بچه حزب اللهی شاهنامه فردوسی از نظر رهبر انقلاب کیست؟! / یک حزب اللهی غیور دین خواه مبارز
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، توجه به ادبیات فارسی و پاسداشت آن همواره یکی از دغدغه های رهبر معظم انقلاب بوده و بارها از سوی ایشان مورد تأکید قرار گرفته است. اهمیت این موضوع به قدری بوده است که ایشان در دیدار ۳۰ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۸ با جمعی از استادان ادبیات فارسی، شاعران جوان و پیشکسوت نگرانی خود درباره زبان فارسی را ابراز کردند.
امروز ۲۵ اردیبهشت ماه سالروز گرامیداشت فردوسی، شاعر بزرگ پارسی است. کسی که بدون شک ادبیات و زبان فارسی مدیون و مرهون زحمات ۳۰ ساله او برای نوشتن گنجینه ارزشمند شاهنامه است. به همین مناسبت مروری داریم بر بیانات رهبر انقلاب درباره فردوسی و اثر ارزشمند او شاهنامه:
۱- شعری که آکنده از «تعلیم و تعهد» است
رهبر فرزانه انقلاب در دیدار نیمه رمضان خود با شاعران درماه رمضان سال ۱۳۹۸ شعر فردوسی را آکنده از اخلاق، تعلیم و تعهد می دانند.
ایشان با اشاره به مغالطه ای ناشیانه که شعر را به «شعر هنری» و «شعر متعهد» تقسیم می کند و می کوشد با شعار قلمداد کردن شعر متعهد، از آن ارزش زدایی کند، فرمودند: «اشعار بزرگان و قله های شعر فارسی همچون حافظ، سعدی، فردوسی و مولوی آکنده از اخلاق، تعلیم، تعهد، حکمت، عرفان، معنویت و اسلام ناب است، بنابراین تفکیک جنبه هنری و زیباشناختی شعر از جنبه رسالت و تعهد آن، مغالطه ای واضح و ناشی از غفلت یا کم سوادی است.»
۲- شعری که «اخلاقی» است
ایشان همچنین در دیدار دیگری که در ۲۶ شهریورماه سال ۱۳۸۷ (مصادف با ۱۵ رمضان) با شاعران دارند، شعر فردوسی را شعری اخلاقی نام می برند.
رهبر فرزانه انقلاب فرمودند: «یکی از نیازهای امروز ما، شعر اخلاقی است. شما به تاریخ ادبیات ما نگاه کنید. سعدی از جهت شعر اخلاقی و شعر نصیحت و پند در قله است. فردوسی همین جور است، نظامی همین جور است، سنایی همین جور است، ناصرخسرو همین جور است؛ خیلی از شعرای بزرگ ما همین جورند. بعد جامی همین جور است و در این اواخر، در دوره سبک هندی، واعظ قزوینی همین جور است. واعظ قزوینی یک واعظ بوده؛ منبر می رفته و وعظ می کرده و شعرش از لحاظ هنری در قله شعر است؛ در سبک هندی و بسیار خوب، پرمضمون و قوی و خود صائب. شما تو این چندین ده هزار شعر صائب که نگاه کنید، اگر فقط غزلیات نصیحت آمیز و اخلاقی او را جمع کنید، یک دیوان قطوری خواهد شد.»
۳- شاهنامه فردوسی پر از حکمت است
آیت الله خامنه ای که تسلط ایشان بر ادبیات کهن و معاصر فارسی بارها در دیدار با شاعران مورد توجه اهالی فرهنگ و ادب قرار گرفته است، در دیدار دیگری با جمعی از شاعران در ۲۵ مردادماه سال ۱۳۹۰، شاهنامه فردوسی را پر از حکمت نام می برند.
