افزایش نابرابری درآمدی، رخداد یک فاجعه یا مسیری رو به عقب؟
ایسنا/خراسان رضوی عضو هیات علمی و مدیر گروه پژوهشی اقتصاد گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی گفت: افزایش نرخ ارز و بحران ارزی امروز، فاجعه ای در بعد اجتماعی طی سال های آتی خواهد داشت که تحلیل گران اقتصادی کمتر بدان توجه می کنند.
دکتر جواد براتی، عضو هیات علمی و مدیر گروه پژوهشی اقتصاد گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی در یادداشتی تحت عنوان «افزایش نابرابری درآمدی، رخداد یک فاجعه یا مسیری رو به عقب؟» آورده است:
«از جمله آسیب هایی که بحران های ارزی دهه ۹۰ شمسی در اقتصاد ایران ایجاد کرده است (بحرانی که در سال های ابتدایی و سال های انتهایی این دهه در اقتصاد کشور رخ داده است)، که در واقع یکی از مهمترین آسیب های اقتصادی و اجتماعی کشور به شمار می رود، افزایش نابرابری درآمدی است. طبق آمار منتشره از سوی مرکز آمار ایران، با اینکه ضریب جینی روندی کاهشی طی دهه های گذشته داشته است، اما از سال ۱۳۹۱ این روند معکوس شده و افزایشی شده است.
بطوریکه در سال ۱۳۹۷ به مقداری معادل با سال ۱۳۸۹ رسیده است. افزایش نابرابری درآمد، به معنی فقیرتر شدن فقرا و غنی تر شدن ثروتمندان است (البته بصورت نسبی). فاجعه ای که به از بین رفتن طبقه متوسط جامعه و افزایش شکاف درآمدی بین دهک های بالا و دهک های پایین درآمدی می انجامد، یکی از مهمترین عوامل افزایش این نابرابری، بحران ارزی است. گاهی مطالعات مربوط به آسیب های بحران ارزی چنان معطوف به از بین رفتن مشاغل، کاهش قدرت خرید مردم و تاثیرات منفی در تورم و تراز تجاری می شوند که آثار بسیار مهمی از جمله افزایش نابرابری درآمدی که به آسیب های اجتماعی گسترده نیز خواهد انجامید، نادیده گرفته می شود.
افزایش نرخ ارز، یکی از عوامل اصلی ایجاد تورم طی سال های اخیر بوده است و این افزایش نرخ ارز در یک نگاه ساده بدان معنی است که صاحبان سرمایه (و بویژه صاحبان سرمایه ای که سرمایه هایشان به شکل دلار یا دارایی های فیزیکی است)، ارزش سرمایه هایشان تاحدی حفظ شده است درحالی که آن هایی که سرمایه ندارند عملا فقیر و فقیرتر می شوند. زیرا افزایش تورم، تنها به کاهش قدرت خرید آن ها انجامیده است بدون آنکه بتواند سطح درآمدشان را افزایش دهد.
از بین فعالان اقتصادی در کشور، آن هایی که حقوق بگیر و دستمزدبگیر هستند، تاثیرپذیری بیشتری از این نابرابری دارند. زیرا متناسب با افزایش قیمت ها، سطح دستمزدها افزایش نیافته است درحالی که شاغلانی که دریافتی هایشان وابسته به سهم سود یا سهم درآمد اکتسابی است (مثلا کسبه)، به نسبت از زیان کمتری برخوردارند. لذا کارمندان و کارگران از جمله طبقاتی هستند که در جریان این نابرابری گسترده درآمدی که در حال ایجاد است، بیشترین سقوط را تجربه می کنند.
افزایش نرخ ارز از سال ۱۳۹۷ تا کنون که همچنان در حال تداوم است، بحران نابرابری درآمدی را تشدید می کند و انتظار می رود که ضریب جینی طی دو سال اخیر نیز شدیدا افزایش یافته باشد (هرچند که هنوز آمار و داده هایی طی دو سال اخیر هنوز منتشر نشده است). درواقع، کاهش قدرت خرید جامعه به عنوان کل، اگرچه دارای اهمیت است اما زمانی که این کاهش قدرت خرید با افزایش نابرابری درآمدی در کنار هم قرار گیرد و به تحلیل پیامدهای آن رسیدگی شود، اهمیتی به مراتب بیشتر پیدا می کند. درواقع، کاهش قدرت خرید اگرچه به معنی کوچکتر شدن سفره خانوار است، اما زمانی که نابرابری درآمد را نیز درنظر بگیریم، بدین معنی است که سفره اغنیا هرچند شاید کوچکتر شده باشد، اما سفره فقرا به مراتب بسیار و بسیار کوچکتر گشته است، به طوری که سایر آسیب های اجتماعی را نیز در پی داشته است و طی سال های اخیر این آسیب ها نیز روندی فزاینده را نشان می دهد.
