زمینه ها و راهکارهای ارتقاء نشاط اجتماعی
ایسنا/خراسان رضوی در ﺗﺤﻠﯿﻞﻫﺎی روزﻣﺮه، ﺷﺎدزﯾﺴﺘﯽ ﻣﺮدﻣﯽ ﻣﻌﯿﺎری ﻣﻠﻤﻮس ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ و ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد.
ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ، ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی اﻃﻼﻋﺎت و ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ(ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ آن ها) و اراﺋﻪ ﺗﺒﯿﯿﻨﯽ ﻫﺪفﻣﻨﺪ و راﻫﮑﺎراﻧﺪﯾﺶ از وﺿﻌﯿﺖ ﻧﺸﺎط در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯾﺮاﻧﯽ اﺳﺖ.
در این پژوهش آمده است: «برای اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺳﻪ ﻣﻮﺿﻮع «زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ»، «ﻧﺸﺎﻧﮕﺮﻫﺎ» و «ﻋﻮاﻣﻞ» ﺷﺎدزﯾﺴﺘﯽ در اﯾﺮان ﺗﻤﺮﮐﺰ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ». ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺪﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﺮان ﺗﺎرﯾﺨﯽ، ﻣﻨﺸﺎء ﺷﺎدزﯾﺴﺘﯽ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﻧﺸﺎط آور را ﺑﺎﯾﺪ در ﺳﺎﯾﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ فلسفه ﺧﻠﻘﺖ، ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ، آﺋﯿﻦﻫﺎی ﻧﯿﺎﯾﺶ و ﻧﺤﻮه ﻣﻌﯿﺸﺖ ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد. محققان در پژوهشی با عنوان «بررسی زمینه ها و راهکارهای ارتقاء نشاط اجتماعی در ایران» آورده اند: «در واﻗﻊ ﺳﻪ ﻣﻘﻮله «ﺳﺒﮏ ﺳﺘﺎیش»، «ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺮاﻏﺖ» و «ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮐﺎر» ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﻧﺸﺎط ﻣﺮدﻣﯽ در اﯾﺮان داﺷﺘﻪ و دارﻧﺪ».
این پژوهش توسط موسی عنبری دانشیار و عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران مورد بررسی قرار گرفته است. «ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ در دﻫﻪ ۱۳۷۰، ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﺸﺎط در ﮐﺸﻮر را «ﻣﺘﻮﺳﻂ» ﮔﺰارش ﮐﺮده اﻧﺪ. در ﺳﺎلﻫﺎی ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ دﻫﻪ، اﻧﺪﮐﯽ اﻓﺰاﯾﺶ در ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻤﺮات ﻧﺸﺎط اﻓﺮاد ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ. در اﯾﻦ دﻫﻪ، در ﻣﯿﺎن اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ، ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻫﻤﯿﺖ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮده اﻧﺪ از ﺗﻔﺮﯾﺢ و ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ، رﺿﺎﯾﺖ از ﺷﻐﻞ، ﺧﺎﻧﻮاده، ﺷﺮاﯾﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ازدواج، وﺿﻌﯿﺖ ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ و سلامتی».
بر اساس این پژوهش: « ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﺮاﻧﯿﺎن در ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺷﻬﺮﻫﺎی ﮐﻮﭼﮏ از ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ و رﺿﺎﯾﺖمندی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻤﺘﺮی ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ. ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻔﺮﯾﺤﺎت اﻧﺪک و رﺿﺎﯾﺖ ﮐﻢ از ﺷﻐﻞ، مهمترین ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻮده اﻧﺪ.
ما وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻻت رواﻧﯽ ﺧﻮد ﻣﯽﻧﮕﺮﯾﻢ ﺗﻌﺒﯿﺮاﺗﯽ ﺑﺮای ﺑﯿﺎن آنﻫﺎ دارﯾﻢ؛ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻮب و ﻣﻄﺒﻮع ﻣﺎﺳﺖ و از آن ﺣﺎﻟﺖ اﺣﺴﺎس ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ. ﺑﺮای اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ، ﻣﻔﺎﻫﯿﻤﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﺷﺎدی، ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ، ﺳﺮور، ﻃﺮب، ﻃﺮاوت، ﺧﺮﻣﯽ، ﻧﺸﺎط، اﺣﺴﺎس ﺷﻌﻒ، ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ و اﻣﺜﺎل اﯾﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ.
ﮔﺎﻫﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻧﺎﻣﻄﺒﻮع و ﻧﮕﺮانﮐﻨﻨﺪه ﻣﯽرﺳﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ واژﮔﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﻢ، اﻧﺪوه، ﻏﺼﻪ، ﻧﮕﺮاﻧﯽ، دﻟﻮاﭘﺴﯽ، اﺿﻄﺮاب، ﻧﺎاﻣﻨﯽ و اﻣﺜﺎل آن را ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ. ﻫﻤﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻓﻮق دوﺣﺎﻟﺖ ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ ﯾﺎ ﻏﻤﮕﯿﻨﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ. در واﻗﻊ اﯾﻦ دو ﺣﺎﻟﺖ دو روی ﯾﮏ ﺳﮑﻪاﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﯾﮑﯽ از آنﻫﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ، دﯾﮕﺮی ﻣﺤﻮ ﻣﯽﺷﻮد. ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﻏﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ، ﺷﺎدی وﺟﻮد دارد. اﮔﺮ ﻓﺮدی ﺷﺎدﮐﺎم ﺑﺎﺷﺪ، دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻏﻤﮕﯿﻦ باشد».
محققان معتقدند: «ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻻت ﻣﻄﺒﻮع و ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮد، ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻋﺎم و ﻫﻤﻪﮔﯿﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽدﻫﯿﻢ و در اﺑﺘﺪاﯾﯽﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺣﺎﻻت ﺑﻪ آن ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ، اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺷﺎدی اﺳﺖ. از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﺎص و واﻗﻌﯽ اﻣﺮ ﯾﺎ ﺻﺤﻨﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ آنرا ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮلا اﻓﺮاد ﻫﻤﮑﺎر، ﺷﺎﻋﺮان، ﻣﻮﺳﯿﻘﯽداﻧﺎن و ﻓﯿﻠﻢﺳﺎزان آن را ﻫﺮ روزه ﺑﺮای ﻣﺎ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﺷﺘﺮاک اﻧﺴﺎنﻫﺎ در ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺷﺎدی، ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺟﻠﻮهﻫﺎی آن، ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮان در ﺗﻌﺒﯿﺮی ﮐﻮﭼﮏ و ﻏﺎﯾﺖﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺷﺎدی را ﻣﻄﻠﻮب ﻓﻄﺮی اﻧﺴﺎن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد.
ﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﺣﺎﻻت ﻣﻄﻠﻮب، ﻣﻄﺒﻮع و ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ را ﺷﺎدی ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ. اﯾﻦ درک و ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ، ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﺣﺘﺠﺎج ﭘﯿﭽﯿﺪه و اﺛﺒﺎت ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﺪارد، زﯾﺮا ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر در ﻧﻮﻋﯽ واﺳﺎزی و ﺗﻮﺗﻮﻟﻮژی ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻣﯽاﻓﺘﯿﻢ. ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ دﯾﮕﺮ«ﺷﺎدی ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ. ﻧﯿﺎزی ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﻢ، ﺑﻠﮑﻪ اﯾﻦ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺳﺖ». واژه «ﺷﺎد» در ﻟﻐﺖ، ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﺸﻨﻮد، ﺧﻮشحال، ﺧﻮشوﻗﺖ، ﺑﯽﻏﻢ، ﺧﻮش و ﺧﺮم زﯾﺴﺘﻦ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻟﻔﻆ در ﭘﻬﻠﻮی «ﺷﺎد» و در اوﺳﺘﺎ «ﺷﺎت» ﺑﻮده و در ﺳﻨﺴﮑﺮﯾﺖ «ﺷﺎت» ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺧﻮﺷﺤﺎلﺷﺪن اﺳﺖ.
این ﻣﻔﻬﻮم در ادﺑﯿﺎت اﯾﺮاﻧﯽ ﮐﺎرﺑﺮد وﺳﯿﻌﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. اﺗﺼﺎل آن ﺑﺎ ﭘﯿﺸﻮﻧﺪﻫﺎ و ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪد، ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ وﮔﺎﻫﯽ ﻫﻢﺧﺎﻧﻮاده اﯾﺠﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از آنﻫﺎ شامل مواردی مانند ﺷﺎداب، ﺷﺎدان، ﺷﺎدﺑﺨﺖ، ﺷﺎدﺑﻬﺮ، ﺷﺎددل، ﺷﺎدروان، ﺷﺎدﻣﺎن، ﺷﺎدﮐﺎم، ﺷﺎدﮔﺎن، ﺷﺎدﻣﻬﺮ و … می شود. در ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺎدی و ﻧﺸﺎط ﮔﻔﺘﯿﻢ، مهمترین ﺷﺎﺧﺺ و ﻣﻌﺮف ﺷﺎدزﯾﺴﺘﯽ و ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ، ﺣﺲ رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ. اﻫﻤﯿﺖ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم در ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ آنﻗﺪر زﯾﺎد اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ، رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ را ﻣﻮﯾﺪ ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ».
بر اساس این پژوهش: «در واﻗﻊ رابطه ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻗﻮی اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﺷﺎدزﯾﺴﺘﯽ در ﻃﻮل ﺳﺎلﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ. از ﻣﻔﻬﻮم رﺿﺎﯾﺖ ﻧﯿﺰ ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻣﺘﻌﺪدی در دﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ اﮐﺜﺮ آن ها، اﻓﻖ روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺣﺎﮐﻢ است. در ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ روانﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ ﮐﻪ «رﺿﺎﻣﻨﺪی، ﺣﺎﻟﺘﯽ از ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﯾﻼت ﺣﺮﮐﺖ وی ﺑﻪ ﻫﺪف ﺧﻮد رﺳﯿﺪه اﻧﺪ. اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺧﺎص ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم رﺳﯿﺪن ﺑﻪ آرزوﻫﺎﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ. رﺿﺎﯾﺖ ﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ و داوراﻧﻪای دﻻﻟﺖ دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺧﺘﻼف ادراک ﺷﺪه ﺑﯿﻦ آرزو و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ در زﻧﺪﮔﯽ (ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺤﻘﻖ آرزو) ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ، ﻃﯿﻔﯽ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ از ادراک ﮐﺎمرواﯾﯽ ﺗﺎ ﺣﺲ ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ را در ﺑﺮﻣﯽﮔﯿﺮد. اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﺗﺠﺮبه ﻋﺎﻃﻔﯽ (ﻫﯿﺠﺎن ها و اﺣﺴﺎﺳﺎت) ﻣﯽﺷﻮد، ﺗﻔﺎوت دارد».
نشاط در باورهای روزمره و عامیانه
در این پژوهش آمده است: «در ﺑﺎور ﻣﺮدم ﻋﺎدی، ﻧﺸﺎط، ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺳﺎده و ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ای دارد. ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻼﺋﻢ ﺳﺎده و ﮐﻮﭼﮏ ﻧﯿﺰ ﺿﺮورت ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﻣﺮدم ﻫﺮ ﻣﻮﻗﻊ از ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، ﻧﺨﺴﺖ آن را ﻣﻌﺎدل «ﺷﺎدزﯾﺴﺘﻦ» ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ. در ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن، زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺪون ﺷﺎدی ﺑﯽﻣﻌﻨﺎﺳﺖ و ﮔﺎﻫﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺑﺰرگ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﯾﺎ ﺳﻌﺎدت ﺑﻪ ﺷﺎدی و ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﻓﺮو ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ.