ایشان در توصیه ای که به شاعران جوان دارند می فرمایند: «شما اگر بخواهید به لوازم اسوه بودن و الگو بودن عمل کنید، بایستی معرفت دینی و معرفت اسلامی خودتان را عمق ببخشید و این در گذشته شعر ما وجود داشته. شما نگاه کنید، شاعران برجسته ما اغلب – حالا نمی گویم همه – این جورند؛ از فردوسی بگیرید تا مولوی و سعدی و حافظ و جامی. فردوسی، حکیم ابوالقاسم فردوسی است. به یک آدم داستان سرا، اگر صرفا داستان سرا و حماسه سرا باشد، حکیم نمی گویند. این «حکیم» را هم ما نگفتیم؛ صاحبان فکر و اندیشه در طول زمان او را حکیم نامیدند. شاهنامه فردوسی پر از حکمت است. او انسانی بوده برخوردار از معارف ناب دینی. همه آنها حکیم بودند؛ سرتاپای دواوین شان پر از حکمت است.»
۴- «حکمت الهی اسلامی»، ویژگی بارز اشعار شاهنامه
امام خامنه ای در توصیف حکمت فردوسی و اشعار او در شاهنامه از تعبیر قابل تأملی استفاده کرده و شعر فردوسی در شاهنامه را مبتنی بر حکمت دینی می دانند.
ایشان در دیدار با جمعی از اعضای انجمن قلم در ۸ بهمن ماه سال ۱۳۸۱ فرمودند:
«فردوسی باید هم بزرگ شود. فردوسی در قله است. امیدواریم کم کاری -که دوستان اشاره کردند - گریبان ما را نگیرد تا حکمت فردوسی را بیان کنیم. ما هستیم که اسم او را «حکیم ابوالقاسم فردوسی» گذاشتیم؛ دشمنان دین که این اسم را نگذاشته اند. خوب؛ این حکیم چه کسی است و حکمت او چیست؟ آیا حکمت زردشتی است، حکمت بی دینی است، حکمت پادشاهی است یا حکمت اسلامی؟ این را می شود در آورد. اگر کسی به شاهنامه نگاه کند، خواهد دید که یک جریان گاهی باریک و پنهان و گاهی وسیع، از روح توحید، توکل، اعتماد به خدا و اعتماد به حق و مجاهدت در راه حق در سرتاسر شاهنامه جاری است. این را می شود استخراج کرد، دید و فهمید. مخصوصا بعضی از شخصیت های شاهنامه خیلی برجسته اند که اینها را باید شناخت و استخراج کرد. من یک وقت گفتم که «اسفندیار» مثل این بچه حزب اللهی های امروز خود ماست! در فرهنگ شاهنامه یک حزب اللهی غیور دین خواه مبارز وجود دارد.»
مقام معظم رهبری در دیدار اعضای گروه ادب و هنر صدای جمهوری اسلامی ایران در ۵ اسفند ماه سال ۱۳۷۰ نیز با اشاره به حکمت دینی نهفته در اشعار فردوسی می فرمایند:
«حقیقت قضیه این است که فردوسی یک حکیم است؛ تعارف که نکردیم به فردوسی، حکیم گفتیم. الان چند صد سال است که دارند به فردوسی، حکیم می گویند. حکمت فردوسی چیست؟ حکمت الهی اسلامی.
شما خیال نکنید که در حکمت فردوسی، یک ذره حکمت زردشتی وجود دارد. فردوسی آن وقتی که از اسفندیار تعریف می کند، روی دینداری او تکیه می کند. می دانید که اسفندیار یک فرد متعصب مذهبی مبلغ دین بوده که سعی کرده پاکدینی را در همه جای ایران گسترش بدهد. تیپ اسفندیار، تیپ حزب اللهی های امروز خودمان است؛ آدم خیلی شجاع و نترس و دینی بوده است؛ حاضر بوده است برای حفظ اصولی که به آن معتقد بوده و رعایت می کرده، خطر بکند و از هفت خان بگذرد و حتی با رستم دست و پنجه نرم کند.
