به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مقام و منزلت اهل بیت رسول خدا صلی الله علیه و آله مقامی تشریفاتی و سیاسی نبود بلکه این مقام دارای پشتوانه ای معنوی و متصل به وحی خداوند بود؛ به این معنا که وقتی امام معصوم در مسند امامت جامعه معرفی می شد، این امامت صرفا به معنای زعامت و پیشوایی امت نبود بلکه امامت بر کل آدم و جنیان و ملائک و سایر مخلوقات عالم بود. امام رضا علیه السلام در توصیف امام می فرماید: «الإمام کالشمس الطالعة المجللة بنورها للعالم و هی فی الأفق بحیث لا تنالها الأیدی و الأبصار؛ امام مانند خورشید فروزنده ای است که با تابش نور خود به عالم روشنی می بخشد و در حالی که خود بر تارک بلند افق آسمان قرار دارد، دست ها و چشم ها به او نمی رسد». در این تعریف، امام خلیفه و مجرای خدایی خداوند در بین مخلوقات است و اگرچه از سوی حکام زمانه مورد ظلم و انزوا قرار گیرد، اما در باطن ماجرا، افسار کل صحنه ها در دست او بلکه همه چیز قائم به اوست. امام سجاد علیه السلام در حدیثی فرمود: «لو لا ما فی الأرض منا لساخت الأرض بأهلها؛ اگر از ما در زمین نباشد، زمین تمام اهلش را در خود فرو می برد.»

بنابراین ضرورت دارد برای ایجاد ارتباط معنوی با ائمه علیهم السلام، نسبت به ایشان نگاهی آسمانی، فرادنیایی و فراتاریخی داشته باشیم و خود قرآن نیز با همین منظر به معرفی مقام عترت می پردازد؛ به عنوان نمونه وقتی خداوند در سوره نور از نور آسمان ها و زمین سخن می گوید، این نور را مستقر در خانه هایی معرفی می کند که به آنها اذن رفعت داده است؛ «فی بیوت أذن الله أن ترفع و یذکر فیها اسمه یسبح له فیها بالغدو و الآصال»؛ یعنی (این نور آسمان ها و زمین) در خانه هایی است که خدا اذن داده که [قدر و منزلت] آنها رفعت یابد و نامش در آنها یاد شود. در آن [خانه]ها هر بامداد و شامگاه او را نیایش می کنند.» امام باقر علیه السلام در تأویل این آیه فرمود «هی بیوت الأنبیاء و بیت علی ع منها»؛ یعنی منظور از بیوت، خانه های انبیا و بیت علی علیه السلام نیز از آن است.

درباره امام حسن مجتبی علیه السلام که امروز در سالروز ولادت آن حضرت قرار داریم، چنین نگاهی صدق می کند. تصوری که ما از این امام بزرگوار داریم، عموما در حد اطلاعات تاریخی آن هم در فضایی از مصائب و جنجال های سیاسی است و گویی امام حسن علیه السلام منحصر در سه قصه از قصه های تاریخ صدر اسلام است. در چنین فضایی از تصوراتمان، وقتی به اوصاف آن حضرت از زبان برترین مخلوق عالم و بزرگ انبیاء و رسولان الهی یعنی رسول خدا صلی الله علیه و آله رجوع می کنیم، با واقعیتی دیگر از حقیقت شخصیت این امام بزرگوار مواجه می شویم.

۱- به عنوان نمونه در کتاب عدد القویة رضی الدین حلی برادر علامه حلی، از حذیفة بن یمان نقل می کند که گفت: در آن مابینی که پیغمبر معظم اسلام صلی الله علیه و آله در کوه حرا یا کوه دیگری بود و امیرالمؤمنین علیه السلام، ابو بکر، عمر، عثمان و گروهی از انصار با آن حضرت بودند، انس هم حاضر بود و حذیفه هم گفت وگو می کرد. ناگاه امام حسن مجتبی علیه السلام در حالی که آرام و با وقار بود وارد شد. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله یک نظر به امام حسن کرد و فرمود:

إن جبرئیل یهدیه و میکائیل یسدده؛ این جبرئیل است که حسن (ع) را راهنمایی می کند و این میکائیل است که وی را نگاهداری می کند.

و هو ولدی و الطاهر من نفسی و ضلع من أضلاعی؛ این حسن، فرزندم و طاهر از نفس من و یکی از اضلاع من است.

هذا سبطی و قرة عینی بأبی هو؛ این حسن سبط و نور چشم من است. پدرم به فدای این حسن باد.

سپس پیامبر صلی الله علیه و آله بر خاست و ما هم برخاستیم. آن حضرت به امام حسن علیه السلام می فرمود: أنت تفاحتی و أنت حبیبی و مهجة قلبی تو میوه (قلب) و حبیبم و روحیه قلب من هستی. آنگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله دست امام حسن را گرفت و به راه افتاد، ما نیز با آن حضرت به راه افتادیم تا آن بزرگوار نشست و ما نیز در اطراف وی نشستیم. ما می دیدیم که پیامبر خدا چشم از امام حسن علیه السلام نمی برید. سپس فرمود:

إنه سیکون بعدی هادیا مهدیا؛ این حسن بعد از من هدایت گر و هدایت شده خواهد بود.

