به گزارش مشرق، یکی از معضلات اصلی اقتصاد کشور وابستگی بودجه دولت به درآمدهای حاصل از خام فروشی نفت است که به پاشنه آشیل ایران تبدیل شده است و آمریکا با سواستفاده از این نقطه ضعف همواره در پی اخذ امتیازات سیاسی از ایران بوده است. در نتیجه ضرورت دارد راهکارهای موجود برای مقابله با تحریم های نفتی بررسی و عملیاتی شود.

بیشتر بخوانید پرداخت پورسانت و رشوه گیری در فروش نفت افزایش پیدا کرد

در این راستا عصر یکشنبه ۲۶ خردادماه، دومین نشست «فرصت ها و تهدید های داخلی و خارجی در شرایط تحریم نفت» با موضوع بررسی راهکارهای مقابله با تحریم های نفتی آمریکا، توسط واحد جهاد اقتصادی بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق در تالار شهید شهید مطهری برگزار شد. مهمانان این نشست، هدایت الله خادمی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و جلیل سالاری قائم مقام اسبق مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران بودند. در ادامه گزارشی کوتاه از مباحث این نشست ارائه می شود:

* اگر نمیخواهی ریسک کنی از وزارت نفت استعفا بده

هدایت الله خادمی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به معضل خام فروشی نفت گفت: اصلا تیم حاضر در وزارت نفت علاقهای به فروش نفت ندارد. این تیم به نظر من کارهایی میکند که نتوانیم هیچ کاری را برای مقابله با تحریم های آمریکا انجام دهیم. آقایان قبل از اینکه با اروپایی ها یا آمریکا به نتیجه برسند، شرکت های کشورهای شرقی که در کشور ما حضور داشتند، فاینانس میکردند، پروژه ها را انجام میدادند را از کشور بیرون کردند.

وی افزود: این تیم برای اینکه نفت نفروشد پشت بابک زنجانی قایم شده است. یعنی میگویند آقا ما نفت نمیفروشیم شاید مثل بابک زنجانی شویم. خب شما اگر نمیخواهی ریسک کنی از وزارت نفت استعفا بده. الآن ما کسانی را میخواهیم که از آبرویشان، از حیثتشان، از همه چیزشان برای نظام و انقلاب و کشورشان بگذرند. این تیم همه ی کارها را معطل مذاکره با آمریکا کرد. من بارها بهشان گفتم که آقایان باشد بروید مذاکره کنید ولی چرا پل های پشت سرتان را بهم میزنید. اما متاسفانه به این توصیه گوش ندادند.

خادمی در ادامه گفت: بسیاری مشکلات کشور ناشی از عملکرد نادرست وزارت نفت و انفعالش در سالیان اخیر بوده است. یعنی به نظر شما دشمن به ما گفته است که شما فاز ۱۱ پارس جنوبی که مرزیترین فاز شما است را رها کنید؟ ۱۰ سال آن را برای توتال معطل کنی، دو بار اطلاعاتت را بدهی توتال ببرد. مگر فاز ۱۱ چه فرقی با فاز ۹ و ۱۰ای میکند که خود ما انجام دادیم؟ با فاز ۱۷ و ۱۸ای که انجام دادیم، با فاز ۱۳ای که انجام دادیم. ببینید اینها مسائل واضحی است. چه کسی است که اینها را نداند؟ دولت اینها را نمیداند؟ میداند. مجلسیها اینها را نمیدانند؟ میدانند. ولی در وزارت نفت نگاه به داخل وجود ندارد و به توانمندی های داخلی باور وجود ندارد.

*دل وزارت نفت با عرضه نفت در بورس نیست

عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درباره سنگ اندازی های وزارت نفت در قضیه عرضه نفت در بورس گفت: ما خیلی تلاش کردیم که این کار به سرانجام برسد ولی وزارت نفت دلش با این راهکار نیست. یعنی دولت آمد بالاخره تکلیف کرد ولی با توجه به اینکه ما هر کاری را به موقع آن شروع نمیکنیم میگذاریم زمانی که یقه ما را گرفتند فرصتی نیست می آییم و روغن ریخته نذر امامزاده میکنیم. یعنی الآن که دیگر باید شناورهایت بیمه باشد، به بخش خصوصی اهمیت ندادی، همین الآن که تحریم شدیم میگوید حالا بخش خصوصی بفرما. ببینم میتونی بفروشی یا نه. یعنی میخواهی ثابت کنی که بخش خصوصی نمیتواند بفروشد.

