ایسنا/فارس کتاب «مستوران قباب غیرت»، به عنوان بیست و دومین اثر دکتر محمدرضا خالصی، منتشر شد.

کتاب «مستوران قباب غیرت» بیست و دومین اثر مکتوب دکتر محمدرضا خالصی، استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر معاصر که «مدخلی بر تاریخچه ملامتیه در شیراز طی قرون دوم تا چهارم هجری» است، منتشر شد و در دسترس عموم مردم قرار گرفت.

خالصی در مقدمه این کتاب نوشته است: "بی شک، یکی از جذاب ترین و دلکش ترین و مهم ترین فصول تصوف، مربوط به ملامتیان است و یقینا بی توجه به این فصل نمی توان به تجربه و تحلیل کاملی از تاریخ تصوف رسید. آنان که وجه شاخص شان، واکنش باطن گرایانه در مقابل مقدس مآبان متزهد بود و عنصر غالب اشان مبارزه بی امان با ریاکاری، عجب، خودپسندی ، چالش و کشمکش مداوم با نفس.

اصل و خاستگاه ملامتیه را محققان، نیشابور می دانند و برآنند که این اندیشه در تقابل با مکتب بغداد شکل گرفته است. در این کتاب سعی شده تا این موضوع، مورد تردید قرار گیرد و بر اساس مستندات صوفیان نخستین، به چالش کشیده شود.

این نویسنده و پژوهشگر، هدف از تالیف این کتاب را دستیابی به نتایجی دانسته و خاطرنشان کرده است که:

"۱- ملامتیه، اندیشه ای نیست که تنها در نیشابور شکل و سامان ، یافته باشد، بلکه رد پای آن را در اقصی نقاط تمدن اسلامی می توان یافت و باید آن را نوعی عکس العمل طبیعی دانست به صوفیانی که از تظاهر و دکانداری دیگر اهل تصوف، سخت به تنگ آمده بودند و برای مقابله با این تظاهر و تصنع، راه خلاص می جستند.

۲- طریقه های باطنی در تمدن اسلامی، آنگونه که از مستندات و شواهد بر می آید، تنها در چارچوب دو گروه مکتب بغداد و مکتب ملامتیه نمی گنجند بلکه در سراسر این جغرافیای پهناور ، نام ها ، شکل ها ، روش ها و آداب متعدد و متکثری دارند.

۳- آنچه سلمی و خرگوشی به عنوان اولین مطرح کنندگان اندیشة ملامتی تحت عنوان اصول ملامتیه نام می برند همزمان با آنان و یا حتی پیش از ایشان در نقاط دیگر تمدن و فرهنگ اسلامی حضور دارد ، در ری، مکه، شام، همدان، بلخ، اربل ، اصفهان، اشبیلیه ، شیراز و بسیاری دیگر از نقاط جغرافیای اسلامی می توان ردپای روشن این اندیشه را دید که حتی گاه پررنگ تر و چالش برانگیزتر از ملامتیه ی نیشابور است. آنچه عطار از دیدار حیری ( یکی از اضلاع مثلث گسترش ملامتیه در نیشابور) با یوسف بن حسین در تذکرة الاولیاء در ری آورده ، یکی از شواهد این موضوع است.

۴- بر اساس جغرافیای پهناور آن روزگار اسلام، این عکس العمل طبیعی به صوفیان متظاهر، در هر منطقه و شهر ، بر اساس، آداب و عرف آن جا، شکل یافته و البته اصول اساسی آن همان است که سلمی و خرگوشی در رساله های خود بدان اشاره کرده اند.

۵- شیراز از روزگاران پیشین برج اولیاء خوانده می شده و در شکل گیری تصوف اسلامی نقش بسیار زیادی داشته ، و شواهد بسیاری بر کثرت صوفیان بزرگ در سده های نخست اسلامی در این شهر وجود دارد و حضور آنان در دیگر مناطق تمدن آن روزگار نیز غیرقابل انکار است. در حدود چهار قرن ، ۱۲ مشیخه و تذکره در مورد زندگانی و تأثیر صوفیان شیرازی نوشته شده است که به طور متوسط هر سی سال یک تذکره در این شهر نگاشته شده که اختصاص به نام آوران متصوفه این خطه داشته و این نشان از رونق و تأثیرگذاری صوفیان شیراز بر اندیشه ی تصوف اسلامی است .

۶- ملامتیه شیراز یکی از بزرگ ترین مکاتب اندیشه ای صوفیان این شهر از قرن دوم تا زمان حافظ شیرازی است.

۷- در این مقاله سعی شده تا به بررسی ملامتیه ی شیراز طی قرون دوم تا چهارم هجری که از قضا اوج ملامتیه ی نیشابور است پرداخته شود.

وی همچنین یادآور شده است که ملامتیه شیراز براساس مستنداتی که آورده شده ویژگی هایی شامل بی توجهی به ظاهر متکلفانه ی صوفیان؛ عدم جلب توجه مردم و دوری از خودنمایی؛ مبارزه بی امان با ریا؛ اصرار بر اخلاص؛ گزاردن حقوق دیگران و ترک طلب خویش؛ داشتن شغل و دوری از بی پیشگی معمول صوفیان؛ صبر بر جفای ستمکاران؛ نفی خودستایی؛ ناسازگاری با لذت طاعت؛ مخالفت با نفس و نفس گرایی؛ حسن ظن به خداوند؛ دیدن تقصیر خویش و دیدن عذر مردم و بخشندگی، را دارا بوده اند.

انتهای پیام