به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، یکی از تکالیف مهم دینی مسلمان های مستطیع، به جا آوردن حج است در واقع هر فرد مسلمان در صورت داشتن استطاعت جسمی و مالی مکلف به انجام حج است اما برای برخی افراد این پرسش مطرح می شود که به جا آوردن این تکلیف دینی چه ضرورتی دارد، آیا بهتر نیست هزینه حج صرف کمک به فقرا شود؟ و بی اعتنایی به آن چه عواقبی خواهد داشت؟

مهم ترین و سودمندترین حکمت حج، اظهار عبودیت و بندگی به پیشگاه خداوند متعال است که این امر در تمام اعمال حج نظیر احرام و طواف و سعی و قربانی و … مشهود و مشخص است. حج گزار با احرام و قطع وابستگی هایش از تعلقات مادی و دنیوی، از تمام قیود و وابستگی های خسران آور رها شده، آماده عروج و پرواز در فضاهای معنوی و عرفانی می شود.

حج، نمایشی عظیم از وحدت جامعه اسلامی است و هر مسلمانی موظف است با رها شدن از همه قید و بندهای زندگی و پرهیز از همة روزمرگی ها در این نمایش عظیم شرکت کند. در حقیقت، مراسم حج و قبله مشترک تمام مسلمانان، پیوند دهنده مسلمانان به یکدیگر و بهترین وسیلة وحدت میان آنهاست.

اما متاسفانه، به رغم اهمیت و جایگاه بلندی که فریضه حج دارد، برخی می خواهند در این واجب بزرگ، به بهانه های مختلف تردید ایجاد کنند؛ گاهی به دلیل حوادث ناگواری که در ایام حج در عربستان پیش آمد، گاهی به دلیل فقر قشری از جامعه یا به بهانه های واهی دیگر، هجمه و تبلیغاتی سوء علیه این واجب الهی به راه می اندازند و رفتن زائران به بیت الله الحرام را منع می کنند و جایگزینی عمل خیر دیگری مانند احسان و دستگیری از مستمندان و … را پیشنهاد می کنند.

این در حالی است که افرادی که چنین پیشنهادهایی را می کنند، معمولا نه اهل عبادت اند و نه برای رفع حوایج گرفتاران و مستمندان اقدام می کنند؛ درحالی که افراد متدین و باایمان، معمولا ضمن توجه به تکالیف شرعی، اهل گره گشایی از مشکلات دیگران و رسیدگی به امور مستمندان نیز هستند زیرا همه این امور، مورد توجه و سفارش دین و شریعت اسلام است.

علاوه بر این باید به این نکته نیز توجه داشت که حج از تکالیفی است که هیچ عمل دیگری جایگزین آن نمی شود و هزینه کردن مخارج آن برای عمل خیر دیگری، خلأ آن در پرونده، اعمال انسان را پر نمی کند.

آثار دنیوی ترک حج

طبق روایات، حج گزاری، فقر را می زداید و نیازهای دنیوی را برآورده می کند اما ترک عمدی حج، باعث می شود که خیری در امور دنیوی نباشد. در روایتی از امام صادق آمده است ترک کردن بی دلیل فریضه حج، موجب می شود کارهای دنیوی و مادی که برای آنها حج ترک شده است، خیر و برکتی نداشته باشند.

علاوه بر این هرکس به گمان رسیدن به دنیا و رفع مشکل دنیوی به مکه نرود، خداوند چنان او را در کارش ناموفق می کند که حاجیان، مناسک خود را انجام داده و به مرز تمام کردن حج رسیده اند اما او هنوز مشکلش را برطرف نکرده است!

در برخی روایات، نقل شده است فردی که برای کار دنیا، حج را ترک کند، تا زمانی که حجاج بر می گردند، کار او به نتیجه نخواهد رسید و او به مطلوبش دست نخواهد یافت.

از دیدگاه روایات، حج از جنبه فردی، مایه پاک سازی گناهان حج گزار است اما ترک حج، از گناهان بزرگی است که وعده عذاب برای آن داده شده و مطابق فتوای علما و بزرگان شیعه، چنین کسی خارج از عدالت و از زمره فاسقان شمرده شده است.

آثار اخروی ترک حج

در آیات و روایات، برای ترک عمدی حج، علاوه بر آثار و پیامد های دنیوی، وعده عقوبت و پیامدهای سخت اخروی نیز داده شده است؛ طوری که شخص معتقد و باورمند به قیامت، این واجب را به دلیل امور مادی یا شبهات بی پایه و اساسی که از ناحیه خناثان، دشمنان یا افراد جاهل مطرح می شود، ترک نخواهد کرد و توجه و اهتمام ویژه ای برای انجام آن خواهد داشت و خواهد کوشید از عقوبت هایی که برای انسان مؤمن قابل تصور نیست، در امان بماند.