وی همچنین گفت: ما بورس نفت را در دورهی قبلی آقای زنگنه در کیش ایجاد کردیم. حتی مدیرعامل آن را هم آقای دکتر عاصمی پور گذاشتند ولی اجازه ندادند ادامه بدهد. یعنی اسمش آمد، مدیر عامل آن تعیین شد. آن موقع فرصت خوبی بود که ما بتوانیم تمرین کنیم، زیرساختهایمان را ایجاد کنیم، بازارهای خود را پیدا کنیم، بخش خصوصی ما ببیند تگناهایش چیست و بالاخره آن ارتباطاتشان را برای صادرات و فروش ایجاد کند. همان موقع هم سنگ اندازی کردند. به دلیل اینکه ببینید دولت میخواهد دستش روی همه چیز باشد. یعنی هیچ چیزی را اجازه نمیدهند شما ورود کنید. به همین دلیل در این شرایط بخش خصوصی نمیتواند پا بگیرد.

خادمی گفت: آقای زنگنه بارها گفته اند که پالایشگاه سازی سودده نیست. بالاخره میتوانستند اگر این حرفها مستند هستند بیاید توضیح بدهد و اینکه یک پروژهی اقتصادی هست یا نیست بالاخره باید مطالعه شده بیایند بگویند. آن کشورهایی که خدمت شما عرض کنم پتروشیمی میزنند ولی گاز ندارند، گاز را از یک کشور دیگر میخرند، کالا، مواد تولید میکنند و میفروشند سود دارند، ما که گاز را داریم اینجا اگر پتروشیمی بزنیم سودی ندارد؟

این نماینده مجلس در ادامه گفت: ما که یکی از بزرگترین دارندگان نفت هستیم اگر اینجا پالایشگاه بزنیم آن را تبدیل به فراوردههای باارزش دیگر کنیم برای ما نمیصرفد ولی برای هند که نفت را از اینجا ببرد، ژاپن نفت را از اینجا ببرد تولید کنند برای آنها میصرفد؟ خب ببینید مشکل تفکر غلط حاکم بر وزارت نفت است.

*تحریم های فرآورده های نفتی سخت تر از نفت خام نیست

عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اینکه تحریمهای فرآوردههای نفتی سخت تر از نفت خام است هم گزاره غلطی است. اگر اینطوری بود که باید وضع صادرات فرآورده های پالایشی و پتروشیمی هایمان در زمان تحریم بدتر از فروش نفت می بود. در صورتی که ما پتروشیمیهایمان تقریبا خوب کار کردند، فروششان را کردند، ارزآوری هم بالاخره داشتند و وقتی که شما در نهایت تنوع در صادرات داشته باشی بالاخره مشکلت کمتر میشود.

وی اظهار داشت: ضمن اینکه اگر ما این نفت را خام نمیفروختیم تبدیل به فراورده های باارزش دیگری میکردیم اصلا اقتصاد ما تفاوت پیدا میکرد. ما دیگر یک اقتصاد تک محصولی نداشتیم. وقتی شما چندین پتروشیمی داشته باشی، پالایشگاه داشته باشی، صنایع دیگرت هم مطمئنا راه میافتادند و تحریم ناپذیر میشدی.

*شیوه مدیریت شکاف عمیق تولید و مصرف بنزین در دولت های نهم و دهم

جلیل سالاری قائم مقام اسبق مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران با اشاره به اقدامات دولت دهم در حوزه فرآورده های نفتی گفت: در دولت قبل نگاه ما به صنعت نفت یک نگاه دانش بنیان شد. نگاهی که ما به پژوهشگاه صنعت نفت داشتیم، این بود که آنجا بتوانیم در واقع دانش فنی تولید کنیم. پس با این نگاه در کشور وضعیت این بود که تقاضا، رشد ۱۰ درصد دارد. مصرف به ۷۵ میلیون لیتر رسیده بود، تولید ۴۳ میلیون لیتر بود. پس یک شکاف خیلی عمیقی اتفاق افتاده است.