وقتی شما شاهنامه را مطالعه می کنید، می بینید که فردوسی روی این جنبه دینداری و طهارت اخلاقی اسفندیار تکیه می کند. با این که فردوسی اصلا بنا ندارد از هیچ یک از آن پادشاهان بدگویی کند، اما شما ببینید گشتاسب در شاهنامه چه چهره ای دارد، اسفندیار چه چهره ای دارد؛ اینها پدر و پسرند. فردوسی بر اساس معیارهای اسلامی، به فضیلت ها توجه دارد؛ در حالی که بر طبق معیارهای سلطنتی و پادشاهی، در نزاع بین گشتاسب و اسفندیار، حق با شاه است. «به نیروی یزدان و فرمان شاه» یعنی چه؟ یعنی هرچه شاه گفت، همان درست است؛ یعنی حق با گشتاسب است؛ اما اگر شما به شاهنامه نگاه کنید، می بینید که در نزاع بین اسفندیار و گشتاسب، حق با اسفندیار است؛ یعنی اسفندیار یک حکیم الهی است. فردوسی از اول با نام خدا شروع می کند - «به نام خداوند جان و خرد / کزین برتر اندیشه بر نگذرد» - تا آخر هم همین طور است؛ فردوسی را با این چشم نگاه کنید.»
در توضیح بیشتر برای شناخت حکمت فردوسی، سخنان رهبر فرزانه انقلاب در سال ۱۳۷۲ خواندنی است؛ ایشان می فرمایند:
«نمی دانم شما آقایان چقدر با شاهنامه مأنوسید. من با شاهنامه مأنوسم. حکمت شاهنامه ی حکیم ابوالقاسم فردوسی، حکمت اوستایی نیست؛ حکمت قرآنی است. اگر کسی به شاهنامه دقت کند، خواهد دید فردوسی ایران را سروده، اما با دید یک مسلمان؛ آن هم یک مسلمان شیعه. بیان زندگی قهرمان ها و پهلوان ها و شخصیت های مثبت مثل رستم و اسفندیار در شاهنامه در اندیشه های اسلامی ریشه و ظهور و بروز دارد. عکس آن، شخصیت های منفی مثل تورانی ها یا بعضی از سلاطین، مثل کیکاووس شخصیت هایی هستند که در تفکر اسلامی بوضوح کوبیده شده اند.»
۵- فردوسی «خدای سخن» است
آیت الله خامنه ای در دیدار ۵ اسفند ماه سال ۱۳۷۰ ویژگی دیگری را برای فردوسی به کار برده، می فرمایند:
«فردوسی، خدای سخن است؛ او زبان مستحکم و استواری دارد و واقعا پدر زبان فارسی امروز است؛ او دلباخته و مجذوب مفاهیم حکمت اسلامی بود؛ شاهنامه را با این دید نگاه کنید.»
انتهای پیام/
امروز ۲۵ اردیبهشت ماه سالروز گرامیداشت فردوسی، شاعر بزرگ پارسی است. کسی که بدون شک ادبیات و زبان فارسی مدیون و مرهون زحمات ۳۰ ساله او برای نوشتن گنجینه ارزشمند شاهنامه است. به همین مناسبت مروری داریم بر بیانات رهبر انقلاب درباره فردوسی و اثر ارزشمند او شاهنامه:
۱- شعری که آکنده از «تعلیم و تعهد» است
رهبر فرزانه انقلاب در دیدار نیمه رمضان خود با شاعران درماه رمضان سال ۱۳۹۸ شعر فردوسی را آکنده از اخلاق، تعلیم و تعهد می دانند.
ایشان با اشاره به مغالطه ای ناشیانه که شعر را به «شعر هنری» و «شعر متعهد» تقسیم می کند و می کوشد با شعار قلمداد کردن شعر متعهد، از آن ارزش زدایی کند، فرمودند: «اشعار بزرگان و قله های شعر فارسی همچون حافظ، سعدی، فردوسی و مولوی آکنده از اخلاق، تعلیم، تعهد، حکمت، عرفان، معنویت و اسلام ناب است، بنابراین تفکیک جنبه هنری و زیباشناختی شعر از جنبه رسالت و تعهد آن، مغالطه ای واضح و ناشی از غفلت یا کم سوادی است.»
۲- شعری که «اخلاقی» است
ایشان همچنین در دیدار دیگری که در ۲۶ شهریورماه سال ۱۳۸۷ (مصادف با ۱۵ رمضان) با شاعران دارند، شعر فردوسی را شعری اخلاقی نام می برند.
