1. نظریات و رهنمودهای خداوند در آیات اول تا یازدهم سوره مزمل در عبارتهای"( بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ ﴿۱﴾ اي جامه به خود پيچيده! (۱ قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا ﴿۲﴾ شب را جز كمي، به پا خيز! (۲ نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِيلًا ﴿۳﴾ نيمي از شب را، يا كمي از آن كم كن. (۳ أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا ﴿۴﴾ يا بر نصف آن بيفزا، و قرآن را با دقت و تامل بخوان. (۴ إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا ﴿۵﴾ چرا که ما بزودی سخنی سنگین به تو القا خواهیم کرد! (۵ إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئًا وَأَقْوَمُ قِيلًا ﴿۶﴾ مسلّماً نماز و عبادت شبانه پابرجاتر و با استقامت تر است! (۶ إِنَّ لَكَ فِي النَّهَارِ سَبْحًا طَوِيلًا ﴿۷﴾ و تو در روز تلاش مستمر و طولاني خواهي داشت. (۷ وَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ وَتَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتِيلًا ﴿۸﴾ نام پروردگارت را ياد كن و تنها به او دل ببند. (۸رَبُّ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَاتَّخِذْهُ وَكِيلًا ﴿۹﴾ همان پروردگار شرق و غرب كه معبودي جز او نيست، او را نگاهبان و وكيل خود انتخاب كن. (۹ وَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِيلًا ﴿۱۰﴾ و در برابر آنچه آنها (دشمنان) مي‏گويند شكيبا باش و به طرزي شايسته از آنها دوري نما. (۱۰ وَذَرْنِي وَالْمُكَذِّبِينَ أُولِي النَّعْمَةِ وَمَهِّلْهُمْ قَلِيلًا ﴿۱۱﴾ مرا با تكذيب كنندگان صاحب نعمت واگذار، و آنها را كمي مهلت ده! (۱۱ )"، دلالت دارد بر اینکه:

1-آیه اول سوره مزمل در عبارت" يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ ﴿۱﴾ اي جامه به خود پيچيده! (۱)"، گواه این نظریه هست که سوره مزمل خطاب به حضرت محمد سلام الله علیه نازل شده است و خداوند در موقعیتهای مختلف دستورات تعلیم و تربیّتی برای حضرت محمد سلام الله علیه داشته اند و خداوند همواره ارتباطش را با حضرت محمد سلام الله علیه حفظ می نموده است و بدینوسیله از تعالی حضرت محمد سلام الله علیه محافظت می نموده و خداوند مربی اصلی حضرت محمد سلام الله علیه می باشد و در نتیجه خداوند مربی و پرورگار همه انسانها می باشد. 2- آیه دوم و سوم و چهارم سوره مزمل در عبارتهای"(۱ قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا ﴿۲﴾ شب را جز كمي، به پا خيز! (۲ نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِيلًا ﴿۳﴾ نيمي از شب را، يا كمي از آن كم كن. (۳ أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا ﴿۴﴾ يا بر نصف آن بيفزا، و قرآن را با دقت و تامل بخوان."، گواه این نظریه هست که خداوند برای تربیّت روحی و تعالی کمالات حضرت محمد سلام الله علیه توصیه هائی نموده است، از جمله این توصیه ها عبارت است از: 1- حضرت محمد سلام الله علیه شب را جز كمي، به پا خيزد. 2- نيمی از شب را، يا كمی از آن كم نماید، يا بر نصف آن بيافزاید، و قرآن را با دقت و تامل بخواند.". 