طبق آمار منتشره از سوی مرکز آمار ایران، ضریب جینی در سال ۱۳۹۷ معادل ضریب جینی در سال ۱۳۸۹ شده است ولی آیا فقط ما در یک مسیر رو به عقب قرار گرفته ایم و سیاست های برابری و یکسان سازی حقوق و دستمزد و سایر سیاست هایی که به دنبال کاهش نابرابری درآمد است، بی اثر شده است یا با یک فاجعه در امر اجتماعی مواجهیم؟ قطعا یک تحلیل آماری صرف به معنی تصور و تحلیل سطحی و ضعیف از تغییرات نابرابری درآمد است؛ ما نه با یک برگشت به عقب بلکه با یک فاجعه اقتصادی و اجتماعی مواجهیم که آثار و تبعات خود را طی سال های آینده نشان می دهد.
افزایش نرخ ارز و بحران ارزی امروز، فاجعه ای در بعد اجتماعی طی سال های آتی خواهد داشت که تحلیل گران اقتصادی کمتر بدان توجه می کنند. روندهایی که در جابجایی موقعیت مسکونی خانوار، درصد ازدواج و طلاق، تعداد تولدهای جدید و بسیاری دیگر از آسیبهایی که متاثر از ایجاد چنین نابرابری است، بسیار حائز اهمیت هستند. این تحلیل، بدان معنی است که کنترل نرخ ارز، اجرای سیاست های تثبیت اقتصادی و مدیریت کارآمد اقتصاد کشور بسیار بیش از آنچه به نظر می رسد، از ضرورت و اهمیت برخوردار است و لازم است که سیاست گذاران اقتصادی نسبت به اجرای سیاست های تثبیت، جدیت و همیت بیشتری داشته باشند».
انتهای پیام
دکتر جواد براتی، عضو هیات علمی و مدیر گروه پژوهشی اقتصاد گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی در یادداشتی تحت عنوان «افزایش نابرابری درآمدی، رخداد یک فاجعه یا مسیری رو به عقب؟» آورده است:
«از جمله آسیب هایی که بحران های ارزی دهه ۹۰ شمسی در اقتصاد ایران ایجاد کرده است (بحرانی که در سال های ابتدایی و سال های انتهایی این دهه در اقتصاد کشور رخ داده است)، که در واقع یکی از مهمترین آسیب های اقتصادی و اجتماعی کشور به شمار می رود، افزایش نابرابری درآمدی است. طبق آمار منتشره از سوی مرکز آمار ایران، با اینکه ضریب جینی روندی کاهشی طی دهه های گذشته داشته است، اما از سال ۱۳۹۱ این روند معکوس شده و افزایشی شده است.
بطوریکه در سال ۱۳۹۷ به مقداری معادل با سال ۱۳۸۹ رسیده است. افزایش نابرابری درآمد، به معنی فقیرتر شدن فقرا و غنی تر شدن ثروتمندان است (البته بصورت نسبی). فاجعه ای که به از بین رفتن طبقه متوسط جامعه و افزایش شکاف درآمدی بین دهک های بالا و دهک های پایین درآمدی می انجامد، یکی از مهمترین عوامل افزایش این نابرابری، بحران ارزی است. گاهی مطالعات مربوط به آسیب های بحران ارزی چنان معطوف به از بین رفتن مشاغل، کاهش قدرت خرید مردم و تاثیرات منفی در تورم و تراز تجاری می شوند که آثار بسیار مهمی از جمله افزایش نابرابری درآمدی که به آسیب های اجتماعی گسترده نیز خواهد انجامید، نادیده گرفته می شود.