رهبر فرزانه انقلاب فرمودند: «یکی از نیازهای امروز ما، شعر اخلاقی است. شما به تاریخ ادبیات ما نگاه کنید. سعدی از جهت شعر اخلاقی و شعر نصیحت و پند در قله است. فردوسی همین جور است، نظامی همین جور است، سنایی همین جور است، ناصرخسرو همین جور است؛ خیلی از شعرای بزرگ ما همین جورند. بعد جامی همین جور است و در این اواخر، در دوره سبک هندی، واعظ قزوینی همین جور است. واعظ قزوینی یک واعظ بوده؛ منبر می رفته و وعظ می کرده و شعرش از لحاظ هنری در قله شعر است؛ در سبک هندی و بسیار خوب، پرمضمون و قوی و خود صائب. شما تو این چندین ده هزار شعر صائب که نگاه کنید، اگر فقط غزلیات نصیحت آمیز و اخلاقی او را جمع کنید، یک دیوان قطوری خواهد شد.»
۳- شاهنامه فردوسی پر از حکمت است
آیت الله خامنه ای که تسلط ایشان بر ادبیات کهن و معاصر فارسی بارها در دیدار با شاعران مورد توجه اهالی فرهنگ و ادب قرار گرفته است، در دیدار دیگری با جمعی از شاعران در ۲۵ مردادماه سال ۱۳۹۰، شاهنامه فردوسی را پر از حکمت نام می برند.
ایشان در توصیه ای که به شاعران جوان دارند می فرمایند: «شما اگر بخواهید به لوازم اسوه بودن و الگو بودن عمل کنید، بایستی معرفت دینی و معرفت اسلامی خودتان را عمق ببخشید و این در گذشته شعر ما وجود داشته. شما نگاه کنید، شاعران برجسته ما اغلب – حالا نمی گویم همه – این جورند؛ از فردوسی بگیرید تا مولوی و سعدی و حافظ و جامی. فردوسی، حکیم ابوالقاسم فردوسی است. به یک آدم داستان سرا، اگر صرفا داستان سرا و حماسه سرا باشد، حکیم نمی گویند. این «حکیم» را هم ما نگفتیم؛ صاحبان فکر و اندیشه در طول زمان او را حکیم نامیدند. شاهنامه فردوسی پر از حکمت است. او انسانی بوده برخوردار از معارف ناب دینی. همه آنها حکیم بودند؛ سرتاپای دواوین شان پر از حکمت است.»
۴- «حکمت الهی اسلامی»، ویژگی بارز اشعار شاهنامه
امام خامنه ای در توصیف حکمت فردوسی و اشعار او در شاهنامه از تعبیر قابل تأملی استفاده کرده و شعر فردوسی در شاهنامه را مبتنی بر حکمت دینی می دانند.
ایشان در دیدار با جمعی از اعضای انجمن قلم در ۸ بهمن ماه سال ۱۳۸۱ فرمودند:
«فردوسی باید هم بزرگ شود. فردوسی در قله است. امیدواریم کم کاری -که دوستان اشاره کردند - گریبان ما را نگیرد تا حکمت فردوسی را بیان کنیم. ما هستیم که اسم او را «حکیم ابوالقاسم فردوسی» گذاشتیم؛ دشمنان دین که این اسم را نگذاشته اند. خوب؛ این حکیم چه کسی است و حکمت او چیست؟ آیا حکمت زردشتی است، حکمت بی دینی است، حکمت پادشاهی است یا حکمت اسلامی؟ این را می شود در آورد. اگر کسی به شاهنامه نگاه کند، خواهد دید که یک جریان گاهی باریک و پنهان و گاهی وسیع، از روح توحید، توکل، اعتماد به خدا و اعتماد به حق و مجاهدت در راه حق در سرتاسر شاهنامه جاری است. این را می شود استخراج کرد، دید و فهمید. مخصوصا بعضی از شخصیت های شاهنامه خیلی برجسته اند که اینها را باید شناخت و استخراج کرد. من یک وقت گفتم که «اسفندیار» مثل این بچه حزب اللهی های امروز خود ماست! در فرهنگ شاهنامه یک حزب اللهی غیور دین خواه مبارز وجود دارد.»