ﺑﻪ ﻗﻮل ﻻﻣﺎی مهمترین ﻫﺪف ﻣﺎ در زﻧﺪﮔﯽ، رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺷﺎدی اﺳﺖ. همه ﻣﺎ در ﺟﺴﺖوﺟﻮی رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﻬﺘﺮی در زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﯿﻢ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺣﺮﮐﺖ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﺎ ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺷﺎدی اﺳﺖ. در ﺗﺼﻮر ﻏﺎﻟﺐ روزﻣﺮه، اﻧﺴﺎن ﺑﺮای ﺷﺎدی و زﻧﺪﮔﯽ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻟﺬت آﻣﺪه اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻫﺮ زﻣﺎن اﻣﺮ ﻣﻄﻠﻮب و ﻓﺎﯾﺪهﻣﻨﺪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎ ﻣﯿﺰاﻧﯽ از ﺷﺎدی و رﺿﺎﯾﺖ دروﻧﯽ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ. در اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﻟﺬات اﻋﻢ از ﻣﺎدی و ﻣﻌﻨﻮی ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺷﺎدی ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ، ﺑﯽآﻧﮑﻪ ﺗﻘﺪم ﯾﺎ ﺗﺎﺧﺮ ﯾﺎ اوﻟﻮﯾﺖﺑﻨﺪی آنﻫﺎ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ».
محققان بر این باورند: «اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻟﺬات ﻣﺎدی و ﻣﻌﻨﻮی مانند ﻟﺬت ﺣﺴﯽ، ﻟﺬت ﺛﺮوت، ﻟﺬت ﺷﻬﺮت، ﻟﺬت ﻗﺪرت، ﻟﺬت ﺣﺎﻓﻈﻪ، ﻟﺬت ﻗﺪرت ﺗﺼﻮر و ﺧﯿﺎل، ﻟﺬت رﻓﺎﻗﺖ، ﻟﺬت ﺗﻘﻮا و ﭘﺮﻫﯿﺰﮔﺎری، ﻟﺬت ﺧﯿﺮﺧﻮاﻫﯽ، ﻟﺬت ﺷﺮارت و ﺑﺪی» است.ﮔﺮوه زﯾﺎدی زﻧﺪﮔﯽ را ﺳﺎﺣﻠﯽ دﻟﭙﺴﻨﺪ، زﯾﺒﺎ و ﺟﺬاب ﻣﯽﭘﻨﺪارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در آن ﻧﻮﺷﯿﺪ و ﭘﻮﺷﯿﺪ و ﺷﺎدﻣﺎن ﺑﻮد. ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ را ﺑﻪ ﺟﻠﻮهﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﺎل و داراﯾﯽ، ﻗﺪرت و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ، رﻓﺎه و ﺗﻦآﺳﺎﯾﯽ و ﻓﺮاﻏﺖ و ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ ﻓﺮو ﻣﯽﮐﺎﻫﻨﺪ. ﺣﺘﯽ ﻋﻠﻮم ﻣﺪرن ﻧﯿﺰ ﮐﻪ در ﺣﻮزه ﻣﺎدﯾﺎت و ﺗﻤﺘﻌﺎت زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﮐﺘﺸﺎﻓﺎت و دﺳﺘﺎوردﻫﺎﯾﯽ رﺳﯿﺪه اﻧﺪ، ﻧﺸﺎط و اﺣﺴﺎس ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ را ﻫﻢﺳﻮی ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺼﻮر راﯾﺞ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ».
براساس این پژوهش: «ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎی ﻓﻮق ﺷﻔﺎف، ﻣﻮزون و ﻣﻌﻘﻮل ﻧﮑﻨﺪ، ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﺎدی در ﮐﺸﻮر ﻧﯿﺰ ﻣﺒﻬﻢ و ﻧﺎﻣؤﺛﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ. دوﻟﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ورود ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎی ﻓﻮق و اﻧﺠﺎم اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ، اﺳﺘﺪﻻل ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دﺧﺎﻟﺖ و ﺗﻤﺮﮐﺰی ﻫﻮﯾﺖزدا در ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ و آﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺣﻮزهﻫﺎﺳﺖ». ﻣﻔﻬﻮم دﺧﺎﻟﺖ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﭘﯿﺸﺒﺮد و ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺷﺎدﻣﺎنی های ﺟﻤﻌﯽ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از آﺳﯿﺐﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وﺣﺘﯽ ﻓﺮدی ﻣﯽﺗﻮان «ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ» ﻧﺎﻣﯿﺪ. اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و ﺗأﻣﻞ اﺳﺖ، اﻣﺎ وﻗﺘﯽ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻧﺸﺎط و ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮدﻣﯽ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﺑﺴﯿﺎر، ﻫﺮ ﻧﻮع ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﮐﻨﺘﺮل (و ﻣﺎﻧﻊ) ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد و از اﯾﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﻧﻮﻋﯽ دﺧﺎﻟﺖ اﺳﺖ. ﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮز ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد.
اﺳﺎﺳا ﻫﺮ ﻧﻮع ورود دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺟﻤﻌﯽ و ﻋﻤﻮﻣﯽ روا و ﻣﻮﺟﻪ اﺳﺖ. اﮔﺮ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﺑﺮﻗﺮاری اﻣﻨﯿﺖ ﻧﯿﺰ در ﻣﯿﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ، اﻣﺮ ﻣﻮﺟﻪ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد . در اﯾﻦ ﺣﻮزه، ﭘﺮﺳﺶ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ ﺳﺘﺎدﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺤﻮر و ﻣﺮدم ﺑﻨﯿﺎد نمی ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻫﺪﻓﯽ را ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ. ﻗﺎﻋﺪﺗﺎ ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﭙﺮدازﯾﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻪ ﺷﮑﻞ دﺧﺎﻟﺖ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻧﺸﺎط ﻣﻄﺮح کنیم.