در روایتی از پیامبر خدا (ص) نقل شده که فرمودند:

«یا علی کفر بالله العظیم من هذه الأمة عشرة … و من وجد سعة فمات و لم یحج یا علی تارک الحج و هو مستطیع کافر یقول الله تبارک و تعالی (و لله علی الناس حج البیت من استطاع إلیه سبیلا و من کفر فإن الله غنی عن العالمین) » (آل عمران: ۹۷)؛ (حر عاملی، ۱۴۰۹ق، ج۱۱، ص۳۱).

«یا علی، از این امت، ۱۰ طایفه به خدای عظیم کافر شده اند؛ … و کسی که با داشتن ثروت، حج انجام ندهد و بمیرد. ای علی، کسی که مستطیع است و حج را ترک کند، کافر است. خداوند می فرماید: و برای خدا بر مردم است که آهنگ خانه (او) کنند؛ آنها که توانایی رفتن به سوی آن دارند و هر کس کفر ورزد (و حج را ترک کند، به خود زیان رسانده)، خداوند از همه جهانیان، بی نیاز است.»

امام کاظم (ع) نیز درباره کسی که منکر اصل حج شود، فرموده است:

«إن الله عز و جل فرض الحج علی أهل الجدة …قال قلت: فمن لم یحج منا فقد کفر قال لا و لکن من قال لیس هذا هکذا فقد کفر» (کلینی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۶۵).

«خداوند حج را بر ثروتمند (کسی که مستطیع است)، واجب کرد … راوی گوید: از آن حضرت پرسیدم: اگر کسی از ما مسلمانان حج نگزارد، کافر است؟ فرمود: «نه، اما اگر کسی بگوید مراسم حج این طور نیست، کافر می شود.»

همچنین از عواقب سوء ترک حج، این است که: اگر حج بر کسی واجب باشد و مانع و عذری هم برای انجام دادن آن وجود نداشته باشد و در عین حال، از انجام دادن این واجب الهی سر باز زند، چنین شخصی مسلمان از دنیا نخواهد رفت و در قیامت، یهودی یا نصرانی محشور خواهد شد.

بنابراین، مسلمانی که به بهانه های واهی حج را ترک گوید یا برای انجام آن، بر اساس خواسته های نفسانی عمل کند، همانند یهود و نصارا عمل کرده است و در زمره آنان قرار خواهد گرفت.

همچنین امام علی (ع) از پیامبر خدا (ص) نقل می کنند که آن حضرت فرمودند:

«أیها الناس إن الله تعالی فرض الحج علی من استطاع إلیه سبیلا، ومن لم یفعل، فلیمت علی أی حال یهودیا أو نصرانیا أو مجوسیا، إلا أن یکون به مرض أو منع من سلطان جائر، ألا لا نصیب له من شفاعتی، ولا یرد حوضی، ألا هل بلغت» (سمرقندی، ۱۴۲۱ق، ص۵۵۴)

«ای مردم، خداوند حج را بر کسی که قدرت و راهی بر آن داشته باشد، واجب ساخت و هرکس [حج واجبش را] انجام ندهد، به هر حالی که میخواهد، بمیرد؛ یهودی، مسیحی یا مجوس؛ مگر آنکه بیماری ای داشته باشد که نگذارد یا حاکم ستمگری مانع شود. آگاه باشد که او از شفاعت من، بهره ای ندارد و بر حوض من وارد نمیشود. هشدار! آیا رساندم؟»

بر اساس این روایت، از دیگر تبعات ترک عمدی و بدون عذر حج، این است که شخص از شفاعت پیامبر۹ محروم خواهد بود و بر حوض کوثر راه نمی یابد.

زیان کاری

آیة شریفة {هل ننبئکم بالأخسرین أعمالا) (کهف: ۱۰۳)، به معرفی زیان کارترین انسان ها و بدبخت ترین افراد بشر می پردازد و می فرماید: زیان کارترین مردم کسانی هستند که کوشش هایشان در زندگی دنیا گم و نابود شده؛ با این حال گمان میکنند کار نیک انجام میی دهند! {الذین ضل سعیهم فی الحیاة الدنیا و هم یحسبون أنهم یحسنون صنعا).

دربارة مصداق زیان کارترین افراد در این آیه، چند احتمال مطرح شده است؛ مانند: کافران اهل کتاب یعنی یهود و نصارا (طبرسی، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۷۶۷)، اهل شبهات و پیروی از خواهش ها و امیال نفسانی از مسلمانان، خوارج و اهل بدعت (قمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۴۶).

امام کاظم (ع) کسی را که انجام حج واجب را به تأخیر اندازد و آن را به آینده وا گذارد؛ از مصداق های این آیة شریفه و زیان کارترین انسان ها معرفی می کند.

با توجه به اهمیت و جایگاه فریضه حج در منظومه معارف و تکالیف اسلامی، هر مسلمان مؤمن و دغدغه مند، لازم است که به انجام این فریضه اهتمام بورزد و متأثر از شبهات یا به دلیل منافع مادی و دنیوی، در ادای آن سهل انگاری نکند.

انتهای پیام/