هذا هدیة من رب العالمین؛ این حسن از برای من هدیه پروردگار عالم است.

لی ینبئ عنی و یعرف الناس آثاری و یحیی سنتی و یتولی أموری فی فعله؛ این حسن از من خبر می دهد، آثار و دین مرا به مردم معرفی می کند، سنت مرا زنده می کند، در رفتار خود متصدی امور من خواهد شد.

ینظر الله إلیه فیرحمه؛ خدا به وی نظر رحمت می افکند

پیامبر صلی الله علیه و آله در انتهای این حدیث اینگونه تأکید می کند: «رحم الله من عرف له ذلک و برنی فیه و أکرمنی فیه؛ خدا رحمت کند کسی را که این مقام را برای او بشناسد و برای خاطر من به او نیکویی و احترام کند.» به این معنا که امام حسن علیه السلام و سایر عترت را باید با مقام عوالمی و آسمانی شناخت.

۲- پیامبر صلی الله علیه و آله در روایتی دیگر در وجه تسمیه «حسن» فرمود: «سمی الحسن، حسنا لأن بإحسان الله قامت السموات والأرض؛ حسن، حسن نامیده شد به خاطر اینکه با «احسان» خداوند آسمان ها و زمین برپا شد». یعنی تمام حسن عناصری که در پهنه ی هفت آسمان و زمین دیده می شود، به دلیل اثرگذاری اسم «حسن» است؛ یعنی خداوند به واسطه آن امام بزرگوار تمام عوالم دنیا از کهکشان ها و آسمان های برزخی را حسن بخشیده است و هرجا که ما حسنی می بینیم، به برکت نام امام حسن مجتبی علیه السلام است.

۳- یا آن حضرت در حدیثی دیگر که به حدیث نورانیت هم شناخته می شود، خطاب به عموی خود جناب عباس فرمود «إن الله خلقنی و خلق علیا و فاطمة و الحسن و الحسین قبل أن یخلق الله آدم حین لا سماء مبنیة و لا أرض مدحیة و لا ظلمة و لا نور و لا شمس و لا قمر و لا جنة و لا نار …» یعنی خداوند مرا و علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام را قبل از اینکه آدم را خلق کند، خلق کرد؛ در آن زمان که نه آسمانی برپا بود، نه زمینی گسترده و نه ظلمت و نور و خورشید و ماه و بهشت و ناری بود. سپس به خلقت نوری هر یک از پنج تن آل عبا اشاره کرد و فرمود «ثم فتق نور ولدی الحسن و خلق منه الشمس و القمر فالشمس و القمر من نور ولدی الحسن و نور الحسن من نور الله و الحسن أفضل من الشمس و القمر.» یعنی «سپس نور فرزندم حسن را شکافت و از آن خورشید و ماه را خلق کرد؛ پس خورشید و ماه از نور فرزندم حسن است و نور او از نور الله است و حسن برتر از خورشید و ماه است.»

اینها گوشه ای از دریای فضائل امام حسن مجتبی علیه السلام در زبان برترین رسول الهی است. حال سؤال این است که بیان این فضائل باید چه تأثیری در ایمان ما نسبت به آن امام بزرگوار داشته باشد و به فراخور آن، چه رفتاری در قبال این معرفت باید صورت گیرد؟ آیا بیان این معارف از سوی پیامبری که به تعبیر قرآن از روی هوا و هوس صحبت نمی کند «و ما ینطق عن الهوی» بلکه منطبق بر وحی خدا و مشیت او سخن می گوید، صرفا برای لذت بردن و تحسین کردن است؟ به طور قطع بیان این احادیث، دارای حکمت های فراوانی است که دقت در هر کدام از آنها، سبب ارتقای رفتار ما نسبت به نظام خداوند در عالم می شود. خود پیامبر صلی الله علیه و آله وقتی از فضائل امام حسن مجتبی علیه السلام صحبت می کند، می فرماید اگر با همین معرفتی که به شما گفتم، فرزندم را بشناسید، مورد رحمت خدا قرار می گیرد. یا وقتی از خلقت نوری امام حسن علیه السلام سخن می گویند و بخشی از عالم را متأثر از وجود مقدس ایشان معرفی می کنند، ما را به این سمت هدایت می کند که برای بهره از انوار خداوند و هدایت الهی محتاج به هر یک از اهل بیت علیهم السلام هستیم و یا زمانی که زیر نور خورشید قرار می گیریم و یا نور آن را عامل حیات موجودات می بینیم، همه را مدیون وجود مقدس امام حسن مجتبی علیه السلام بدانیم و خداوند این نوع نگاه را عامل رشد افراد قرار می دهد.



انتهای پیام/