخرج من الدنیا فقیرا ، وتدع أمرک وأموالک عند غیرک قیما ، فتصیره أمیرا .
یا بنی، إن الله تعالی رهن الناس بأعمالهم ، فویل لهم مما کسبت أیدیهم وأفئدتهم .
یا بنی، لا تأمن الدنیا والذنوب والشیطان فیها .
یا بنی، إنه قد افتتن الصالحون من الأولین ، فکیف ینجو منه الآخرون!
یا بنی، اجعل الدنیا سجنک فتکون الآخرة جنتک .
یا بنی، إنک لم تکلف أن تشیل الجبال ، ولم تکلف ما لا تطیقه ، فلا تحمل البلاء علی کتفک ، ولا تذبح نفسک بیدک .
یا بنی، إنک کما تزرع تحصد وکما تعمل تجد .
یا بنی، لا تجاورن الملوک فیقتلوک ، ولا تطعهم فتکفر .
یا بنی، جاور المساکین واخصص الفقراء والمساکین من المسلمین .
یا بنی، کن للیتیم کالأب الرحیم ، وللأرملة کالزوج العطوف .
یا بنی، إنه لیس کل من قال : اغفر لی غفر له ، إنه لا یغفر إلا لمن عمل بطاعة ربه .
یا بنی، الجار ثم الدار .
یا بنی، الرفیق ثم الطریق .
یا بنی، لو کانت البیوت علی العجل ما جاور رجل جار سوء أبدا .
یا بنی، الوحدة خیر من صاحب السوء .
یا بنی، الصاحب الصالح خیر من الوحدة .
یا بنی، نقل الحجارة والحدید خیر من قرین السوء .
یا بنی، إنی نقلت الحجارة والحدید فلم أجد شیئا أثقل من قرین السوء .
یا بنی، إنه من یصحب قرین السوء لا یسلم ، و من یدخل مداخل السوء یتهم .
یا بنی، من لا یکف لسانه یندم .
یا بنی، المحسن تکافئ بإحسانه ، والمسیء یکفیک مساویه ، لو جهدت أن تفعل به أکثر مما یفعله بنفسه ما قدرت علیه .
یا بنی، من ذا الذی عبد الله فخذله ، و من ذا الذی ابتغاه فلم یجده .
یا بنی، ومن ذا الذی ذکره فلم یذکره ، ومن ذا الذی توکل علی الله فوکله إلی غیره ، و من ذا الذی تضرع إلیه جل ذکره فلم یرحمه .
یا بنی، شاور الکبیر و لا تستحی من مشاورة الصغیر .
یا بنی، إیاک و مصاحبة الفساق ، هم کالکلاب ؛ إن وجدوا عندک شیئا أکلوه ، و إلا ذموک و فضحوک، وإنما حبهم بینهم ساعة .
یا بنی، معاداة المؤمنین خیر من مصادقة الفاسق .
یا بنی، المؤمن تظلمه ولا یظلمک ، وتطلب علیه فیرضی عنک ، والفاسق لا یراقب الله فکیف یراقبک.
یا بنی، استکثر من الأصدقاء ولا تأمن من الأعداء ، فإن الغل فی صدورهم مثل الماء تحت الرماد.
یا بنی، ابدإ الناس بالسلام والمصافحة قبل الکلام .
یا بنی، لا تکالب الناس فیمقتوک ، ولا تکن مهینا فیذلوک ، ولا تکن حلوا فیأکلوک ، ولا تکن مرا فیلفظوک . ویروی : ولا تکن حلوا فتبلع ، ولا مرا فترمی .
یا بنی، لا تخاصم فی علم الله ؛ فإن علم الله لا یدرک ولا یحصی .
یا بنی، خف الله مخافة لا تیأس من رحمته ، وارجه رجاء لا تأمن من مکره .
یا بنی، انه النفس عن هواها ؛ فإنک إن لم تنه النفس عن هواها لم تدخل الجنة ولم ترها . ویروی: انه نفسک عن هواها ؛ فإن فی هواها رداها .
یا بنی، إنک منذ یوم هبطت من بطن امک استقبلت الآخرة واستدبرت الدنیا ؛ فإنک إن نلت مستقبلها أولی بک أن تستدبرها .
یا بنی، إیاک والتجبر والتکبر والفخر فتجاور إبلیس فی داره .
یا بنی، دع عنک التجبر ، والکبر ، ودع عنک الفخر ، واعلم أنک ساکن القبور .
یا بنی، اعلم أنه من جاور إبلیس وقع فی دار الهوان لا یموت فیها ولا یحیا .
یا بنی، ویل لمن تجبر ، وتکبر ، کیف یتعظم من خلق من طین ، وإلی طین یعود ، ثم لا یدری إلی ما ذا یصیر ، إلی الجنة فقد فاز أو إلی النار فقد خسر خسرانا مبینا وخاب . ویروی : کیف یتجبر من قد جری فی مجری البول مرتین .
یا بنی، کیف ینام ابن آدم والموت یطلبه ، وکیف یغفل ولا یغفل عنه .
یا بنی، إنه قد مات أصفیاء الله عز وجل وأحباؤه وأنبیاؤه صلوات الله علیهم فمن ذا بعدهم یخلد فیترک .
