به گزارش خبرگزاری مهر، طاهره حسنلو پژوهشگر اجتماعی در یادداشتی درخصوص اهمیت جشن های غدیر نوشت: اهمیت دادن ایرانیان به برپایی مناسک جمعی و حضور فعال در آئین های اجتماعی پیشینه ای چندین هزارساله دارد. از مناسک مهی (وابسته به ماه) و خورشیدی در ایران باستان گرفته تا ورود اسلام و برپایی سوگواری ها و جشن های مذهبی که هرکدام دارای نظام های هویتی و معنایی خود بوده اند و نقش مؤثری در هویت یابی و انسجام نظام¬های اجتماعی داشتهاند. اسلام به عنوان دینی که توجه ویژه ای به حضور فعال انسان در اجتماع دارد و هرگونه فعالیت اجتماعی را نیز ارزشمندتر از شکل فردی آن می داند با ورود به فرهنگ ایرانی، باعث ایجاد تغییرات و اضافه شدن آیین¬های جمعی جدیدی شد که به مرور با فرهنگ و سنت ایرانی امتزاج و همسازی یافت و ایرانیان در طول سال ها سعی کردند مناسک مربوط به پیشینه تاریخی و مذهبی خود را به صورت توأمان حفظ کنند و از آن برای تعریف هویت ایرانی-اسلامی خود بهره ببرند. بنابراین جشن و سوگواری دو وجه از این فرآیند هویت بخش در اجرای آئین های جمعی شد. اما به دلایل بسیاری و در طول زمان کفه آئین های جمعی سوگواری در مذهب سنگین تر از کفه جشن ها شد تاجایی که افراط و تفریط در اهمیت دادن به سوگواری های مذهبی و مغفول گذاردن جشن های مذهبی باعث شد تا تصویری که از آئین های جمعی مذهبی برای نسل جوان شکل می گیرد تصویر بانشاط و جذابی نباشد. کمااینکه شاهد حضور گسترده و پرشوق و اشتیاق جوانان در مراسم های سوگواری به ویژه ایام محرم و صفر و عزاداری آل الله بوده ایم اما همواره جای خالی یک اجتماع بر محور شادی مومنانه احساس می شد. یک جشن بزرگ و یک گردهمایی مذهبی که سال ها بزرگان این عرصه فقدان آن و اثرات منفی ناشی از این فقدان را گوشزد می کردند.

غدیر و برگزاری «مهمانی ۱۰ کیلومتری»

عید غدیر از مهم¬ترین و اساسی¬ترین اعیاد شیعیان است که در فرمایش پیامبر عظیم الشان اسلام، بزرگترین عید امت و برتر از اعیاد دیگر معرفی شده است. این عید در تاریخ معاصر ایران و حتی پس از انقلاب اسلامی هیچ گاه منطبق با شأن و عظمت خود گرامی داشته نشد و خلأ حضور دستگاه¬های فرهنگی و رسانه¬ای و افراد شاخص مذهبی در بسیج کردن امکانات خود برای برپایی یک پویش عظیم و درک اهمیت بزرگداشت این عید، به شدت قابل مشاهده بود. کمااینکه این بزرگداشت در محله¬های کوچک و درقالب جشن¬های هیئات مذهبی دیده می شد اما عدم بازتاب این ظرفیت¬ها منجر به یک اتفاق بزرگ و مؤثر نمی شد. سال گذشته تصمیم گیری نهادهای فرهنگی برای برگزاری یک کارناوال خیابانی بر محور جشن و شادی و با هدف گرامیداشت این روز بزرگ ایده¬ای نو و قابل توجه بود که برای اولین بار می رفت تا تجربه¬ای متفاوت برای پایتخت نشینان رقم بزند. یکی از نکات مثبت برپایی این کارناوال خیابانی که به نام «مهمانی ده کیلومتری» شناخته شد تمرکز بر همکاری گروه¬ها و نهادهای مردمی با نهادهای سیاسی و فرهنگی بود. متصدیان امر به خوبی دریافته بودند برگزاری مناسک جمعی هیچ گاه امری از بالا به پایین نبوده و عدم درگیرشدن مردم درایجاد مقدمات و متن اجتماع، آن را از حالت مطلوب خود خارج می کند. پس به این ترتیب از هیئات مذهبی، مدارس، دانشگاه-ها، مراکزعلمی و درمانی، مراکزفرهنگی و قرآنی، مساجد و … دعوت شد تا برپایی غرفه در مسیرهای تعیین شده، به نقش آفرینی منطبق با اهداف و تجربیات خود با محوریت عید غدیر بپردازند تا بتوانند طیف¬های متنوعی از مردم با سلایق و علایق مختلف را در این جشن همگانی درکنارهم قراردهند. همچنین عموم مردم نیز امکان داشتند تا با مشارکت¬های مالی و یا حضور داوطلبانه عرصه مشارکت خود را گسترش دهند. مردمی بودنی که انتظار می¬رود درسال¬های بعد و با بهتر شدن زیرساخت¬های شهری، نقش پررنگ-تری از گذشته به خود بگیرد.

