ایسنا/قزوین دکتر هادی انصاری، تحصیلکرده دکترای زبان و ادبیات فارسی، در مقاله خود با عنوان «درست بنویسیم و درست بخوانیم» که آن را در اختیار ایسنا قرار داده است، می نویسد: درباره درست خواندن و گفتن و نوشتن، تاکنون بسیار گفته اند و نوشته اند و شنیده ایم و خوانده ایم؛ ولی کافی نیست. پاسداشت زبان فارسی و برطرف کردن اشکال ها، نمی تواند به چندنوشته، برنامه، کتاب و جزوه منحصر باشد و اگر هر روز هم یادآوری شود، تکراری نخواهد بود و تأثیرخود را خواهد گذاشت.

بدین منظور بر آن شدیم تا برخی اشکال های رایج امروزی را که در گفتار و نوشتار مردم، فراوان دیده و شنیده می شود، یادآوری و اصلاح کنیم تا شاید بتوانیم در راه درست خواندن و درست نوشتن واژه ها، اصطلاح ها، عبارت ها و درنهایت برای پاسداشت زبان فارسی قدمی برداریم.

حرف (ج)

جامه / جامعه

همه معنی (جامه) را می دانند؛ لباس و پوشش. برخی در نوشتن، (جامه) را با (ع) می نویسند: (جامعه). باید توجه داشت که هرکدام در جای درست خود به کار رود. مثال:

او جامعهٔ زیبایی بر تن داشت. (نادرست) او جامهٔ زیبایی بر تن داشت. (درست)

مردم برای داشتن جامهٔ پویا، باید تلاش کنند. (نادرست) مردم برای داشتن جامعهٔ پویا …(درست)

جغهٔ همایونی / جقهٔ همایونی

جغه، واژهٔ فارسی است یعنی تاج؛ و نوشتن آن با (غ) درست است، نه با (ق). بنابراین جغهٔ همایونی درست است، نه جقهٔ همایونی.

جناغ / جناق

جناغ واژهٔ فارسی است به فتح (ج) و با حرف (غ) استخوانی است در قسمت مقدم سینه. گاهی با (ق) نوشته می شود: جناق؛ که نادرست است. اصطلاح (جناغ شکستن) از همین واژه رایج شده است. البته در تداول مردم اغلب به کسر (ج) رایج است: (جناغ)

حرف (ح)

حاتم / حاتم

حاتم در عربیبه کسر (ت) نام مردانه است و نیز نام انسان معروف تاریخی است. همان حاتم طایی(از قبیلهٔ طی ) که در سخاوت و بخشندگی مثل و زبانزد بوده است. امروزه بیشتر به فتح (ت) می نویسند و می خوانند: (حاتم)؛ که نادرست است و باید حاتم به کسر (ت) خوانده و نوشته شود.

حرف (را) ی مفعولی بعد از فعل

یکی از اشکال های رایج در گفتار و نوشتار (بیشتر در گفتار) امروزی ها استفاده از (را) ی مفعولی بعد از افعال است. بر اساس قوانین دستور زبان فارسی، (را) ی مفعولی باید بعد از واژه ای که نقش مفعول در جمله دارد قرار بگیرد ولی معمولا در گفتار، این حرف را بعد از فعل جمله به کارمی برند که نادرست است. مثال: کتابی که دلم خواست را نخریدم. درصورتی که (کتاب) مفعول جمله است، نه (خواست) و باید بگوییم: کتابی را که دلم خواست، خریدم.

گفتنی است که در زبان فارسی، حرف (را) ی بعد از فعل داریم ولی نه این که بعد ازهر فعلی بیاید. بر اساس قوانین زبان، وقتی جمله مرکب است و یک جمله که گروه اسمی یا وابسته به گروه اسمی است، نقش مفعول داشته باشد. در این صورت بعدازآن جمله، می توانیم (را) ی مفعولی بیاوریم. مثال: جملهٔ «دوستت دارم» را بارها تکرار کرده ایم. یا؛ جملهٔ «امروز هوا خوب بود» را سؤالی کنید یا؛ فعل «داشت» را به خط نستعلیق نوشتم. چنان که می بینید افعال مثال زده، وابستهٔ گروه اسمی اند که کلا مفعولند و (را) ی مفعول بعدازآن ها ذکرشده است. چند مثال ذکرمی کنیم.

تکالیفی که نوشته اید را به دفتر تحویل دهید (نادرست)

تکالیفی را که نوشته اید، به دفتر تحویل دهید. (درست)

برنامه ای که انتخاب کرده ایم را ببینید (نادرست)

برنامه ای را که انتخاب کرده ایم، ببینید. (درست)

خانه ای که پارسال خریده بودم را فروختم (نادرست)

خانه ای را که پارسال خریده بودم، فروختم. (درست)

شعری که تازه سروده بود را چاپ کرد (نادرست)

شعری را که تازه سروده بود، چاپ کرد (درست)

انتهای پیام