افزایش نرخ ارز، یکی از عوامل اصلی ایجاد تورم طی سال های اخیر بوده است و این افزایش نرخ ارز در یک نگاه ساده بدان معنی است که صاحبان سرمایه (و بویژه صاحبان سرمایه ای که سرمایه هایشان به شکل دلار یا دارایی های فیزیکی است)، ارزش سرمایه هایشان تاحدی حفظ شده است درحالی که آن هایی که سرمایه ندارند عملا فقیر و فقیرتر می شوند. زیرا افزایش تورم، تنها به کاهش قدرت خرید آن ها انجامیده است بدون آنکه بتواند سطح درآمدشان را افزایش دهد.
از بین فعالان اقتصادی در کشور، آن هایی که حقوق بگیر و دستمزدبگیر هستند، تاثیرپذیری بیشتری از این نابرابری دارند. زیرا متناسب با افزایش قیمت ها، سطح دستمزدها افزایش نیافته است درحالی که شاغلانی که دریافتی هایشان وابسته به سهم سود یا سهم درآمد اکتسابی است (مثلا کسبه)، به نسبت از زیان کمتری برخوردارند. لذا کارمندان و کارگران از جمله طبقاتی هستند که در جریان این نابرابری گسترده درآمدی که در حال ایجاد است، بیشترین سقوط را تجربه می کنند.
افزایش نرخ ارز از سال ۱۳۹۷ تا کنون که همچنان در حال تداوم است، بحران نابرابری درآمدی را تشدید می کند و انتظار می رود که ضریب جینی طی دو سال اخیر نیز شدیدا افزایش یافته باشد (هرچند که هنوز آمار و داده هایی طی دو سال اخیر هنوز منتشر نشده است). درواقع، کاهش قدرت خرید جامعه به عنوان کل، اگرچه دارای اهمیت است اما زمانی که این کاهش قدرت خرید با افزایش نابرابری درآمدی در کنار هم قرار گیرد و به تحلیل پیامدهای آن رسیدگی شود، اهمیتی به مراتب بیشتر پیدا می کند. درواقع، کاهش قدرت خرید اگرچه به معنی کوچکتر شدن سفره خانوار است، اما زمانی که نابرابری درآمد را نیز درنظر بگیریم، بدین معنی است که سفره اغنیا هرچند شاید کوچکتر شده باشد، اما سفره فقرا به مراتب بسیار و بسیار کوچکتر گشته است، به طوری که سایر آسیب های اجتماعی را نیز در پی داشته است و طی سال های اخیر این آسیب ها نیز روندی فزاینده را نشان می دهد.
طبق آمار منتشره از سوی مرکز آمار ایران، ضریب جینی در سال ۱۳۹۷ معادل ضریب جینی در سال ۱۳۸۹ شده است ولی آیا فقط ما در یک مسیر رو به عقب قرار گرفته ایم و سیاست های برابری و یکسان سازی حقوق و دستمزد و سایر سیاست هایی که به دنبال کاهش نابرابری درآمد است، بی اثر شده است یا با یک فاجعه در امر اجتماعی مواجهیم؟ قطعا یک تحلیل آماری صرف به معنی تصور و تحلیل سطحی و ضعیف از تغییرات نابرابری درآمد است؛ ما نه با یک برگشت به عقب بلکه با یک فاجعه اقتصادی و اجتماعی مواجهیم که آثار و تبعات خود را طی سال های آینده نشان می دهد.
افزایش نرخ ارز و بحران ارزی امروز، فاجعه ای در بعد اجتماعی طی سال های آتی خواهد داشت که تحلیل گران اقتصادی کمتر بدان توجه می کنند. روندهایی که در جابجایی موقعیت مسکونی خانوار، درصد ازدواج و طلاق، تعداد تولدهای جدید و بسیاری دیگر از آسیبهایی که متاثر از ایجاد چنین نابرابری است، بسیار حائز اهمیت هستند. این تحلیل، بدان معنی است که کنترل نرخ ارز، اجرای سیاست های تثبیت اقتصادی و مدیریت کارآمد اقتصاد کشور بسیار بیش از آنچه به نظر می رسد، از ضرورت و اهمیت برخوردار است و لازم است که سیاست گذاران اقتصادی نسبت به اجرای سیاست های تثبیت، جدیت و همیت بیشتری داشته باشند».
انتهای پیام
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «افزایش نابرابری درآمدی، رخداد یک فاجعه یا مسیری رو به عقب؟» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.