ایسنا/خراسان رضوی شوری آب و خاک به طور روزافزون تهدیدی جدی برای کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران محسوب می شود.

«در بسیاری از نقاط جهان منابع آب مناسب به دلیل افزایش جمعیت مصرف روز افزون جوامع شهری صنعتی، رو به کاهش است ذخایر آب شیرین که قسمتی از آن به وسیله ذخایر زمینی تامین می شود محدود می باشند، به همین دلیل ناچار به استفاده از آب های شور و لب شور در کشاورزی هستیم، البته استفاده از آبهای شور، مستلزم رعایت مدیریت های خاصی در مزرعه می باشد. در این رابطه راهکارهای متفاوتی جهت افزایش تولیدات کشاورزی وجود دارد که از آن جمله می توان کاشت گیاهان مقاوم به شوری، تغییرروش های کشاورزی به منظور کنترل شوری، افزایش راندمان کاربرد آب، تلفیق آب شور و شیرین به منظور کاهش غلظت نمک در آب آبیاری را نام برد.» (علیزاده، ۱۳۷۷ : ۱۰)

«نیاز به غذای بیشتر و محدودیت منابع آب، بشر را به سمت استفاده از آب های باکیفیت کم و اعمال مدیریت کم آبیاری سوق داده است. علاوه براین در بسیاری از نقاط خشک و نیمه خشک جهان که به شوری مبتلا هستند، مشکل کم آبی نیز وجود دارد و اغلب گیاهان به طور همزمان تحت تأثیر هر دو تنش شوری و کم آبی قرار دارند. » (حسینی و همکاران ، ۱۳۹۷ : ۲۴۸).

«شوری آب و خاک به طور روزافزون تهدیدی جدی برای کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران محسوب میشود. تنش شوری به عنوان یکی از مهمترین عوامل کاهش تولیدات کشاورزی، بیش از ۱۰۰ سال است که موضوع بسیاری از تحقیقات جهانی بوده است. منابع علمی موجود در کشور نشان میدهد که تحقیقات به زراعی و به نژادی گسترده ای در ارتباط با تولید گیاهان زراعی در شرایط شور در دانشگاهها و موسسات تحقیقاتی کشور در طول نیم قرن اخیر تا کنون انجام شده است.» (رنجبر و پیرسته انوشه،۱۳۹۴ : ۱۶۵)

«واشو و همکاران (۲۰۱۰) بیان کرده است، کشور ایران پس از هند و پاکستان با دارا بودن ۸/۶ میلیون هکتار اراضی شور در صدر کشورهای در معرض تهدید از نظر تنش شوری محسوب میگردد . دیوان و فاموری (۱۹۶۴) گزارش کردند که خاک های شور و قلیا در حدود ۵/۱۲ درصد از کل مساحت کشور را تشکیل میدهند. سیاری و محمودی (۲۰۰۲ میزان اراضی شور کشور را در حدود ۲۵ تا ۲۷ میلیون هکتار ( ۱۵ تا ۱۷درصد از کل مساحت کشور) گزارش کرده اند.» (رنجبر و پیرسته انوشه،۱۳۹۴ : ۱۶۶)

«حجم آب های شور در کشور نیز قابل توجه است. شیعتی (۱۹۹۸) گزارش کرد که از مجموع ۱۰۰ میلیارد متر مکعب منابع آب کشور ، حدود ۱۱ میلیارد متر مکعب دارای شوری بیش از ۱۵۰۰میلیگرم در لیتر میباشند. در واقع بسیاری از رودخانههای جنوب، جنوب غرب و مناطق مرکزی کشور شور و لب شور هستند.» (رنجبر و پیرسته انوشه،۱۳۹۴ : ۱۶۶)

«سلیم (۱۹۸۹) نشان دادند که استفاده بیرویه از کودهای شیمیایی و مدیریت نادرست کشت و آبیاری بیرویه، باعث تشدید گسترش مناطق شور میگردد. تنش شوری از طریق پتانسیل اسمزی، سمیت یونها و اختلال در جذب برخی از عناصر غذایی، آثار سوء خود را اعمال میکند.» (محمدی و همکاران،۱۳۹۰ : ۱۵) .