ﻧﺨﺴﺖ، در ﺷﺎدیﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﺣﮑﻤﺮاﻧﯽ ﻧﺸﺎط ﯾﻌﻨﯽ ﺣﻀﻮر ﺳﻨﺠﯿﺪه و ﻣﻨﻈﻢ ﻧﻬﺎدﻫﺎی دوﻟﺘﯽ و اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﺪﻣﺎت رﺳﺎﻧﯽ ﺑﻬﺘﺮ و ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﻣﻨﯿﺖ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ. ﻣﻨﻈﻮر از ﺣﮑﻤﺮاﻧﯽ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﻋﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﻣﺮدم و دوﻟﺖ، اﯾﻦ ﺟﺸﻦﻫﺎ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﻮد. در ﺳﻄﺢ دوم، ﻧﻮﻋﯽ ﻧﺸﺎطﻫﺎی ﮔﺮوﻫﯽ و ﻣﺤﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن اﻗﺸﺎر، ﻃﺎﯾﻔﻪ ﯾﺎ ﮔﺮوه ﻫﺎی ﺧﺎص ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺎداﻣﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﺮدﻫﻤﺎییﻫﺎی ﻣﻔﺮح ﺑﺮای اﺟﺮا و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ رﺳﻮم وﺳﻨﺖﻫﺎی ﻫﻨﺠﺎر و ﻋﺮﻓﯽ اﺳﺖ، دﺧﺎﻟﺖ دوﻟﺖ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد. ﻣﺜﺎل آن ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎی ﻋﺮوﺳﯽ و ﺷﺎدیﻫﺎی ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ اﺳت.
در اﯾﻦ ﺳﻄﺢ مهمترین وﻇﯿﻔﻪ دوﻟﺖ تأﻣﯿﻦ ﻓﺮﺻﺖ واﻣﻨﯿﺖ ﻓﻀﺎی ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺷﺎدیﻫﺎی ﻣﻠﯽ و ﺳﻨﺘﯽ ﻣﺮدﻣﯽ اﺳﺖ. ﻗﻄﻌﺎ اﻣﻨﯿﺖ دادن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺎدیﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس و از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﮔﺮوهﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد. در ﺳﻄﺢ ﺳﻮم، ﺑﻪ ﺷﺎدیﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ و ﻓﺮدی ﻣﯽرﺳﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻌﯿﺎر ﺣﻀﻮر و ﻣﺪاﺧﻠﻪ در آن ها ﻗﻮاﻧﯿﻦ رﺳﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻣﺎداﻣﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺎدیﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ دﯾﻨﯽ و زﻧﺪﮔﯽ دﯾﮕﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان آﺳﯿﺐ ﻧﻤﯽرﺳﺎﻧﺪ، دﺧﺎﻟﺖ ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ و ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در آن ها ﻧﺎدرﺳﺖ، ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪ، ﮐﻢﻧﺘﯿﺠﻪ و یأس آور اﺳﺖ. دﺧﺎﻟﺖ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﺑﺎ واﺳﻄﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد».
این پژوهش نشان می دهد: «ﻣﻌﻤﻮلا ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ و ﺳﻠﯿﻘﻪای در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮارد ﻓﺮاوان ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮﺳﻨﺪ. ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ، در ﮐﺸﻮر ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﺎﮐﯿﺪ زﯾﺎد ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎدی، ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﻓﻨﯽ، از اﻫﻤﯿﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻤﺎدﯾﻦ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﻋﺘﻤﺎد ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻧﺸﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺤﺚ ﺟﺪی ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻧﯿﺎورده اﯾﻢ. ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ، در ﮐﺸﻮر ﭘﺮوژه و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﻼﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان «ﻧﺸﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ » ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﺸﺪه و ﺗﺎ آن ﺟﺎ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ، در راه ﺷﺎﺧﺺﺳﺎزی آن ﮔﺎﻣﯽ ﻣؤﺛﺮ و ﻣﻠﯽ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ.
اﯾﻨﮏ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﺷﺎدزﯾﺴﺘﯽ ﻣﺮدﻣﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺸﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ ﯾﺪ ﺑﺮاﺳﺎس واﻗﻌﯿﺖﻫﺎ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ﻧﻪ ﺗﺼﻮرات ﻣﺒﻬﻤﯽ ﮐﻪ آﻟﻮده ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺻﺮف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰان ﺑﺎﺷد. اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺸﺎط ﺑﻪ ﺗﺤﻮل در ﮐﻠﯿﻪ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮدم ﻧﯿﺎز دارد. ﻧﺸﺎط ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ در خلأ و ﺑﻪ دور از رﻓﺎه و ﺧﻮب زﯾﺴﺘﻦ ﻧﯿﺴﺖ. واﻗﻌﯿﺖ ﺟﺎ اﻓﺘﺎده اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎط و ﺣﺲ اﻣﯿﺪواری ﺑﻪ آﯾﻨﺪه ﺑﺎ اﺣﺴﺎس رﻓﺎه و امنیت ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ. ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺮدم در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ای از اﯾﺮان ﺧﻮد ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎط و ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ از دﯾﺪ آﻧﺎن ﭼﯿﺴﺖ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ آﻧﺎن، ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﺘﺮی ﺑﺮای ﻧﺸﺎط ﻓﺮدی و ﺟﻤﻌﯽ ﻓﺮاﻫﻢ آورد».
محققان معتقدند: «نکته ﻣﻬﻢ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﻌﻠﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن، اﺣﺴﺎس اﻣﻨﯿﺖ، ﻧﺸﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ در اﯾﺮان در ﮔﺮو داﺷﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ، ﺳﻨﺠﯿﺪه وﮐﻢ ﻣﺨﺎﻃﺮه در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ. ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ از اﺣﺴﺎس ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ را ﻣﻘﻮله اﻣﻨﯿﺖ و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎی دﯾﮕﺮ دﻧﯿﺎ ﺗﺒﯿﯿﻦ می کنند.
ﺣﺲ اﻣﻨﯿﺖ و ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ و رﺿﺎﯾﺖﻣﻨﺪی در اﯾﺮان ﺑﻬﺒﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ، اﮔﺮ ﻣﺮدم ﻧﮕﺮان ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ رواﺑﻂ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻠﯽ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ رواﺑﻂ ﺑﻪ ﮐﺪام ﺳﻤﺖ و ﺳﻮ در ﺣﺮﮐﺖ اﺳﺖ. ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﭼﻘﺪر ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻌﺎر ﻣﻌﺮوف «ﻋﺰت، ﺣﮑﻤﺖ و ﻣﺼﻠﺤﺖ» ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ و دﻏﺪﻏﻪﻫﺎی ﻣﺮدﻣﯽ ﭘﺎﺳخگو ﺑﻮده ایم».
این پژوهش در سال ۱۳۹۱ توسط دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی منتشر شده است.