3- آیه پنجم سوره مزمل در عبارت " إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا ﴿۵﴾ چرا که ما بزودی سخنی سنگین به تو القا خواهیم کرد! (۵)"، گواه نظریه فوق می باشد که خداوند برای آماده نمودن حضرت محمد سلام الله علیه به پیامبر اکرم توصیه نموده و از پیامبر خودش خواسته است که شبها از خواندن قرآن و نماز کمک بخواند تا شرح صدر و تحمل سنگینی مسائل که می خواهد بشنود و یا با آن مواجه شود را با شکیبائی و شرح صدر بیشتری پذیرا باشد، به همین سبب آیه پنجم سوره مزمل کتاب قرآن به حضرت محمد سلام الله علیه متذکر می شود: "چرا که ما بزودی سخنی سنگین به تو القا خواهیم کرد!" برای شنیدن سخن سنگین نیاز به توانمندی و استقامتی هست که توان پذیرش سخن سنگین در فرد بوجود آورد حتّی اگر پیامبر خدا باشد و دارای زمینه های استقامت و پایداری باشد. در واقع مسائلی که انسانها در روزگار خود با آن مواجه می شوند نیاز به کمک گرفتن از قرآن و نماز است. 4- در آیه ششم و هفتم و هشتم سوره مزمل در عبارتهای " إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئًا وَأَقْوَمُ قِيلًا ﴿۶﴾ مسلّماً نماز و عبادت شبانه پابرجاتر و با استقامت تر است! (۶ إِنَّ لَكَ فِي النَّهَارِ سَبْحًا طَوِيلًا ﴿۷﴾ و تو در روز تلاش مستمر و طولاني خواهي داشت. (۷ وَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ وَتَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتِيلًا ﴿۸﴾ نام پروردگارت را ياد كن و تنها به او دل ببند."، گواه نظریات فوق است: که خداوند به حضرت محمد سلام الله علیه چنین توصیه نموده: 1- "نماز و عبادت شبانه در استقامت و شکیبائی مؤثر است.2- پیامبر خدا حضرت محمد سلام الله علیه در روز تلاش مستمر و طولاني دارد. 3- نام پروردگارت را ياد نما و تنها به او دل ببند". 4- حتّی اگر انسانها در روز مشغول کار باشند قرآن خواندن و نماز خواندن و عبادات در شبانگاه و نام و ذکر پرودگار بر زبان آوردن و دلبستن و توکل بر خداوند بر استقامت و پایداری انسانها میافزاید و انسانها را با سختیهای روزانه و مشکل با به تعالی و کمالات روحی و ذهنی رساندن در شبانگاه، به خوبی و راحتی مواجه می نماید. 5- خداوند در آیات نهم و دهم و یازدهم سوره مزمل در عبارتهایِ" رَبُّ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَاتَّخِذْهُ وَكِيلًا ﴿۹﴾ همان پروردگار شرق و غرب كه معبودي جز او نيست، او را نگاهبان و وكيل خود انتخاب كن. (۹ وَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِيلًا ﴿۱۰﴾ و در برابر آنچه آنها (دشمنان) مي‏گويند شكيبا باش و به طرزي شايسته از آنها دوري نما. (۱۰ وَذَرْنِي وَالْمُكَذِّبِينَ أُولِي النَّعْمَةِ وَمَهِّلْهُمْ قَلِيلًا ﴿۱۱﴾ مرا با تكذيب كنندگان صاحب نعمت واگذار، و آنها را كمي مهلت ده! (۱۱ )"، گواه نظریات فوق است که خداوند همان پروردگار شرق و غرب است كه معبودي جز او نيست، به حضرت محمد توصیه نموده است که خداوند مشرق و مغرب را که خدائی جز او نیست را نگاهبان و وكيل خود انتخاب نما و در برابر آنچه دشمنان می گویند صبر و شکیبائی نماید و به طرز شایسته از آنها دوری نماید و مهلت دهد و تکذیب کنندگان و دشمنان را به خداوند واگذارد. 6- موضوع آیات اول تا یازدهم سوره مزمل در رابطه با توصیه های خداوند به پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه می باشد و در رابطه با اصل نبوت از اصول اعتقادات و اصول و مبانی دین می باشد.