مقام معظم رهبری در دیدار اعضای گروه ادب و هنر صدای جمهوری اسلامی ایران در ۵ اسفند ماه سال ۱۳۷۰ نیز با اشاره به حکمت دینی نهفته در اشعار فردوسی می فرمایند:
«حقیقت قضیه این است که فردوسی یک حکیم است؛ تعارف که نکردیم به فردوسی، حکیم گفتیم. الان چند صد سال است که دارند به فردوسی، حکیم می گویند. حکمت فردوسی چیست؟ حکمت الهی اسلامی.
شما خیال نکنید که در حکمت فردوسی، یک ذره حکمت زردشتی وجود دارد. فردوسی آن وقتی که از اسفندیار تعریف می کند، روی دینداری او تکیه می کند. می دانید که اسفندیار یک فرد متعصب مذهبی مبلغ دین بوده که سعی کرده پاکدینی را در همه جای ایران گسترش بدهد. تیپ اسفندیار، تیپ حزب اللهی های امروز خودمان است؛ آدم خیلی شجاع و نترس و دینی بوده است؛ حاضر بوده است برای حفظ اصولی که به آن معتقد بوده و رعایت می کرده، خطر بکند و از هفت خان بگذرد و حتی با رستم دست و پنجه نرم کند.
وقتی شما شاهنامه را مطالعه می کنید، می بینید که فردوسی روی این جنبه دینداری و طهارت اخلاقی اسفندیار تکیه می کند. با این که فردوسی اصلا بنا ندارد از هیچ یک از آن پادشاهان بدگویی کند، اما شما ببینید گشتاسب در شاهنامه چه چهره ای دارد، اسفندیار چه چهره ای دارد؛ اینها پدر و پسرند. فردوسی بر اساس معیارهای اسلامی، به فضیلت ها توجه دارد؛ در حالی که بر طبق معیارهای سلطنتی و پادشاهی، در نزاع بین گشتاسب و اسفندیار، حق با شاه است. «به نیروی یزدان و فرمان شاه» یعنی چه؟ یعنی هرچه شاه گفت، همان درست است؛ یعنی حق با گشتاسب است؛ اما اگر شما به شاهنامه نگاه کنید، می بینید که در نزاع بین اسفندیار و گشتاسب، حق با اسفندیار است؛ یعنی اسفندیار یک حکیم الهی است. فردوسی از اول با نام خدا شروع می کند - «به نام خداوند جان و خرد / کزین برتر اندیشه بر نگذرد» - تا آخر هم همین طور است؛ فردوسی را با این چشم نگاه کنید.»
در توضیح بیشتر برای شناخت حکمت فردوسی، سخنان رهبر فرزانه انقلاب در سال ۱۳۷۲ خواندنی است؛ ایشان می فرمایند:
«نمی دانم شما آقایان چقدر با شاهنامه مأنوسید. من با شاهنامه مأنوسم. حکمت شاهنامه ی حکیم ابوالقاسم فردوسی، حکمت اوستایی نیست؛ حکمت قرآنی است. اگر کسی به شاهنامه دقت کند، خواهد دید فردوسی ایران را سروده، اما با دید یک مسلمان؛ آن هم یک مسلمان شیعه. بیان زندگی قهرمان ها و پهلوان ها و شخصیت های مثبت مثل رستم و اسفندیار در شاهنامه در اندیشه های اسلامی ریشه و ظهور و بروز دارد. عکس آن، شخصیت های منفی مثل تورانی ها یا بعضی از سلاطین، مثل کیکاووس شخصیت هایی هستند که در تفکر اسلامی بوضوح کوبیده شده اند.»
۵- فردوسی «خدای سخن» است
آیت الله خامنه ای در دیدار ۵ اسفند ماه سال ۱۳۷۰ ویژگی دیگری را برای فردوسی به کار برده، می فرمایند:
«فردوسی، خدای سخن است؛ او زبان مستحکم و استواری دارد و واقعا پدر زبان فارسی امروز است؛ او دلباخته و مجذوب مفاهیم حکمت اسلامی بود؛ شاهنامه را با این دید نگاه کنید.»
انتهای پیام/
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «بچه حزب اللهی شاهنامه فردوسی از نظر رهبر انقلاب کیست؟! / یک حزب اللهی غیور دین خواه مبارز» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.