یا بنی، لا تطأ أمتک ولو أعجبتک ، وانه نفسک عنها وزوجها .
یا بنی، لا تفشین سرک إلی امرأتک ، ولا تجعل مجلسک علی باب دارک .
یا بنی، إن المرأة خلقت من ضلع أعوج إن أقمتها کسرتها وإن ترکتها تعوجت ، ألزمهن البیوت ، فإن أحسن فاقبل إحسانهن ، وإن أسأن فاصبر ؛ إن ذلک من عزم الامور .
یا بنی، النساء أربعة : ثنتان صالحتان ، وثنتان ملعونتان ؛ فأما إحدی الصالحتین فهی الشریفة فی قومها ، الذلیلة فی نفسها ، التی إن اعطیت شکرت ، وإن ابتلیت صبرت ، القلیل فی یدیها کثیر ، الصالحة فی بیتها .
والثانیة : الودود الولود تعود بخیر علی زوجها ، هی کالام الرحیم ، تعطف علی کبیرهم ، وترحم صغیرهم ، وتحب ولد زوجها وإن کانوا من غیرها ، جامعة الشمل ، مرضیة البعل ، مصلحة فی النفس والأهل والمال والولد ، فهی کالذهب الأحمر ، طوبی لمن رزقها ، إن شهد زوجها أعانته ، وإن غاب عنها حفظته .
وأما إحدی الملعونتین فهی العظیمة فی نفسها ، الذلیلة فی قومها ، التی إن اعطیت سخطت ، وإن منعت عتبت وغضبت ، فزوجها منها فی بلاء ، وجیرانها منها فی عناء ، فهی کالأسد ؛ إن جاورته أکلک ، وإن هربت منه قتلک .
والملعونة الثانیة فهی عند زوجها ومیلها فی جیرانها ، فهی سریعة السخطة ، سریعة الدمعة ، إن شهد زوجها لم تنفعه ، وإن غاب عنها فضحته ، فهی بمنزلة الأرض النشاشة ، إن أسقیت أفاضت الماء وغرقت ، وإن ترکتها عطشت ، وإن رزقت منها ولدا لم تنتفع به .
یا بنی، لا تتزوج بأمة فیباع ولدک بین یدیک وهو فعلک بنفسک .
یا بنی، لو کانت النساء تذاق کما تذاق الخمر ما تزوج رجل امرأة سوء أبدا .
یا بنی، أحسن إلی من أساء إلیک ، ولا تکثر من الدنیا ؛ فإنک علی غفلة منها ، وانظر إلی ما تصیر منها .
یا بنی، لا تأکل مال الیتیم فتفتضح یوم القیامة ، وتکلف أن ترده إلیه .
یا بنی، إنه إن أغنی أحد عن أحد لأغنی الولد عن والده .
یا بنی، إن النار تحیط بالعالمین کلهم فلا ینجو منها أحد إلا من رحمه الله وقربه منه .
یا بنی، لا یغرنک خبیث اللسان ؛ فإنه یختم علی قلبه ، وتتکلم جوارحه ، وتشهد علیه .
یا بنی، لا تشتم الناس فتکون أنت الذی شتمت أبویک .
یا بنی، لا یعجبک إحسانک ، ولا تتعظمن بعملک الصالح فتهلک .
یا بنی، أقم الصلاة ، وأمر بالمعروف ، وانه عن المنکر ، واصبر علی ما أصابک ؛ إن ذلک من عزم الامور
یا بنی، لا تشرک بالله ؛ إن الشرک لظلم عظیم .
یا بنی، ولا تمش فی الأرض مرحا ؛ إنک لن تخرق الأرض ، ولن تبلغ الجبال طولا .
یا بنی، إن کل یوم یأتیک یوم جدید یشهد علیک عند رب کریم .
یا بنی، إنک مدرج فی أکفانک ، ومحل قبرک ، ومعاین عملک کله .
یا بنی، کیف تسکن دار من قد أسخطته ، أم کیف تجاور من قد عصیته ؟
یا بنی، علیک بما یعنیک ، ودع عنک ما لا یعنیک ؛ فإن القلیل منها یکفیک ، والکثیر منها لا یعنیک
یا بنی، لا تؤثرن علی نفسک سواها ، ولا تورث مالک أعداءک .
یا بنی، إنه قد احصی الحلال الصغیر فکیف بالحرام الکثیر؟
یا بنی، اتق النظر إلی ما لا تملکه، وأطل التفکر فی ملکوت السماوات والأرض والجبال وما خلق الله ، فکفی بهذا واعظا لقلبک.
یا بنی، اقبل وصیة الوالد الشفیق.
یا بنی، بادر بعلمک قبل أن یحضر أجلک ، وقبل أن تسیر الجبال سیرا ، وتجمع الشمس والقمر
یا بنی، إنه حین تتفطر السماء وتطوی ، وتنزل الملائکة صفوفا خائفین حافین مشفقین، وتکلف أن تجاوز الصراط ، وتعاین حینئذ عملک ، وتوضع الموازین وتنشر الدواوین.
«الاختصاص: ص ۳۳۶ - بحار الأنوار: ج ۱۳ ص ۴۲۷ »
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «حدیث روز / بیست پند کوتاه لقمان حکیم به فرزندش» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.