2. نظریات و رهنمودهای خداوند در آیات دوازدهم تا نوزدهم سوره مزمل کتاب قرآن در عبارتهایِ"( إِنَّ لَدَيْنَا أَنْكَالًا وَجَحِيمًا ﴿۱۲﴾ كه نزد ما غل و زنجيرها (آتش) دوزخ است. (۱۲ وَطَعَامًا ذَا غُصَّةٍ وَعَذَابًا أَلِيمًا ﴿۱۳﴾ و غذائي گلوگير، و عذابي دردناك! (۱۳ يَوْمَ تَرْجُفُ الْأَرْضُ وَالْجِبَالُ وَكَانَتِ الْجِبَالُ كَثِيبًا مَهِيلًا ﴿۱۴﴾ در آن روز كه زمين و كوهها سخت به لرزه مي‏افتد، و كوهها (چنان درهم كوبيده مي‏شود كه) به شكل توده‏ هائي از شن نرم درمي آيد! (۱۴ إِنَّا أَرْسَلْنَا إِلَيْكُمْ رَسُولًا شَاهِدًا عَلَيْكُمْ كَمَا أَرْسَلْنَا إِلَى فِرْعَوْنَ رَسُولًا ﴿۱۵﴾ ما پيامبري به سوي شما فرستاديم كه گواه بر شما است، همان گونه كه به سوي فرعون رسولي فرستاديم. (۱۵ فَعَصَى فِرْعَوْنُ الرَّسُولَ فَأَخَذْنَاهُ أَخْذًا وَبِيلًا ﴿۱۶﴾ فرعون به مخالفت و نافرماني آن رسول برخاست، و ما او را شديدا مجازات كرديم. (۱۶ فَكَيْفَ تَتَّقُونَ إِنْ كَفَرْتُمْ يَوْمًا يَجْعَلُ الْوِلْدَانَ شِيبًا ﴿۱۷﴾ شما اگر كافر شويد چگونه خود را (از عذاب شديد الهي) بركنار مي‏داريد در آن روز كه كودكان را پير مي‏كند؟ (۱۷ السَّمَاءُ مُنْفَطِرٌ بِهِ كَانَ وَعْدُهُ مَفْعُولًا ﴿۱۸﴾ در آن روز آسمان از هم شكافته مي‏شود، و وعده او تحقق مي‏يابد. (۱۸ إِنَّ هَذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا ﴿۱۹﴾ اين هشدار و تذكري است و هر كس بخواهد راهي به سوي پروردگارش بر مي‏گزيند. (۱۹ )"، دلالت دارد بر اینکه: 1- آیات دوازدهم تا چهاردهم سوره مزمل کتاب قرآن در عبارتهای""( إِنَّ لَدَيْنَا أَنْكَالًا وَجَحِيمًا ﴿۱۲﴾ كه نزد ما غل و زنجيرها (آتش) دوزخ است. (۱۲ وَطَعَامًا ذَا غُصَّةٍ وَعَذَابًا أَلِيمًا ﴿۱۳﴾ و غذائي گلوگير، و عذابي دردناك! (۱۳ يَوْمَ تَرْجُفُ الْأَرْضُ وَالْجِبَالُ وَكَانَتِ الْجِبَالُ كَثِيبًا مَهِيلًا ﴿۱۴﴾ در آن روز كه زمين و كوهها سخت به لرزه مي‏افتد، و كوهها (چنان درهم كوبيده مي‏شود كه) به شكل توده‏ هائي از شن نرم درمي آيد! (۱۴"، گواه نظریات فوق است: 1- کسانی که آیات خدا را تکذیب می نمایند و از پیامبر خداوند پیروی نمی نمایند دچار عذاب سختِ جهنم می شوند. (غل و زنجيرها (آتش) دوزخ غذائي گلوگير، و عذابي دردناك) 2- در اتمام این دنیا زمين و كوهها سخت به لرزه مي‏افتد، و كوهها (چنان درهم كوبيده مي‏شود كه) به شكل توده‏ هائي از شن نرم درمي آيد! و فقط کسانی نجات میابند که دستورات و رهنمودهایِ دینِ خداوند و پیامبرِ خدا را تکذیب نکرده باشند.3- بعد از این دنیا دنیائی دیگر وجود دارد که اعمال انسانها بر اساس صراط مستقیم دین خداوند محاسبه می نمایند. 