به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، جغرافیای آسیای مرکزی و به طور خاص قفقاز جنوبی از جمله حوزه هایی است که از فروپاشی شوروی تاکنون زمینه های رقابت و چانه زنی میان قدرت های بزرگ منطقه ای و فرامنطقه ای را شاهد بوده است و به دلیل تسلط بر منابع مهم نفتی و پیوند مسیر ارتباطی شرق و غرب جهان اهمیت قابل ملاحظه ای دارد. جمهوری اسلامی ایران نیز به دلیل قرابت سرزمینی و ارتباط تاریخی و موقعیت ژئوکالچر منطقه قفقاز به ویژه جمهوری آذربایجان، حضور مؤثری در این منطقه دارد. در چند وقت اخیر شاهد تنش های در منطقه قفقاز به خصوص آذربایجان بوده ایم که ردپای شرور منطقه در آن به خوبی یافت می شود، رژیم صهیونیستی به واسطه تمایل به تعقیب سیاست های خصمانه خود علیه جمهوری اسلامی ایران و همچنین گسترش دامنه متحدان و همراهان خود در صحنه بین المللی در حوزه غیرعربی، منطقه قفقاز به ویژه جمهوری آذربایجان را به زمین بازی خود جهت تأمین منافع و ایجاد تنش در منطقه مبدل ساخته است. حضور رژیم صهیونیستی در قفقاز و به ویژه آذربایجان به عنوان منطقه پیرامونی جمهوری اسلامی ایران و همکاری استراتژی آن با این کشور قابل بررسی است که در ادامه به آن می پردازیم:

راهبرد رژیم صهیونیستی در منطقه آذربایجان

یکی از تقابل های آشکار راهبردهای منطقه ای رژیم صهیونیستی، مربوط به حضور طراحی شده آن در باکو و عمق بخشی به روابط دوجانبه با آذربایجان تا سطح روابط استراتژیک و افزایش دامنه حضور خود در بخش ها و عرصه های مختلف آذربایجان با هدف ممانعت از حضور مؤثر ایران است. به طور کلی رژیم صهیونیستی از دو حربه مسائل اقتصادی و دیگری مسائل نظامی از طریق ایجاد پایگاه ها برای گسترش نفوذ در آذربایجان استفاده می کند. همچنین هدف محوری و اصلی رژیم صهیونیستی از مناسبات با آذربایجان نیز شامل اقدام به توصیه بن گوریون مبنی بر لزوم توسعه روابط اسرائیل با کشورهای غیرعربی نزدیک به خاورمیانه، بهره مندی از ذخایر عظیم انرژی در آذربایجان، انتقال یهودیان آذربایجان به سرزمین های اشغالی، نزدیکی به مرزهای طولانی جمهوری اسلامی ایران، مقابله با گسترش اسلام گرایی، تقویت فرقه های ضاله در این کشور و تبدیل آن به پایتخت بهایی ها، خروج از بحران مشروعیت سیاسی و جلوگیری از تشکیل جبهه ضد اسرائیلی در قفقاز می باشد.

رژیم صهیونیستی چهل درصد نفت خام موردنیاز خود را از آذربایجان تأمین می کند. این نفت از طریق خط لوله از باکو به بندر سیهان ترکیه در کنار دریای مدیترانه و از آنجا به اسرائیل منتقل می شود. در مقابل آذربایجان بخش مهمی از نیاز تسلیحاتی خود را از اسرائیل تأمین می کند. روزنامه هارتص اسرائیلی اعلام داشته که وزارت جنگ اسرائیل قراردادهایی با دولت آذربایجان در رابطه با ارسال تجهیزات نظامی، سلاح و مهمات به ارزش چند صد میلیون دلار منعقد نموده است که این تسلیحات عبارت اند از: مسلسل های نوع تاوور ۲۱-Ter و تأمین مهمات آن، فروش توپ تولید سولتام و مهمات به آذربایجان، ارسال سیستم های توپخانه ای- موشکی صنایع دفاع (TAAC) و … . حجم مبادلات رژیم صهیونیستی و آذربایجان در سال ۲۰۱۸ قریب به ۵ میلیارد دلار با تکیه بر فروش نفت آذربایجان به رژیم صهیونیستی و فروش تسلیحات و تجهیزات نظامی رژیم صهیونیستی به آذربایجان ذکر شده است. بنابر گزارش ها، برتری نظامی آذربایجان در جنگ با ارمنستان به دلیل صادرات جنگ افزارهای اسرائیلی از جمله موشک، سیستم رادار، مهمات و به خصوص پهپاد بوده است.

