به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار؛ «سد پشین پر شده و امکان دارد سرریز شود، مردم از اتراق کنار رودخانه و سد خودداری کنند» این هشدار دو روز پیش فرمانداری سرباز به شهروندان بود تا نگرانی خطر سرریز شدن سدی را مخابره کند که درست یک سال پیش خبر خشک شدنش را مخابره کرد.

مجیب حسنی معاون برنامه ریزی و امور عمرانی فرمانداری شهرستان سرباز یک سال پیش همین روزها، اردیهشت ماه ۹۷ گفت: هم اینک حجم آب سد پیشین کمتر از ۲۵ میلیون مترمکعب است که ۱۸ میلیون مترمکعب آن رسوب و غیر قابل بهره برداری است و عملا سد خشک شده است.

می گویند درب همیشه روی یک پاشنه نمی چرخد، مخالفان سد پیشین که بارها نسبت به ساخت آن انتقادات تند و تیزی مطرح کرده بودند حالا شاید کمی آرام تر شده اند.

چگونه می شود به خراسان با شیرین سازی آبرسانی کرد ولی به روستاهای نوار ساحلی نمی شود؟

سد پیشین که به صدقه سر بارش های سیل آسای اخیر در سرباز پرشده یکی از دو سد و در واقع دو طرح آبرسانی مهم جنوب بلوچستان است که برای آبرسانی به روستاهای فاقد شبکه جنوب در دهه ۷۰ ساخته شده است؛ سد پیشین ۱۷۵ میلیون مترمکعب ظرفیت دارد و با هدف آبرسانی و احیا زمین های کشاورزی ۲۱۳ روستای پایین دست چابهار و سرباز ساخته شده است.

اما چرا یک طرح آبرسانی مانند سد پیشین برای استانی که آمارهای وزارت نیرو گواهی می دهد در قعر جدول پایین ترین سرانه آبرسانی کشور قرار دارد و برآوردهای دیگر حکایت از آن دارد که یک میلیون نفر از جمعیت ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفری آن فاقد هر شبکه ای اند و سقایی آبرسانی می شود این گونه جنجالی شده و مخالف پیدا کرده؟ جواب شاید آنچنان دور از انتظار نباشد و تاخیر و طبق معمول محدودیت منابع مالی را متبادر کند.

سد پیشین در حالی در دهه ۷۰ ساختش تمام شده که شبکه پایین دست آن که همان بال دوم آن است بعد از دو دهه هنوز به بهره برداری نرسیده است؛ حسن عابدی معاون طرح و توسعه شرکت آب وفاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان پیشتر در گفت وگو با تسنیم گفته بود: هرچند ساخت سد پیشین در دهه ۷۰ خاتمه یافته اما به دلیل کمبود اعتبار عملیات شبکه پایین دست آن مهرماه ۹۶ اجرایی شده است، برآورد اولیه ما این است برای تکمیل شبکه و آبرسانی به روستاهای پایین دست بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است که این مقدار به خاطر جهش ارز حتما حالا افزایش یافته است.

وی افزود: یک بخشی از عملیات اجرایی این پروژه آغاز شده و برای اینکه بتوانیم از تمامی ظرفیت های سرمایه گذاری استفاده کنیم ادامه پروژه به صورت فایناس داخلی واگذار می شود.

مخالفان که عمدتا مردم ، نماینده هایشان و مدیران محلی بودند ساخت پیشین را در تشدید خشکسالی ۲۰ ساله در بلوچستان که حالا با بارش های اخیر نشانه هایی از خفیفت ترشدنش هست، می دانستند و تاکید می کردند سدسازی برای روستاهای بی آبی که کنار دریا هستند نه عقلی منطقی ست و نه مالی.