انتهای پیام
ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ، ﺟﻤﻊﺑﻨﺪی اﻃﻼﻋﺎت و ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ(ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ آن ها) و اراﺋﻪ ﺗﺒﯿﯿﻨﯽ ﻫﺪفﻣﻨﺪ و راﻫﮑﺎراﻧﺪﯾﺶ از وﺿﻌﯿﺖ ﻧﺸﺎط در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯾﺮاﻧﯽ اﺳﺖ.
در این پژوهش آمده است: «برای اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺳﻪ ﻣﻮﺿﻮع «زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ»، «ﻧﺸﺎﻧﮕﺮﻫﺎ» و «ﻋﻮاﻣﻞ» ﺷﺎدزﯾﺴﺘﯽ در اﯾﺮان ﺗﻤﺮﮐﺰ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ». ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺪﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﺮان ﺗﺎرﯾﺨﯽ، ﻣﻨﺸﺎء ﺷﺎدزﯾﺴﺘﯽ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﻧﺸﺎط آور را ﺑﺎﯾﺪ در ﺳﺎﯾﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ فلسفه ﺧﻠﻘﺖ، ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ، آﺋﯿﻦﻫﺎی ﻧﯿﺎﯾﺶ و ﻧﺤﻮه ﻣﻌﯿﺸﺖ ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد. محققان در پژوهشی با عنوان «بررسی زمینه ها و راهکارهای ارتقاء نشاط اجتماعی در ایران» آورده اند: «در واﻗﻊ ﺳﻪ ﻣﻘﻮله «ﺳﺒﮏ ﺳﺘﺎیش»، «ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺮاﻏﺖ» و «ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮐﺎر» ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﻧﺸﺎط ﻣﺮدﻣﯽ در اﯾﺮان داﺷﺘﻪ و دارﻧﺪ».
این پژوهش توسط موسی عنبری دانشیار و عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران مورد بررسی قرار گرفته است. «ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ در دﻫﻪ ۱۳۷۰، ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﺸﺎط در ﮐﺸﻮر را «ﻣﺘﻮﺳﻂ» ﮔﺰارش ﮐﺮده اﻧﺪ. در ﺳﺎلﻫﺎی ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ دﻫﻪ، اﻧﺪﮐﯽ اﻓﺰاﯾﺶ در ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻤﺮات ﻧﺸﺎط اﻓﺮاد ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ. در اﯾﻦ دﻫﻪ، در ﻣﯿﺎن اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ، ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻫﻤﯿﺖ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮده اﻧﺪ از ﺗﻔﺮﯾﺢ و ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ، رﺿﺎﯾﺖ از ﺷﻐﻞ، ﺧﺎﻧﻮاده، ﺷﺮاﯾﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ازدواج، وﺿﻌﯿﺖ ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ و سلامتی».
بر اساس این پژوهش: « ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﺮاﻧﯿﺎن در ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺷﻬﺮﻫﺎی ﮐﻮﭼﮏ از ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ و رﺿﺎﯾﺖمندی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻤﺘﺮی ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ. ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻔﺮﯾﺤﺎت اﻧﺪک و رﺿﺎﯾﺖ ﮐﻢ از ﺷﻐﻞ، مهمترین ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺮ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻮده اﻧﺪ.
ما وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻻت رواﻧﯽ ﺧﻮد ﻣﯽﻧﮕﺮﯾﻢ ﺗﻌﺒﯿﺮاﺗﯽ ﺑﺮای ﺑﯿﺎن آنﻫﺎ دارﯾﻢ؛ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻮب و ﻣﻄﺒﻮع ﻣﺎﺳﺖ و از آن ﺣﺎﻟﺖ اﺣﺴﺎس ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ. ﺑﺮای اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ، ﻣﻔﺎﻫﯿﻤﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﺷﺎدی، ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ، ﺳﺮور، ﻃﺮب، ﻃﺮاوت، ﺧﺮﻣﯽ، ﻧﺸﺎط، اﺣﺴﺎس ﺷﻌﻒ، ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ و اﻣﺜﺎل اﯾﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ.
ﮔﺎﻫﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﯽ ﻧﺎﻣﻄﺒﻮع و ﻧﮕﺮانﮐﻨﻨﺪه ﻣﯽرﺳﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ واژﮔﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﻢ، اﻧﺪوه، ﻏﺼﻪ، ﻧﮕﺮاﻧﯽ، دﻟﻮاﭘﺴﯽ، اﺿﻄﺮاب، ﻧﺎاﻣﻨﯽ و اﻣﺜﺎل آن را ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ. ﻫﻤﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻓﻮق دوﺣﺎﻟﺖ ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ ﯾﺎ ﻏﻤﮕﯿﻨﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ. در واﻗﻊ اﯾﻦ دو ﺣﺎﻟﺖ دو روی ﯾﮏ ﺳﮑﻪاﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﯾﮑﯽ از آنﻫﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ، دﯾﮕﺮی ﻣﺤﻮ ﻣﯽﺷﻮد. ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﻏﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ، ﺷﺎدی وﺟﻮد دارد. اﮔﺮ ﻓﺮدی ﺷﺎدﮐﺎم ﺑﺎﺷﺪ، دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻏﻤﮕﯿﻦ باشد».
محققان معتقدند: «ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻻت ﻣﻄﺒﻮع و ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮد، ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻋﺎم و ﻫﻤﻪﮔﯿﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽدﻫﯿﻢ و در اﺑﺘﺪاﯾﯽﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺣﺎﻻت ﺑﻪ آن ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ، اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺷﺎدی اﺳﺖ. از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﺎص و واﻗﻌﯽ اﻣﺮ ﯾﺎ ﺻﺤﻨﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ آنرا ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮلا اﻓﺮاد ﻫﻤﮑﺎر، ﺷﺎﻋﺮان، ﻣﻮﺳﯿﻘﯽداﻧﺎن و ﻓﯿﻠﻢﺳﺎزان آن را ﻫﺮ روزه ﺑﺮای ﻣﺎ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﺷﺘﺮاک اﻧﺴﺎنﻫﺎ در ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺷﺎدی، ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺟﻠﻮهﻫﺎی آن، ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮان در ﺗﻌﺒﯿﺮی ﮐﻮﭼﮏ و ﻏﺎﯾﺖﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺷﺎدی را ﻣﻄﻠﻮب ﻓﻄﺮی اﻧﺴﺎن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد.
ﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﺣﺎﻻت ﻣﻄﻠﻮب، ﻣﻄﺒﻮع و ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ را ﺷﺎدی ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ. اﯾﻦ درک و ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ، ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﺣﺘﺠﺎج ﭘﯿﭽﯿﺪه و اﺛﺒﺎت ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﺪارد، زﯾﺮا ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر در ﻧﻮﻋﯽ واﺳﺎزی و ﺗﻮﺗﻮﻟﻮژی ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻣﯽاﻓﺘﯿﻢ. ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ دﯾﮕﺮ«ﺷﺎدی ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ. ﻧﯿﺎزی ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﻢ، ﺑﻠﮑﻪ اﯾﻦ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺳﺖ». واژه «ﺷﺎد» در ﻟﻐﺖ، ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﺸﻨﻮد، ﺧﻮشحال، ﺧﻮشوﻗﺖ، ﺑﯽﻏﻢ، ﺧﻮش و ﺧﺮم زﯾﺴﺘﻦ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻟﻔﻆ در ﭘﻬﻠﻮی «ﺷﺎد» و در اوﺳﺘﺎ «ﺷﺎت» ﺑﻮده و در ﺳﻨﺴﮑﺮﯾﺖ «ﺷﺎت» ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺧﻮﺷﺤﺎلﺷﺪن اﺳﺖ.
این ﻣﻔﻬﻮم در ادﺑﯿﺎت اﯾﺮاﻧﯽ ﮐﺎرﺑﺮد وﺳﯿﻌﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. اﺗﺼﺎل آن ﺑﺎ ﭘﯿﺸﻮﻧﺪﻫﺎ و ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪد، ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ وﮔﺎﻫﯽ ﻫﻢﺧﺎﻧﻮاده اﯾﺠﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از آنﻫﺎ شامل مواردی مانند ﺷﺎداب، ﺷﺎدان، ﺷﺎدﺑﺨﺖ، ﺷﺎدﺑﻬﺮ، ﺷﺎددل، ﺷﺎدروان، ﺷﺎدﻣﺎن، ﺷﺎدﮐﺎم، ﺷﺎدﮔﺎن، ﺷﺎدﻣﻬﺮ و … می شود. در ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺎدی و ﻧﺸﺎط ﮔﻔﺘﯿﻢ، مهمترین ﺷﺎﺧﺺ و ﻣﻌﺮف ﺷﺎدزﯾﺴﺘﯽ و ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ، ﺣﺲ رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ. اﻫﻤﯿﺖ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم در ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ آنﻗﺪر زﯾﺎد اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ، رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ را ﻣﻮﯾﺪ ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﯽداﻧﻨﺪ».
بر اساس این پژوهش: «در واﻗﻊ رابطه ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻗﻮی اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﺷﺎدزﯾﺴﺘﯽ در ﻃﻮل ﺳﺎلﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ. از ﻣﻔﻬﻮم رﺿﺎﯾﺖ ﻧﯿﺰ ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻣﺘﻌﺪدی در دﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ اﮐﺜﺮ آن ها، اﻓﻖ روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﺣﺎﮐﻢ است. در ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ روانﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ ﮐﻪ «رﺿﺎﻣﻨﺪی، ﺣﺎﻟﺘﯽ از ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﯾﻼت ﺣﺮﮐﺖ وی ﺑﻪ ﻫﺪف ﺧﻮد رﺳﯿﺪه اﻧﺪ. اﺣﺴﺎﺳﯽ ﺧﺎص ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم رﺳﯿﺪن ﺑﻪ آرزوﻫﺎﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ. رﺿﺎﯾﺖ ﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ و داوراﻧﻪای دﻻﻟﺖ دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺧﺘﻼف ادراک ﺷﺪه ﺑﯿﻦ آرزو و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ در زﻧﺪﮔﯽ (ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺤﻘﻖ آرزو) ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ، ﻃﯿﻔﯽ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ از ادراک ﮐﺎمرواﯾﯽ ﺗﺎ ﺣﺲ ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ را در ﺑﺮﻣﯽﮔﯿﺮد. اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﺗﺠﺮبه ﻋﺎﻃﻔﯽ (ﻫﯿﺠﺎن ها و اﺣﺴﺎﺳﺎت) ﻣﯽﺷﻮد، ﺗﻔﺎوت دارد».
نشاط در باورهای روزمره و عامیانه
در این پژوهش آمده است: «در ﺑﺎور ﻣﺮدم ﻋﺎدی، ﻧﺸﺎط، ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺳﺎده و ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ای دارد. ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻼﺋﻢ ﺳﺎده و ﮐﻮﭼﮏ ﻧﯿﺰ ﺿﺮورت ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﻣﺮدم ﻫﺮ ﻣﻮﻗﻊ از ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، ﻧﺨﺴﺖ آن را ﻣﻌﺎدل «ﺷﺎدزﯾﺴﺘﻦ» ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ. در ﻧﻈﺮ اﯾﺸﺎن، زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺪون ﺷﺎدی ﺑﯽﻣﻌﻨﺎﺳﺖ و ﮔﺎﻫﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺑﺰرگ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﯾﺎ ﺳﻌﺎدت ﺑﻪ ﺷﺎدی و ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﻓﺮو ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ.
