قفس غزه - ۴| از شوک جنگ ۶ روزه تا انتفاضه اول

۲۱ مهر ۱۴۰۳ - ۲۰:۲۰

جنگ شش روزه ضربه سنگینی به کرامت و احساس عزت عمومی کشورهای اسلامی وارد کرد. اجلاس سران عرب همان سال در خارطوم، و به رسمیت نشناختن رژیم صهیونیستی مثالی از برخی اقدامات انجام شده برای بازیابی این احساس سرخوردگی بود.

جنگ شش روزه ضربه سنگینی به کرامت و احساس عزت عمومی کشورهای عربی و حتی اسلامی وارد کرد. اجلاس سران عرب همان سال در خارطوم، پایتخت سودان و اعلام عدم صلح ابدی و به رسمیت نشناختن رژیم صهیونیستی مثالی از برخی اقدامات انجام شده برای بازیابی این احساس سرخوردگی بود.

سال ۱۹۶۹ هم کشورهای عربی سازمان آزادی بخش فلسطین متشکل ازجمعی از جریان های فلسطینی به رهبر فتح را ایجاد و اعلام حمایت نمودند. این سازمان که یاسر عرفات رهبری آن را بر عهده داشت، رویکرد مبارزات مسلحانه مردمی و جنگ های چریکی برجسته ای به خود گرفت و از آن برهه هویت ملی فلسطینی اهمیت ویژه ای پیدا کرد.

این سرخوردگی باعث شد فلسطینی ها در سایه حمایت فضای خاص کشورهای عربی، خودشان محور مبارزه قرار بگیرند. بازه زمانی میان سالهای ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۰ دوران طلایی فعالیتهای مبارزاتی فلسطینیان بود به طوری که مرزهای اردن و لبنان روی فعالیتهای مسلحانه گروه های فلسطینی باز شد.

نبرد الکرامه در سال ۱۹۶۸ با مشارکت مبارزان فلسطینی و نیروهای اردنی انجام گرفت و خسارتهای سنگینی را به اشغالگران وارد کرد . نبرد کرامه موجب محبوبیت فتح و عرفات شد و ده ها هزار نفر خواستار پیوستن به فتح شدند. البته روزهای خوب فتح خیلی زود در اتفاقات سپتامبر سیاه ۱۹۷۰ اردن پایان یافت. پادشاهی اردن از ترس قدرت گرفتن فلسطینی ها در این کشور وارد جنگی با جریان های مقاومت و فتح شد و در نهایت با میانجی گری جمال عبدالناصر، جنبش فتح اردن را ترک و به لبنان رفت.

از سوی دیگر جریان های اسلام گرایی هم در نوارغزه و مصر متاثر از شکست جنگ شش روزه، گام جدی ای برداشتند و جرفه جنبش های اسلامی در غزه در این برهه زده شد. سخنرانی شیخ احمد یاسین بر روی منبر العباسی نوارغزه پس از شکست بزرگ کشورهای عربی در سال ۱۹۶۷، او را به یک چهره شاخص در نوارغزه تبدیل کرد. او از آن سال فعالیت هایش را در مسجد حول کمک به خانواده های شهدا و اسرا آغاز کرد. با گسترده تر شدن فعالیت هایش همان سال به رهبری اخوان المسلمین در نوارغزه انتخاب شد. در مسیر اقدامات اجتماعی اش سال ۱۹۷۳ «جمعیة المجمع الإسلامی» را به منظور ارائه خدمات اجتمامی، فرهنگی و خیریه ای تاسیس کرد. شیخ احمد یاسین در کنار این اقدامات، گام به گام حلقه های نظامی در نوارغزه ایجاد و گسترش داد.

در سایه این تغییرات، در ۷ اکتبر سال ۱۹۷۳ مصر به رهبری سادات و سوریه به رهبری حافظ اسد جنگ چهارم و آخرین جنگ کشورهای عربی را با اسرائیل آغاز کردند. این جنگ برخلاف نبردهای پیشین نه برای آزادی فلسطین، بلکه برای ازادی سرزمین های اشغال شده هر دو کشور در جنگ ۶ روزه رخ داد. دستاوردهای نسبی عملکرد این ۲ کشور در کنار تحریم یکپارچه نفتی کشورهای عربی و اسلامی به جز ایران علیه تل آویو و حامیان غربی اش در و خسارت های سنگین وارده شده به رژیم صهیونیستی در جنگ اکتبر باعث شکسته شدن اسطوره ارتش شکست ناپذیر صهیونیستی و بازسازی روحیه و اعتماد از دست رفته در جنگ ۱۹۶۷ شد و از جنگ اکتبر تصویر یک پیروزی درخشان برای طرف های عربی در اذهان شکل گرفت و مقامات سوری و مصری مانند یک قهرمان معرفی شدند. البته نا گفته نماند که انور سادات از این مساله برای سوق دادن اوضاع به سمت دستیابی به صلح و سازش استفاده و سال ۱۹۷۵ به سرزمین هاش اشغالی سفر کرد. سفری که بعد سال ها مذاکره به امضای قرارداد کمپ دیوید در سال ۱۹۷۹ منجر شد.

جریان های اسلامی و تفکرات مقاومت که پس از جنگ ۶ روزه جرقه خورده بودند، در نهایت سال ۱۹۸۰ جنبش جهاد اسلامی به رهبری فتحی شقاقی و سال ۱۹۸۷ جنبش حماس به رهبر شیخ احمد یاسین پس از یک دهه کارهای عملیاتی و نظامی در نوارغزه اعلام موجودیت کردند.

سازش مصری ها، هویت یابی جریان های فلسطینی در نوارغزه، اردن و لبنان؛ در نهایت به نخستین انتفاضه و خروش مردم فلسطین منجر شد.

۸ دسامبر ۱۹۸۷ یک کامیون اسرائیلی چندین فلسطینی را در نوارغزه تعمدا زیر گرفت و ۴ نفر به شهادت رسیدند. در تشییع با شکوه این شهدا، فلسطینی ها با سنگ به مقر ارتش اشغالگر در جبالیا حمله کردند، خیزش سنگ هایی که آغاز یک انتفاضه ۴ ساله شد. انتفاضه ای که به نام انتفاضه سنگ مشهور شد.