«گیاهان هالوفیت (شورزی) موضوع حدود ۴ درصد از تحقیقات شوری کشور بوده است. از آنجایی که آب های بسیار شور و آب دریا برای گیاهان زراعی قابل استفاده نیستند، از این منابع آبی میتوان برای کشت گیاهان شورزی استفاه کرد. کافی (۲۰۰۹) گزارش کرده است، آب دریای خزر با شوری حدود ۲۲ دسیزیمنس بر متر در صورت انتقال به مناطق کویری میتواند برای کاشت بسیاری از گیاهان شورزی مورد استفاده قرار گیرد. اخیرا برنامه ریزیهایی برای توسعه کشت گیاهان شورزی در کویرمرکزی و نوار ساحلی شمال و جنوب کشور توسط مرکز ملی تحقیقات شوری در حال طراحی و اجراست.» (رنجبر و پیرسته انوشه،۱۳۹۴ : ۱۷۲)

« تحقیقات بسیاری نشان داده است که در یک شوری مشخص میزان تولید گیاهان شورزی از عملکرد اقتصادی گیاهان زراعی به مراتب بیشتر است. اکثر گیاهان زراعی غیرشورزی هستند. اگرچه بایستی توجه داشت که عملکرد شورزیها هم در شورهای بسیار بالا کاهش مییابد و تعداد کمی از آنها مانند برخی گونههای مختلف سالیکورنیا قادر به رشد با شوری آب دریا میباشند. گیاهان زراعی بر خلاف شورزیها قادر نیستند در شرایط شور رشد مناسبی داشته باشند. به دلیل نارکارآمد بودن سازوکارهای تنظیم اسمزی در گیاهان زراعی معمولا این گیاهان از تجمع نمک در بافت خود در شرایط شور به شدت صدمه می بینند.» (رنجبر و سلطانی گردفرامرزی ، ۱۳۹۶ : ۳۰)

« فلاورز و همکاران (۱۹۷۷) نشان دادند که، بطورکلی شورزی ها به دو دسته اختیاری و اجباری تقسیم میگردند. شورزیهای اختیاری قادرند در شرایط شور رشد کنند ولی ترجیح میدهند در صورت امکان از نمک گریزان باشند. در حالی که شورزیهای اجباری نیاز به نمک برای بقا دارند و با افزایش نمک در محیط ریشه، میزان زیست توده بیشتری تولید می کنند.» (رنجبر و سلطانی گردفرامرزی ، ۱۳۹۶ : ۳۰)»

«کشاورزی شورزیست در مناطق با محدودیت منابع آب شیرین و وجود آب های شور در کشور یک ضرورت اجتناب نا پذیر به شمار میآید که باید توجه بیشتری به خود جلب کند. کشاورزی شورزیست بهره برداری از منابع آب و خاک شور برای تولید محصولات زراعی و باغی است. برای رهایی از بحران کم آبی در کشور بایستی تغییری در نگرش متخصصان کشاورزی پدید آید و مطالعات به سمت استفاده از آب های شور و نامتعارف برای پرورش گیاهان شورزی با هدف تولید برود.» (بناکار و همکاران،۱۳۹۷ :۹۸۱)

منابع:

بناکار، م.ح و دیگران . (۱۳۹۷). «تأثیر روشهای مختلف کاشت بر شوری خاک، عملکرد ریشه و کارایی مصرف آب روناس در شرایط شور استان یزد. مله تنش های محیطی در علوم زراعی. شماره ۱۱ (۴) . صص: ۹۹۱-۹۸۱.

حسینی، ی و دیگران . (۱۳۹۷). «ارزیابی توابع جذب آب در شرایط تنش همزمان خشکی و شوری در گیاه گوجه فرنگی مینیاتوری». نشریه پژوهش آب در کشاورزی . شماره ۳۲(۲). صص: ۲۶۶-۲۴۵.

رنجبر، غ. ح و پیرسته انوشه، ه. ( ۱۳۹۴). « نگاهی به تحقیقات شوری در ایران با تاکید بر بهبود تولید گیاهان زراعی». مجله علوم زراعی ایران شماره ۱۷ (۲). صص: ۱۷۸-۱۶۵.

رنجبر، غ.ح و سلطانی گردفرامرزی، و. (۱۳۹۶). «مقایسه عملکرد و غلظت عناصر برگ سورگوم و کوشیا در شوری های مختلف آب آبیاری و تراکم کوشیا» . نشریه پژوهش آب در کشاورزی. شماره ۳۱ (۱). صص : ۴۲-۲۹.

علیزاده، ع. ( ١٣٧٧). کیفیت آب در آبیاری انتشارات آستان قدس رضوی. انتشارات مشهد. ص ٩٥.

محمدی، م و دیگران . (۱۳۹۰) اثر توأم تنش شوری و خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد گوجه فرنگی در شرایط مزرعه ای . علوم و مهندسی آبیاری (مجله علمی کشاورزی).شماره ۳۴(۱). صص : ۲۳-۱۵.

نباتی،ج و دیگران (۱۳۹۲).«مطالعه ارزش غذایی علوفه گیاه شور زیست کوشیا (kochia scoparia) در شرایط تنش شوری» . مجله تنش های محیطی در علوم زراعی . ۶شماره (۲). صص: ۱۳۶-۱۲۳ .

انتهای پیام