ﺑﻪ ﻗﻮل ﻻﻣﺎی مهمترین ﻫﺪف ﻣﺎ در زﻧﺪﮔﯽ، رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺷﺎدی اﺳﺖ. همه ﻣﺎ در ﺟﺴﺖوﺟﻮی رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﻬﺘﺮی در زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﯿﻢ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺣﺮﮐﺖ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﺎ ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺷﺎدی اﺳﺖ. در ﺗﺼﻮر ﻏﺎﻟﺐ روزﻣﺮه، اﻧﺴﺎن ﺑﺮای ﺷﺎدی و زﻧﺪﮔﯽ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻟﺬت آﻣﺪه اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻫﺮ زﻣﺎن اﻣﺮ ﻣﻄﻠﻮب و ﻓﺎﯾﺪهﻣﻨﺪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎ ﻣﯿﺰاﻧﯽ از ﺷﺎدی و رﺿﺎﯾﺖ دروﻧﯽ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ. در اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﻟﺬات اﻋﻢ از ﻣﺎدی و ﻣﻌﻨﻮی ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺷﺎدی ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ، ﺑﯽآﻧﮑﻪ ﺗﻘﺪم ﯾﺎ ﺗﺎﺧﺮ ﯾﺎ اوﻟﻮﯾﺖﺑﻨﺪی آنﻫﺎ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ».
محققان بر این باورند: «اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻟﺬات ﻣﺎدی و ﻣﻌﻨﻮی مانند ﻟﺬت ﺣﺴﯽ، ﻟﺬت ﺛﺮوت، ﻟﺬت ﺷﻬﺮت، ﻟﺬت ﻗﺪرت، ﻟﺬت ﺣﺎﻓﻈﻪ، ﻟﺬت ﻗﺪرت ﺗﺼﻮر و ﺧﯿﺎل، ﻟﺬت رﻓﺎﻗﺖ، ﻟﺬت ﺗﻘﻮا و ﭘﺮﻫﯿﺰﮔﺎری، ﻟﺬت ﺧﯿﺮﺧﻮاﻫﯽ، ﻟﺬت ﺷﺮارت و ﺑﺪی» است.ﮔﺮوه زﯾﺎدی زﻧﺪﮔﯽ را ﺳﺎﺣﻠﯽ دﻟﭙﺴﻨﺪ، زﯾﺒﺎ و ﺟﺬاب ﻣﯽﭘﻨﺪارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در آن ﻧﻮﺷﯿﺪ و ﭘﻮﺷﯿﺪ و ﺷﺎدﻣﺎن ﺑﻮد. ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ را ﺑﻪ ﺟﻠﻮهﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻤﺎل و داراﯾﯽ، ﻗﺪرت و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ، رﻓﺎه و ﺗﻦآﺳﺎﯾﯽ و ﻓﺮاﻏﺖ و ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ ﻓﺮو ﻣﯽﮐﺎﻫﻨﺪ. ﺣﺘﯽ ﻋﻠﻮم ﻣﺪرن ﻧﯿﺰ ﮐﻪ در ﺣﻮزه ﻣﺎدﯾﺎت و ﺗﻤﺘﻌﺎت زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﮐﺘﺸﺎﻓﺎت و دﺳﺘﺎوردﻫﺎﯾﯽ رﺳﯿﺪه اﻧﺪ، ﻧﺸﺎط و اﺣﺴﺎس ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ را ﻫﻢﺳﻮی ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺼﻮر راﯾﺞ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ».
براساس این پژوهش: «ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎی ﻓﻮق ﺷﻔﺎف، ﻣﻮزون و ﻣﻌﻘﻮل ﻧﮑﻨﺪ، ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﺎدی در ﮐﺸﻮر ﻧﯿﺰ ﻣﺒﻬﻢ و ﻧﺎﻣؤﺛﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ. دوﻟﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ورود ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎی ﻓﻮق و اﻧﺠﺎم اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ، اﺳﺘﺪﻻل ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دﺧﺎﻟﺖ و ﺗﻤﺮﮐﺰی ﻫﻮﯾﺖزدا در ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ و آﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺣﻮزهﻫﺎﺳﺖ». ﻣﻔﻬﻮم دﺧﺎﻟﺖ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﭘﯿﺸﺒﺮد و ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺷﺎدﻣﺎنی های ﺟﻤﻌﯽ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از آﺳﯿﺐﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وﺣﺘﯽ ﻓﺮدی ﻣﯽﺗﻮان «ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ» ﻧﺎﻣﯿﺪ. اﯾﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و ﺗأﻣﻞ اﺳﺖ، اﻣﺎ وﻗﺘﯽ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻧﺸﺎط و ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮدﻣﯽ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﺑﺴﯿﺎر، ﻫﺮ ﻧﻮع ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﮐﻨﺘﺮل (و ﻣﺎﻧﻊ) ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد و از اﯾﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﻧﻮﻋﯽ دﺧﺎﻟﺖ اﺳﺖ. ﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮز ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد.
اﺳﺎﺳا ﻫﺮ ﻧﻮع ورود دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺟﻤﻌﯽ و ﻋﻤﻮﻣﯽ روا و ﻣﻮﺟﻪ اﺳﺖ. اﮔﺮ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﺑﺮﻗﺮاری اﻣﻨﯿﺖ ﻧﯿﺰ در ﻣﯿﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ، اﻣﺮ ﻣﻮﺟﻪ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد . در اﯾﻦ ﺣﻮزه، ﭘﺮﺳﺶ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ ﺳﺘﺎدﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺤﻮر و ﻣﺮدم ﺑﻨﯿﺎد نمی ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻫﺪﻓﯽ را ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ. ﻗﺎﻋﺪﺗﺎ ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﭙﺮدازﯾﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻪ ﺷﮑﻞ دﺧﺎﻟﺖ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻧﺸﺎط ﻣﻄﺮح کنیم.
ﻧﺨﺴﺖ، در ﺷﺎدیﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﺣﮑﻤﺮاﻧﯽ ﻧﺸﺎط ﯾﻌﻨﯽ ﺣﻀﻮر ﺳﻨﺠﯿﺪه و ﻣﻨﻈﻢ ﻧﻬﺎدﻫﺎی دوﻟﺘﯽ و اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﺪﻣﺎت رﺳﺎﻧﯽ ﺑﻬﺘﺮ و ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﻣﻨﯿﺖ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ. ﻣﻨﻈﻮر از ﺣﮑﻤﺮاﻧﯽ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﻋﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﻣﺮدم و دوﻟﺖ، اﯾﻦ ﺟﺸﻦﻫﺎ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﻮد. در ﺳﻄﺢ دوم، ﻧﻮﻋﯽ ﻧﺸﺎطﻫﺎی ﮔﺮوﻫﯽ و ﻣﺤﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن اﻗﺸﺎر، ﻃﺎﯾﻔﻪ ﯾﺎ ﮔﺮوه ﻫﺎی ﺧﺎص ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺎداﻣﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﺮدﻫﻤﺎییﻫﺎی ﻣﻔﺮح ﺑﺮای اﺟﺮا و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ رﺳﻮم وﺳﻨﺖﻫﺎی ﻫﻨﺠﺎر و ﻋﺮﻓﯽ اﺳﺖ، دﺧﺎﻟﺖ دوﻟﺖ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد. ﻣﺜﺎل آن ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎی ﻋﺮوﺳﯽ و ﺷﺎدیﻫﺎی ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ اﺳت.
