به گزارش مشرق، مطایبه یا مزاح و یا در اصطلاح عرف مان شوخی کردن از رفتارهای پسندیده ای است که انسان را از جمود و خشکی خارج می کند و به او روحیه ای تازه می بخشد و این یکی از حکمت های مهم شوخی است. علاوه بر اینکه شوخی یکی از مسببات ادخال سرور یا شاد کردن دیگران است که در فضیلت آن احادیث متعددی از سوی معصومین علیهم السلام صادر شده است. امیرالمؤمنین علیه السلام) در روایتی فرمود: رسول الله صلی الله علیه و آله هرگاه یکی از اصحاب خود را اندوهگین می دید، او را به وسیله شوخی خوشحال می کرد. (مستدرک الوسائل، ج ۸، ص ۴۰۸ )

با این حال باید توجه داشت به هر رفتاری شوخی اطلاق نمی شود بلکه اولین نکته مهم در بحث شوخی، رعایت حد و حدود شرعی و اخلاقی آن است، چنان که دین اسلام حد و حدود شوخی را برایمان تبیین کرده است. یکی از مصادیق تقوا در موضوع شوخی، مواظبت نسبت به آبرو، حریم و کرامت افراد با حفظ حیا و عفت کلام است. شرع مقدس هرگونه رفتاری که منجر به خدشه نسبت به حریم افراد شود، حرام شمرده است؛ چه رفتاری که حاکی از شوخی باشد و چه از روی عناد و دشمنی.

گاهی افراد در شوخی کردن به قدری افراط میکنند که سبب شکستن حریم شخص مقابل میشوند که این امر بسیار مذموم و با قاعده عقلی ناسازگار است. امام صادق علیه السلام در روایتی فرمود: رسول اکرم(ص) شوخی می کردند، اما جز حق چیزی نمیگفتند؛ (مستدرک الوسائل ج ۸، ص ۴۰۸) همچنین در روایتی آمده است شخص بذله گو و شوخ طبعی برای این که بتواند امام سجاد(ع) را بخنداند، عبای آن حضرت را از دوشش برداشت و فرار کرد و حضرت به او اعتنایی نکرد و فرمود به او بگویید إن لله یوما یخسر فیه المبطلون؛ برای خدا روزی است که باطلگرایان زیان میبینند.»

یا اینکه امام باقر علیه السلام در روایتی با تأکید بر رعایت ادب و حیا در شوخی فرمود: إن الله عز و جل یحب المداعب فی الجماعة بلا رفث؛ خداوند عزوجل دوست دارد کسی را که در میان جمع شوخی کند به شرط آنکه در آن حیا رعایت شود و ناسزا نباشد.» «رفث» در لغت به معنای ناسزاگویی و کلامی است که ذکر آن قبیح باشد.

بنابراین به هر رفتاری شوخی اطلاق نمی شود و برعکس، فردی که بی مهابا، با سخنان گزنده خود آبرو و کرامت افراد را به خاطر خنداندن دیگران مورد هتک قرار می دهد، به مثابۀ درنده ای است که دیگران مدام از او فراری اند تا مگر از جانب او مورد آسیب قرار نگیرند.