غدیر بستری برای همبستگی

امسال در ۱۶ ام تیرماه ۱۴۰۲ باردیگر گروه¬های مختلف اجتماعی و مخاطبان گوناگون منتظر شرکت در این آئین تازه متولد شده هستند. در شرایطی که از شهریورماه ۱۴۰۱ تا کنون اتفاقات سیاسی و اجتماعی و فشارهای داخلی و خارجی گوناگون باعث هرچه دورترشدن گروه¬های مختلف اجتماعی در جامعه ایران از یک دیگر شده بیش از هرزمانی نیاز به پافشاری بر نقاط مشترک احساس می شود. کما اینکه یکی از آثار و نتایج ایجاد و برگزاری مناسک جمعی تقویت روح جمعی و هویت مشترک است. هویت مشترکی که برخلاف تصور برخی افراد هنوز یک از ارکان اصلی وحدت جامعه ایرانی است و آن ارادت و عشق به اهل بیت علیهم السلام بوده-است. ارادت و علاقه¬ای که در بزنگاه¬های سیاسی به غلط در آن تشکیک می¬شود اما با فرا رسیدن زمان¬های مربوط به ابراز این محبت به صورت اجتماعی، تمام معادلات پیشین را به هم می ریزد.

در شرایطی کنونی که کژاندیشان داخلی و کاسبان خارجی از هر فرصت و موقعیتی برای تعمیق گسست¬های اجتماعی جامعه¬ی ایرانی استفاده می¬کنند و بر طبل ناامیدی و افسردگی و پوچی می کوبند، ایجاد چنین فضاهایی برای یک ابراز شادی دسته جمعی، یک ابراز ارادت جمعی علاوه بر اثرات مثبت معنوی بر افراد جامعه می-تواند روح معنوی جامعه را نیز تقویت کند. (که لزوما به معنای تغییرظواهرنیست). همچنین تصویری که ازاین گردهمایی بزرگ و مشارکت میلیونی به جهان مخابره می شود تأثیرات ارزشمندی خواهد داشت. کما اینکه رسانه¬های ضددین و ضد ایرانی در سال گذشته تمام تلاش خود را کردند تا این کارناوال با شکوه را کوچک و کم ارزش جلوه دهند. ایران به عنوان یکی از معدود کشورهایی که مذهب رسمی آن تشیع است و بسیاری از شیعیان جهان از آن به عنوان آرمان شهر دوست داشتنی خود یاد می¬کنند و علاقه¬ای بر محور مذهب مشترک با آن حس می¬کنند، بسیار پیش¬تر ازاین باید پرچم¬دار گرامیداشت بزرگ¬ترین عید شیعیان می¬بود. اتفاقی که در این ۲ سال افتاد می¬رود تا مبدا مهمی در برپایی جشن¬های جمعی مذهبی و یا حتی به الگوی شیعیانی که جمعیت قابل توجهی در سایر کشورها دارند بدل شود. الگویی که با مشارکت جوانان مؤمن می¬تواند هرسال وجه مؤثر و پرجاذبه¬¬تری به خود بگیرد. البته یکی از مهم¬ترین نکاتی که برای ماندگار شدن این سنت باید در نظرگرفته شود، توجه به هرچه همه¬گیرتر بودن برنامه¬ریزی¬ها و عدم تمرکز بر نمادها و فعالیت¬هایی است که مجددا باعث تعمیق شکاف¬های اجتماعی شود.