به گزارش خبرگزاری تسنیم از بجنورد، معبد سنگی اسپاخو که گاه کلیسا و گاه آتشکده نامیده می شود در کیلومتر ۱۱۵ محور بجنورد به جنگل گلستان و در ۶۵ کیلومتری غرب شهر آشخانه، مرکز شهرستان مانه وسملقان بر روی تپه ای مرتفع در دامنه جنگل های سوزنی برگ ارس و در قسمت جنوبی روستای اسپاخو واقع شده است.

مردم محلی این آتشکده را با نام کلیسا می شناسند اما تاکنون هیچ گونه شواهدی مبنی بر حضور مسیحیان در این منطقه پیدا نشده است و از طرف دیگر شکل دایره ای محراب، آتشدان و سوراخ های درون سقف گنبد که روزنه هایی برای خروج دود است، نشان می دهد که این جایگاه آتشکده ای است که زرتشتیان باستان آن را بنا کرده اند.

واژه اسپاخو برگرفته از واژه «هسپ» یا «اسپ» می باشد که واژه ای پهلوی است و در گذر زمان دگرگون شده و به صورت «اسب» درآمده است و آن گونه که برمی آید در این منطقه در گذشته اسب پرورش می دادند.

معماری این بنا از ترکیب گنبد و ایوان الگو گرفته است، ترکیبی که سابقه کهنی در معماری بناهای دوران تاریخی و اسلامی دارد. البته در نظریه ای دیگر معماری این بنا الگو گرفته از پای فیل مشهور به پافیلی است که از پابرجا ترین نوع معماری محسوب می شود.

معبد اسپاخو در حقیقت پابرجاترین اثر باستانی سده های قبل از اسلام در خراسان پهناور دیروز و استان های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی امروز است که از نظر تاریخی اهمیت ویژه ای دارد.

در اطراف این بنا و روستای اسپاخو، بر روی تپه ای یک قبرستان وجود دارد که از نظر وضع دفن و مقبره سازی با طرز تدفین مسلمانان تفاوت کلی دارد و قبرها به صورت خانوادگی دفن شده اند که بنا به گفته کارشناسان این شواهد حاکی از آن است که اقوام خاصی از زرتشتیان در این منطقه وسیع زندگی می کردند و این بنای عظیم مربوط به آنها است.

در مجموع با توجه به خصوصیات معماری و کاربرد مصالح به ویژه استفاده از سنگ های نتراشیده، تیرهای کوچک چوبی از درخت ارس، ساروج و شیوه طاق سازی و قوس طاق ها و دیگر موارد در معبد اسپاخو می توان گفت که این نوع شیوع معماری مربوط به اوایل دوره ساسانی و حداکثر اوایل اسلام تا عصر آل بویه است.

بنای معبد اسپاخو در سال ۱۳۴۵توسط یک تیم باستان شناسی که به سرپرستی دکتر عزت الله نگهبان مشغول بررسی محوطه ها و آثار شمال خراسان بودند، شناسایی و به شماره ۱۵۷۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

انتهای پیام/