2- در آیات پانزدهم تا هفدهم سوره مزمل کتاب قرآن در عبارتهای"(۱۴ إِنَّا أَرْسَلْنَا إِلَيْكُمْ رَسُولًا شَاهِدًا عَلَيْكُمْ كَمَا أَرْسَلْنَا إِلَى فِرْعَوْنَ رَسُولًا ﴿۱۵﴾ ما پيامبري به سوي شما فرستاديم كه گواه بر شما است، همان گونه كه به سوي فرعون رسولي فرستاديم. (۱۵ فَعَصَى فِرْعَوْنُ الرَّسُولَ فَأَخَذْنَاهُ أَخْذًا وَبِيلًا ﴿۱۶﴾ فرعون به مخالفت و نافرماني آن رسول برخاست، و ما او را شديدا مجازات كرديم. (۱۶ فَكَيْفَ تَتَّقُونَ إِنْ كَفَرْتُمْ يَوْمًا يَجْعَلُ الْوِلْدَانَ شِيبًا ﴿۱۷﴾ شما اگر كافر شويد چگونه خود را (از عذاب شديد الهي) بركنار مي‏داريد در آن روز كه كودكان را پير مي‏كند؟"، گواه نظریات فوق است: 1- خداوند با فرستادن حجتهای خود و پیامبرانش حجت خود را بر انسانها تمام کرده است و وظیفۀ پروردگاری خود را به تعالی انجام داده است و این انسانها هستند که باید وظائف بندگی خداوند نمودن را به تعالی انجام دهند و از پیامبران خداوند بخصوص آخرین پیامبر خداوند خاتم الانبیاء حضرت محمد سلام الله علیه اطاعت کامل نمایند.2- خداوند قبل از حضرت محمد سلام الله علیه پیامبرانی برای امتهای مختلف فرستاده است، بطور مثال در زمان فرعون حضرت موسی را خداوند برای هدایت فرعون و قوم او فرستاده است، که بر اثر اینکه آنها از حضرت موسی سلام الله علیه پیامبر خدا اطاعت نکردند و کافر شدند فرعون و پیروانش را مورد عذاب شدید الهی قرار داده است. 3- اگر انسانها از آخرین پیامبر خداوند حضرت محمد سلام الله علیه اطاعت نکنند و کافر شوند مورد عذاب الهی قرار می گیرند. بنابراین باید انسانها از پیامبر خداوند حضرت محمد سلام الله علیه و حجتهای معصوم خداوند دوازده امام معصوم سلام الله علیهم اطاعت نمایند تا دچار عذاب الهی نشوند. آیات دوازدهم تا نوزدهم سوره مزمل قران در رابطه با انکار منکران و کافران و عذاب الهی و بعثت انبیاء برای هدایت انسانها و جهنم و اتمام این دنیا می باشد و از نظر اصول و مبانی دین اسلام به توحید و نبوّت و معاد و امامت و عدل مربوط می شود.
3. در آیات هیجدهم و نوزدهم سوره مزمل کتاب قرآن، در عبارتهای" (۱۷ السَّمَاءُ مُنْفَطِرٌ بِهِ كَانَ وَعْدُهُ مَفْعُولًا ﴿۱۸﴾ در آن روز آسمان از هم شكافته مي‏شود، و وعده او تحقق مي‏يابد. (۱۸ إِنَّ هَذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا ﴿۱۹﴾ اين هشدار و تذكري است و هر كس بخواهد راهي به سوي پروردگارش بر مي‏گزيند. (۱۹ )"، گواه این نظریات است که 1- کافران و منکران فرامین و رهنمودهای خداوند، دچار عذاب الهی می گردند. 2- یکی از نشانه های تحقق قیامت شکافتن آسمان است. 3- بر اثر تاثیرپذیری از آیات خداوند و رهنمودهای قرآن و پیامبر خداوند هر کس بخواهد به صراط مستقیم دین خداوند خود را منطبق می نماید و همواره رهنمودهای صراط مستقیم دین خداوند را می پذیرد. 4- آیه هیجدهم و نوزدهم سوره مزمل در رابطه با قیامت و پذیرش صراط مستقیم دین خداوند می باشد و از نظر اصول و مبانی دین اسلام به اصل معاد و توحید نظری و عملی مربوط می شود.