معین الدین سعیدی رییس شورای اسلامی شهرستان چابهار که مردم بخش مهمی از روستاهای پایین دست سد پیشین را نمایندگی می کند می گوید: خیلی منطقی می شده که با شیرین سازی آب دریا روستاهای بی آب ساحلی پایین دست سد و حتی دیگر روستاهای بلوچستان را آب داد؛ ما الان طرح هایی مانند انتقال آب از عمان به خراسان را در دست مطالعه و به زودی اجرا داریم؛ چگونه می شود به خراسان با شیرین سازی آبرسانی کرد ولی به روستاهای نوار ساحلی نمی شود؟

وی در گفت وگو با تسنیم می افزاید: مردم بلوچستان نظام و ساز و کاری ابا و اجادی برای ساخت بند، مدیریت آب، استفاده و در نهایت رساندن آن به روستاهای پایین دست داشتند،از زمانی که سد ساخته شد و شبکه پایین دست آن ساخته نشد،روان آب ها بالااستفاده پشت سد گیر می گردند و خشک می شدند بدون آنکه کشاورزان از آن استفاده کنند.

سعیدی تصریح می کند: تغیرات نامطلوب اقلیمی و اکوسیستمی که پیشین با ساخت غیرمنطقی و غیراصولی اش ایجاد کرده هویداست و بر خشکسالی بلوچستان و سیل مهاجرت فزاینده روستاییان افزوده است؛ چگونه سد ساخته می شود ولی شبکه پایین دست آن که واجب تر از خود سد است این قدر طولانی می شود و معلوم هم نیست کی به بهره برداری برسد؟

پیشین البته تنها سدی نیست که به قول روستاییان با به تاخیر افتادن شبکه پایین دستش بالای جانشان شده، زیردان دیگر سد مهم بلوچستان هم دیگری ست که حالا به یمن بارش ها پرآب شده هرچند مورد معلوم نیست کی آبش به روستاییان برسد.

«عمده روستاهای بلوچستان سقایی آبرسانی می شوند»

زیردان چه شد؟

سد زیردان هم در دهه ۷۰ آغاز شده و سال ۹۰ به بهره برداری رسیده است، سد زیردان ۲۰۷ میلیون مترمکعب ظرفیت دارد که بنا به آخرین برآورد شرکت آب منطقه ای سیستان و بلوچستان، دو هفته پیش، که حالا بیشتر شده تقریبا ۶۰ درصد آن حالا پراست.

مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان می گوید: عملیات احداث سد زیردان برای آب رسانی به بیش از ۷۰ هزار نفر از مردم روستایی ۲۶۱ روستای مجتمع تلنگ، پلان و پیرسهراب شهرستان های چابهار و قصرقند در دهه هفتادبروی رودخانه کاجو قصرقندشروع به کار کرد.

عبدالاحد ریگی می افزاید: این سد باهدف ایجاد شبکه زه کشی کشاورزی و آشامیدنی روستاهای پایین دست در سال ۹۰ به بهره برداری رسید اما شبکه پایین دست آن که از سال ۸۴ آغازشده هنوز به بهره برداری نرسیده است. از حدود ۲۶۱ روستای پایین دست سد زیردان، حدود ۱۰۰ روستا در مدار آبرسانی قرار گرفتند و برآورد می شود کل مجتمع پایین دست سد به زودی به بهره برداری برسد.

احمدعلی موهبتی استاندار سیستان و بلوچستان اسفندماه گذشته قول داد سد زیردان با تامین اعتبار تا آخر همین ماه(اردیبهشت ماه) به بهره برداری برسد؛ اما به نظر می رسد فعلا خبری افتتاح کامل سد نباشد.

هرچند رسمی ها و دولتی ها بر ساخت سد برای کنترل سیلاب های اخیر تاکید داشتند اما محققان بین المللی در تحقیقی که چندماه قبل، نتایح آن در نشریه معتبر «پی ان ای اس» منتشر شد گواهی دادند « سدها برای محیط زیست فاجعه بارند، باعث صدمات جبران ناپذیر به اکوسیستم طبیعت می شوند و به تغییرات اقلیمی دامن می زنند»در برابر این تحقیق شاید حالا با بارش های اخیر مدیران و حتی افکار عمومی برخی مناطق ایران موضع بگیرند اما برای دو سد مهم جنوب بلوچستان، سوال همه این است: چرا با آنکه که می شد که با شیرین سازی به همین روستاهای نوارساحلی آبرسانی کرد، سدسازی شد؟ و اگر سدسازی شد چرا شبکه پایین دست سد این قدر طولانی شد که به قول رییس شورای چابهار بر سیل مهاجرت فزاینده روستاییان بیافزاید؟

گزارش از سیدامیرحسین عظیمی

انتهای پیام/ ت