در اﯾﻦ ﺳﻄﺢ مهمترین وﻇﯿﻔﻪ دوﻟﺖ تأﻣﯿﻦ ﻓﺮﺻﺖ واﻣﻨﯿﺖ ﻓﻀﺎی ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺷﺎدیﻫﺎی ﻣﻠﯽ و ﺳﻨﺘﯽ ﻣﺮدﻣﯽ اﺳﺖ. ﻗﻄﻌﺎ اﻣﻨﯿﺖ دادن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺎدیﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﻣﺤﺴﻮس و از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﮔﺮوهﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد. در ﺳﻄﺢ ﺳﻮم، ﺑﻪ ﺷﺎدیﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ و ﻓﺮدی ﻣﯽرﺳﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻌﯿﺎر ﺣﻀﻮر و ﻣﺪاﺧﻠﻪ در آن ها ﻗﻮاﻧﯿﻦ رﺳﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻣﺎداﻣﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺎدیﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ دﯾﻨﯽ و زﻧﺪﮔﯽ دﯾﮕﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان آﺳﯿﺐ ﻧﻤﯽرﺳﺎﻧﺪ، دﺧﺎﻟﺖ ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ و ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در آن ها ﻧﺎدرﺳﺖ، ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪ، ﮐﻢﻧﺘﯿﺠﻪ و یأس آور اﺳﺖ. دﺧﺎﻟﺖ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﺑﺎ واﺳﻄﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد».
این پژوهش نشان می دهد: «ﻣﻌﻤﻮلا ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ و ﺳﻠﯿﻘﻪای در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮارد ﻓﺮاوان ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮﺳﻨﺪ. ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ، در ﮐﺸﻮر ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﺎﮐﯿﺪ زﯾﺎد ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎدی، ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﻓﻨﯽ، از اﻫﻤﯿﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻤﺎدﯾﻦ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﻋﺘﻤﺎد ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻧﺸﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺤﺚ ﺟﺪی ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻧﯿﺎورده اﯾﻢ. ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ، در ﮐﺸﻮر ﭘﺮوژه و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﻼﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان «ﻧﺸﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ » ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﺸﺪه و ﺗﺎ آن ﺟﺎ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ، در راه ﺷﺎﺧﺺﺳﺎزی آن ﮔﺎﻣﯽ ﻣؤﺛﺮ و ﻣﻠﯽ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ.
اﯾﻨﮏ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﺷﺎدزﯾﺴﺘﯽ ﻣﺮدﻣﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺸﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ ﯾﺪ ﺑﺮاﺳﺎس واﻗﻌﯿﺖﻫﺎ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ﻧﻪ ﺗﺼﻮرات ﻣﺒﻬﻤﯽ ﮐﻪ آﻟﻮده ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺻﺮف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰان ﺑﺎﺷد. اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺸﺎط ﺑﻪ ﺗﺤﻮل در ﮐﻠﯿﻪ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮدم ﻧﯿﺎز دارد. ﻧﺸﺎط ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ در خلأ و ﺑﻪ دور از رﻓﺎه و ﺧﻮب زﯾﺴﺘﻦ ﻧﯿﺴﺖ. واﻗﻌﯿﺖ ﺟﺎ اﻓﺘﺎده اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎط و ﺣﺲ اﻣﯿﺪواری ﺑﻪ آﯾﻨﺪه ﺑﺎ اﺣﺴﺎس رﻓﺎه و امنیت ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ. ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺮدم در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ای از اﯾﺮان ﺧﻮد ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎط و ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ از دﯾﺪ آﻧﺎن ﭼﯿﺴﺖ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ آﻧﺎن، ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﺘﺮی ﺑﺮای ﻧﺸﺎط ﻓﺮدی و ﺟﻤﻌﯽ ﻓﺮاﻫﻢ آورد».
محققان معتقدند: «نکته ﻣﻬﻢ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﻌﻠﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن، اﺣﺴﺎس اﻣﻨﯿﺖ، ﻧﺸﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ در اﯾﺮان در ﮔﺮو داﺷﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ، ﺳﻨﺠﯿﺪه وﮐﻢ ﻣﺨﺎﻃﺮه در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ. ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ از اﺣﺴﺎس ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ را ﻣﻘﻮله اﻣﻨﯿﺖ و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎی دﯾﮕﺮ دﻧﯿﺎ ﺗﺒﯿﯿﻦ می کنند.
ﺣﺲ اﻣﻨﯿﺖ و ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ و رﺿﺎﯾﺖﻣﻨﺪی در اﯾﺮان ﺑﻬﺒﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ، اﮔﺮ ﻣﺮدم ﻧﮕﺮان ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ رواﺑﻂ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻠﯽ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ رواﺑﻂ ﺑﻪ ﮐﺪام ﺳﻤﺖ و ﺳﻮ در ﺣﺮﮐﺖ اﺳﺖ. ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﭼﻘﺪر ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻌﺎر ﻣﻌﺮوف «ﻋﺰت، ﺣﮑﻤﺖ و ﻣﺼﻠﺤﺖ» ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ و دﻏﺪﻏﻪﻫﺎی ﻣﺮدﻣﯽ ﭘﺎﺳخگو ﺑﻮده ایم».
این پژوهش در سال ۱۳۹۱ توسط دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی منتشر شده است.
انتهای پیام
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «زمینه ها و راهکارهای ارتقاء نشاط اجتماعی» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.