به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، زهرا کاردانی که پیش از این با «زن آقا» به عنوان نویسنده به جامعه کتابخوان معرفی شده بود، در دومین تجربه خود به سراغ حادثه منا رفت. فاجعه منا که در مهر ۹۴ رخ داد، منجر به کشته شدن بیش از هزاران زائر بیت الله الحرام در عید قربان شد. در این میان ایران بیشترین آمار را در میان شهدا داشت. خانواده های بسیاری هنوز داغ حج ۹۴ بر سینه شان سنگینی می کند.

کاردانی در دومین اثر خود به سراغ ماجرای فاجعه منا رفته و تلاش کرده است تا همانند یک گزارشگر، با گفت وگو با افراد مختلف که به نوعی در این ماجرا حضور داشته اند، نمایی کلی از این ماجرا ارائه دهد. «خیابان ۲۰۴»، عنوان تازه ترین اثر کاردانی، اشاره به محل وقوع این فاجعه دارد. نویسنده تلاش کرده تا به تمام جزئیات این موضوع بپردازد و برای پرسش های بسیاری که هنوز در اذهان عمومی باقی است، پاسخی ارائه دهد.

کاردانی در مقدمه این کتاب درباره چرایی پرداختن به این موضوع می نویسد: دوم مهر ۱۳۹۴ وقتی شنیدم در منا هزاران نفر شهید شده اند؛ بهت زده شدم. پدرم در بستری بیماری بود و داشتم با چشم های خودم ذره ذره از بین رفتنش را می دیدم، از دست رفتنش را. تجسم اینکه در چند دقیقه این همه آدم، این همه پسر و پدر و همسر و مادر از دست رفته اند؛ یک تکه سنگ بود که سد راه گلویم شده بود. مگر جنگ بود که بشود تلفات چند هزار نفری آن را قبول کرد؟ کدام جنگ در یک روز و در یک جغرافیای دویست متری این همه تلفات داده؟

کدام یک از ما روزهای بعد از عید قربان ۱۳۹۴ را فراموش می کنیم؟ نه آن قربان برای ما عید شد؛ نه غدیر بعد از آن. ۴۶۵ نفر از پاره های وجودمان را از دست داده بودیم و هر گوشه ایران سیاه پوش شده بود. چه کسی دلش می آمد تبریک بگوید؟ ولیمه حج بدهد؟ سؤال ها اما همچنان باقی بود. حتی خانواده شهدا هم نمی دانستند چه اتفاقی افتاده.

سال ۱۳۹۷ وقتی آقای مهدی قزلی، مدیر عامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی خواست یک موضوع تازه و خوب برای مستندنگاری انتخاب کنم، سؤال هایم را از گوشه ذهن بیرون کشیدم و روی میز گذاشت؛ چه شد که نزدیک به هفت هزار نفر در منا کشته شدند؟ به دنبال نوشتن تاریخ نبودم و تاریخ شفاهی یک ماجرا را می خواستم. آنچه در تجربه و دیده مردم نشسته بود را.

خیلی ها می گفتند این پروژه کار راحتی نیست. راست هم می گفتند. نخستین راهی که می شد با شاهدین این ماجرا و خانواده هاشان صحبت کرد؛ ارتباط تلفنی بود و من از داشتن شماره تماس ها بی بهره بودم. هنوز هم نمی دانم چرا در این رابطه، هیچ مساعدتی از طرف نهادهای مربوطه با من انجام نگرفت.

کتاب در چهار بخش به شرح این حادثه می پردازد. بخشی از روایت ها مربوط به شاهدان عینی است که فاجعه منا را از نزدیک دیده و لمس کرده اند، بخش دیگر کتاب از زبان گروه تفحص شهدا است که از همان اولین لحظات مشغول امدادرسانی شده و تا آخرین فرصت به دنبال شهدا بوده اند. بخش های دیگر کتاب نیز به شرح ماوقع از زبان خانواده های شهدا و همراهان آنها روایت می شود.

در بخش هایی از این کتاب می خوانیم:

آخرش هم نفهمیدم که چرا پلیس راه را به طرف جمرات بسته بود و اجازه نمی داد برویم. از همان جا سرباز های کم سن و سالشان را می دیدم که وسط خیابان ایستاده بودند. شاید برای این بود که می خواستند از ازدحام به وجود آمده در جمرات کم کنند. جلوتر، سر یک چهارراه یک ماشین پلیس خیابان را بسته بود و کمی آن طرف تر یک ماشین آتش نشانی بزرگ. ازدحام که بیشتر شد، ماشین آتش نشانی را روشن کردند که روی جمعیت آب بپاشند. نمی دانم چرا راننده آژیر ماشین را به صدا درآورد. مردم از ترسشان می خواستند از ماشین دور شوند و این یک موج دیگری ساخت. بعدا گفتند آن سال نیروهای خبره عربستان دستشان به جنگ بند بوده و مجبور شده اند بچه های دبیرستانی شان را برای انتظامات حج به کار بگیرند. مثل سپاه دانشی های ما. پلیس جا افتاده و درست و حسابی نمی دیدی. رفتارهایشان هم همان قدر خام بود. مثلا همان طورکه ایستاده بودند و راه جمیعت را بسته بودند، یکی شان با موبایلش بازی می کرد. برایش مهم نبود که جمیعت دارد جلوی چشمش از تشنگی تلف می شود. یک نفرشان هم مدام توی بلندگو می گفت: «ارجاع» یعنی برگردید. از کجا باید برمی گشتیم؟ راهی برای برگشتن نبود. از انتهای خیابان هم مدام جمعیت به داخل تزریق می شد.

اوضاع داشت بغرنج تر می شد. صدای ناله ها و استغاثه ها بلند تر شده بود. خیلی ها از کشورهای دیگر این سفر را خانوادگی می آیند. با بچه های کوچکشان حتی. بعضی ها التماس می کردند به بچه شان کمک کنیم، پسری نشسته بود بالای سر پدرش و بادش می زد. به زبان عربی التماس می کرد به او کمک کنند.

اقبال جمعیت برای بالا رفتن از چادرها بیشتر شده بود. خیلی ها با هزار بدبختی تا نیمه خودشان را می کشیدند و همان دم که باید می رفتند روی سقف چادرهای سفید؛ کم می آوردند. خم می ماندند روی نرده های فلزی داغ و گاهی تیز. تعادلشان را از دست می دادند. می افتادند پایین روی جسد زواری که کمی قبل از آن ها برای این کار تلاش کرده بودند و ناکام مانده بودند. کافی بود یکی از آن ها که داشت از چادرهای پشت سرم بالا می رفت بیافتد روی من …

«خیابان ۲۰۴» را انتشارات سوره مهر در دسترس علاقه مندان قرار داده است.

انتهای پیام/