راهبرد جمهوری اسلامی ایران در منطقه آذربایجان

رژیم صهیونیستی با درک اهمیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی قفقاز جنوبی، طی سال های اخیر تمرکز بیشتری را بر روی کیفیت حضور خود در منطقه اعمال کرده است که به مرور از قالب حضور در عرصه های اقتصادی به حضور در ابعاد فرهنگی، نظامی و امنیتی تبدیل شده است. طبیعی است در چنین حالتی جمهوری اسلامی ایران نیز با درک حساسیت ها و چرایی این تلاقی سازمان یافته و برنامه ریزی شده، راهبردهای نوینی را در قبال منطقه قفقاز و کشورهای منطقه دنبال نماید و از تعدی به حوزه منافع حیاتی خود بکاهد. این راهبردها می تواند به طور کلی در این دو محور خلاصه شود: نخست اینکه، اتخاذ راهبرد تقویت مناسبات و تعاملات منطقه ای و توسعه روابط جمهوری اسلامی ایران و کشورهای قفقازی با محوریت شاخصه هایی همچون: تنظیم همکاری فزاینده با کشورهای قفقازی، گسترش دامنه همکاری های اقتصادی، بهره مندی از اثرات برنامه کمک های توسعه ای مشابه سال های آغازین استقلال آن ها، تقویت بنیان های فرهنگی با محوریت اشتراکات فرهنگی، افزایش دامنه حضور و نفوذ در گروه بندی ها و انجمن های علمی، مطالعاتی، فرهنگی و سیاسی تبیین و دنبال شود. دوم اینکه، راهبرد امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تابع اصولی مسلم و عقلانیتی راهبردی است که به هیچ یک از قدرت های جهانی اجازه ایجاد چالش را نخواهد داد. برگزاری رزمایش «فاتحان خیبر» نیز در راستای همین مسئله می باشد،چراکه هر کشوری از این حق برخوردار است که در داخل مرزهای خود هر نوع اقدامی برای تقویت بنیان امنیتی خود لازم بداند انجام دهد و برگزاری رزمایش های نظامی ایران در شمال کشور نیز از همین قاعده پیروی می کند.

البته این مسئله کاملا برای ایران روشن است که ایالات متحده و رژیم صهیونیستی سال هاست اراده جدی برای ایجاد بحران در روابط ایران و آذربایجان دارند و برخی کشورهای بلندپرواز منطقه نیز با موج سواری بر تحولات این منطقه و بی توجهی به ضرورت رعایت الزامات ژئو استراتژیک در حوزه قفقاز تنها به فکر توسعه نفوذ خود هستند. جمهوری اسلامی با توجه به قواعد همسایگی، مراودات فرهنگی، گذشته مشترک و هم مذهب بودن با مردم آذربایجان همواره بر ارتقا سطح روابط با این کشور تأکید کرده است، اگرچه جمهوری آذربایجان نیز باید ضمن توجه به پیوستگی های میان ایران و آذربایجان، متوجه اهداف رژیم صهیونیستی و آمریکا برای بالا بردن سطح تنش در منطقه به خصوص میان این دو کشور باشد.

در پایان باید گفت رصد تحرکات اخیر در قفقاز جنوبی به ویژه در جمهوری آذربایجان نشان می دهد، رژیم صهیونیستی به دنبال نفوذ و سیطره خود و صف آرایی نیابتی در غرب خزر است تا از این طریق به جمهوری اسلامی ایران ضربه بزند. چراکه حضور رژیم صهیونیستی در آذربایجان برای این رژیم مزیت های زیادی را فراهم می کند از جمله اینکه اجازه می دهد تحرکات امنیتی و اطلاعاتی بیشتری در مورد ایران داشته باشد و این مزیت در هیچ کشور دیگری از کشورهای منطقه برای اسرائیل وجود ندارد.جمهوری اسلامی ایران حضور پررنگ رژیم صهیونیستی را در مرزهای خود نمی پذیرد و نمی تواند اجازه دهد، کشورهای مستبد و رژیم های جعلی در اطراف مرزهای ایران سایر کشورها را تجهیز کنند.

ساناز گودرزی – پژوهشگر و کارشناس ارشد روابط بین الملل

انتهای پیام/