وی ادامه داد: سال ۸۶ بحث کارت سوخت و موضوع سهمیه بندی مطرح شد. بحث جایگاههای سی ان جی ایجاد شد. یعنی شما یک پتانسیل ۲۰ میلیون لیتر سی ان جی را ایجاد کردید. یعنی معادل ۲۰ میلیون لیتر بنزین صرفه جویی کردید. با اجرای مرحله ی اول سهمیه بندی بنزین در سال ۸۸، مصرف بنزین در کشور از ۷۵ به ۵۹ میلیون لیتر رسید. پس مدیریت مصرف اتفاق افتاد و واردات بنزین ما ۱٫۵ میلیون لیتر شد.

سالاری اظهار داشت: ما به آقای زنگنه در دههی ۷۰ میگفتیم آقای زنگنه شما حتی اگر نگاهت به واردات بنزین هست حداقل یک زیرساخت ایجاد کن. شما اگر میخواهی روزی ۲۷ میلیون بنزین وارد کشور کنی خب نیاز به اسکله داری. نیاز به زیرساخت خط لوله داری. از جنوب کشور میخواهی به مرکز کشور منتقل کنی. ثقل مصرف در تهران است. این زیرساختها ایجاد نشد.

*غیر از زمین خاکی چیزی از طرح سیراف وجود ندارد

قائم مقام اسبق مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران با اشاره به وجود ظرفیت های داخلی در صنعت نفت کشور گفت: ۱۵ فاز پارس جنوبی همزمان داشت کار میکرد. با کی؟ پیمانکاران داخلی. پروژههایی که با ۹۰ درصد پیشرفت تحویل داده شده بود را این آقایان همه عکس یادگاری گرفتند. آقایان یک پروژهای را مثال بزنند که از ابتدای دولت آمده اند کلنگ زده اند الآن دستاورد آن را، محصول آن را تحویل دادهاند. یک پروژه تعریف کردهاند به اسم سیراف. مجتمع پالایشگاه سیراف که مال دههی ۱۹۶۰ است. هم اکنون جز زمین خاکی چیزی از این طرح وجود ندارد درحالی که قرار بوده پروژه یک ساله به بهره برداری برسد. پس میخواهم بگویم که نگاه در صنعت نفت، نگاه تولیدمحور نیست.

وی گفت: آقای زنگنه نگاهش به سمت پالایشگاه و پتروپالایشگاه نیست. ایشان میگوید نفت خام میفروشم، بنزین وارد میکنم. خب ما گفتیم آقای زنگنه پروژه پتروپالایشگاه و پالایشگاه سازی اقتصادش که نشان میدهد سودآوری دارد. گفت: نه، پروژه اقتصادی نیست. گفتیم این عدد و ارقام است. من هم مطالعه نکردم، شرکت خارجی مطالعه کرده است. گفت: نه، ما باید برویم سراغ پتروشیمیها.

سالاری ادامه داد: در آن جلسه یادم هست که گفتم با نگاه شما نه پتروشیمی اراک اقتصادی است، نه پتروشیمی بندرامام و نه پتروشیمی اصفهان. شما نفتا را داری ۳۰ درصد زیر قیمت فوب به آنها میدهی. خب اگر با این شرایط هست پس این پتروشیمی ها هیچکدام اقتصاد ندارند. گفت که میرویم سراغ پتروشیمیهایی که با گاز کار کند. گفتم خب شما در مصوبه هیأت مدیره شرکت نفت، گاز را ۵۴ سنت گذاشتی. امروز ۸ سنت، ۹ سنت داری از ترکمنستان وارد میکنی، ۱۶ سنت داری به ترکیه فروش میکنی. اگر آن قیمت را بگذاری پتروشیمیها وضعیت چطوری است؟

*با ساخت پتروپالایشگاه ها باید زنجیره ارزش در صنعت نفت را تکمیل کرد

معاون وزیر سابق شرکت پالایش و پخش فراورده های نفتی اظهار داشت: حالا در زنجیره هم خب الآن یک زنجیره هایی هست شما هم اگر پتروشیمی اصفهان را کنار پالایشگاه اصفهان گذاشتی، پتروپالایشی است. پتروپالایشگاه مسلما اقتصاد دارد ولی یک پتروپالایشگاه را شما وقتی نگاه کنید ماهی ۳۰۰ هزار بشکه دارید. حداقل ده میلیارد دلار سرمایه میخواهد که باید برای آن چاره اندیشی کرد. ولی شما باید بالاخره زنجیرهی ارزش را تکمیل کنی چون ارزش اقتصادی در این حوزه بسیار بالا است. تنوع محصول ایجاد می شود.