به گزارش مشرق، مهدی جمشیدی تحلیل گر مسائل سیاسی طی یادداشتی در کانال تلگرامی خود نوشت:

۱- اغتشاش های اخیر، یکی از نمونه های تمام عیار «جنگ روایت ها» بود. هر چند نباید مطالعۀ آن را به این چشم انداز، منحصر کرد، اما ندیدن آن از این زاویه، یعنی کنار نهادن یک «عامل مهم توضیح دهنده». زمانۀ ما بیش از هر دورۀ دیگری، مبتنی بر جنگ روایت ها است و ذهن مردم به دست مایۀ فتنه انگیزی و جریان سازی تبدیل شده است. حتی «فتنۀ سال هشتادوهشت» نیز، برخاسته از جنگ روایت بود که در آن، تقلب به اسم رمز برای تحریک و شوراندن مردم بر ضد نظام تبدیل شد.

۲- در جنگ روایت ها، جامعه در «محاصرۀ روایت» قرار می گیرد، و هرچه بیشتر منقبض/ فشرده/ فرسوده می شود،

تا «مرعوب/ منفعل/ تسلیم» شود، و در نهایت، «عقب نشینی» کند. آنچه که در این میدان، گریبان ما را می گیرد، «روایت» است نه «واقعیت»؛ یعنی «شبه واقعیت ها» و «سایه ها» در مقابل ما، صف آرایی و گردن کشی می کنند و فشارسازی و تحمیل گری می کنند.

۳- روایت ها در این جریان، «کج روایت» بودند؛ یعنی از «واقعیت» حکایت نمی کردند، بلکه به واقعیت تبدیل شده بودند، درحالی که «واقعیت نما/ شبه واقعیت» بودند، و واقعیت، «گم گشته» می شود. واقعیت باید قربانی «بازی شناختی» شود تا هدف های سیاسی تحقق یابند:

عالمی را یک سخن، ویران کند

روبهان مرده را شیران کند

(مثنوی معنوی، دفتر اول، بیت ۱۵۹۷).

۴- روایت، واقعیت را «قاب بندی» می کند، یعنی واقعیت را «برش» می زند، دست کاری و تکه تکه می کند، و بقیۀ واقعیت را خودش روایت می کند. پس روایت، ترکیب «واقعیت قاب بندی شده» و «روایت» است و می کوشد ما را به این قاب، «وابسته/ متعصب/ معتاد» کند. چنانچه این «منظر» و «زاویۀ دید»، شیوع و مقبولیت یابد، «ذهن جامعه» در چهارچوب آن صورت بندی و منجمد خواهد شد و سخن دیگری را نخواهد پذیرفت. پس باید از «ابتدا»، زمام و عنان روایت را به دست گرفت و قالب ها را تعریف کرد تا کار، دشوار و دیریاب نشود؛ چراکه «کنشگران بی روایت»، مردگان متحرک هستند.

۵- «تغییر سیاسی» باید «درون خیز/ جامعه زاد/ از پایین» باشد و این محتاج «تغییر فرهنگی» است، و تغییر فرهنگی یعنی «ارزش ها» را از «حالت هنجاری» خارج کردن. برای این هدف باید «ساختارشکنی ذهنی» کرد و به «باورها/ شناخت ها/ نگرش ها» ضربه زد:

فرع دید آمد عمل، بی هیچ شک

پس نباشد مردم الا مردمک

(مثنوی معنوی، دفتر اول، بیت ۱۶۷۹).

و این نیازمند «روایت سازی منفی از ارزش ها» است. چهره سازی وارونه از ارزش ها، «دیدها/ برداشت ها/ تلقی ها» را نسبت به آنها تغییر می دهد و این امر نیز در نهایت به حوزۀ «شناخت های بنیادین» خواهد رسید و به اساس عقاید دینی، ضربه های سهمگین خواهد زد.

۶- «قدرت روایت»، بیش از «قدرت واقعیت» است. کج روایت، ذهن را «بی ثبات/ متزلزل/ وسوسه آلود» می کند،

و «اعتماد/ تکیه/ اطمینان» به واقعیت را می زداید. دراین حال، «ارجاع به واقعیت»، کم اثر و گاه بی اثر می شود. ازاین جهت باید گفت «احساس/ فهم/ درک مردم»، مهم تر از واقعیت زندگی آنهاست.

۷- برای ساختن کج روایت/ روایت منفی/ روایت وارونه، چند عنصر لازم است:

الف. «نقطۀ اجماع ساز/ درد مشترک/ دغدغۀ مرکزی» به مثابه چتر بزرگ و فراگیر.

ب. «شعار/ حرف/ سخن» متناظر با این نقطه.

ج. «نماد تصویری/ معادل محسوس/ وجه نمادین» برای جلوه گری اجمالی.

د. «عینیت جزئی/ واقعیت خرد/ ریز واقعیت» معطوف به زندگی روزمره.

ه. «زمین/ عرصه/ میدان» برای بازی.

و. تحریک «نیروهای پیشران اجتماعی/ خواص/ سرآمدان» برای ترغیب توده.

۸- کاری در مقابل باید انجام داد، «واسازی جسورانه/ ساخت شکنی بی رحمانه/ فروپاشاندن بنیادین» کج روایت است؛ یعنی باید روایت را «غیرمتعهدانه» خواند، و با آن «مواجهۀ انتقادی» داشت، و روایت را «مساوی با واقعیت» تصور نکرد. واسازی یعنی «شکافتن» در برابر «بافتن» :

برای مغز سخن، قشر حرف را بشکاف

(دیوان کبیر، غزل شمارۀ ۹۲۱).

از جمله باید گفت وقتی «کشف حجاب» می شود نماد «آزادی زن»، پس آزادی زن یعنی «لاابالی گری». این نماد، خلاصۀ همۀ هدف های غایی پنهان نگاه داشته شده است. در اینجاست که معنای اصطلاح لغزندۀ آزادی، مشخص می شود.

۹- قضاوت دربارۀ واقعیت را نیز باید دگرگون کرد. ملاک داوری دربارۀ ابرواقعیت ها، «اجتماعات عظیم» هستند؛ یعنی ابرواقعیت را می توان در اجتماعات عظیم، شناخت. از جمله، «باطن جامعۀ ایران» در زیر تابوت حاج قاسم نمایان شد نه در نظرسنجی ها. جریان اغتشاش و ابتذال در «روایت جامعه» شکست خورد؛ چون این جریان، مدعی «فوران جامعه» بود، درحالی که جامعه آنها را در خیابان، تنها نهاد و در فضای مجازی نیز، ربات ها جایگزین کنشگران واقعی شدند.