3-نظریات و رهنمودهای آیه بیستم سوره مزمل کتاب قرآن در عبارتهای"( إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَى مِنْ ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ وَطَائِفَةٌ مِنَ الَّذِينَ مَعَكَ وَاللَّهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَيْكُمْ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَيَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضَى وَآخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَآخَرُونَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَأَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا وَمَا تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَيْرًا وَأَعْظَمَ أَجْرًا وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۲۰﴾ پروردگارت مي‏داند كه تو و گروهي از كساني كه با تو هستند نزديك دو سوم از شب يا نصف يا ثلث آن را بپا مي‏خيزيد، و خداوند شب و روز را اندازه گيري مي‏كند، او مي‏داند كه شما نمي‏توانيد مقدار آن را (دقيقا) اندازه گيري كنيد، لذا شما را بخشيد اكنون آن مقدار از قرآن كه براي شما ميسر است تلاوت كنيد، او مي‏داند به زودي گروهي از شما بيمار مي‏شوند، و گروهي ديگر براي به دست آوردن فضل الهي (و كسب روزي) به سفر مي‏روند، و گروهي ديگري در راه خدا جهاد مي‏كنند، پس آن مقدار كه براي شما ممكن است از آن تلاوت كنيد، و نماز را بر پا داريد و زكات ادا كنيد، و به خدا قرض الحسنه دهيد (در راه او انفاق نمائيد) و (بدانيد) آنچه را از كارهاي خير براي خود از پيش مي‏فرستيد نزد خدا به بهترين وجه و بزرگترين پاداش خواهيد يافت، و از خدا آمرزش بطلبيد كه خداوند غفور و رحيم است. (۲۰ )"، دلالت دارد بر اینکه 1- خداوند آگاه است که پیامبر خداوند و گروهی از پیروان خداوند در شبها نزديك دو سوم از شب يا نصف يا ثلث آن را بپا مي‏خيزيد و قرآن تلاوت می نمایند و دعا می خوانند و نماز بپا می دارند. 2- خداوند شب و روز را اندازه گيري مي‏كند، او مي‏داند كه انسانها و پیروان حضرت محمد سلام الله علیه نمي‏توانند مقدار آن را (دقيقا) اندازه گيري كنيد، لذا کسانی که شب را به تلاوت قرآن و بپاداشتن نماز و خواندن دعا همّت می نمایند را می بخشد. 3- آن مقدار که برای انسانها مقدور است باید در شب به تلاوت قرآن و به پاداشتن نماز و خواندن دعا و عبادت بپردازند، خداوند بر انسانها سخت نگرفته است. 4- خداوند آگاه است که در آینده بعضی بیمار می شوند و بعضی برای طلب علم و روزی و معیشت اقدام می نمایند و بعضی به جهاد می پردازند. خداوند خبیر و آگاه بر اعمال گذشته و حال و آینده انسانهاست و با آینده نگری به تعالی به تعلیم و تربیّت انسانها پرداخته است. 5- خداوند توصیه نموده است که 1- از قرآن هر چه می توانید آن را تلاوت كنيد. 2- نماز را بر پا داريد. 3- زكات بدهید. 4- به خدا قرض الحسنه دهيد و در راه او انفاق نمائيد. 6- (بدانيد) آنچه را از كارهاي خير براي خود از پيش مي‏فرستيد نزد خدا به بهترين وجه و بزرگترين پاداش خواهد داشت. 7- از خدا آمرزش بطلبيد كه خداوند غفور و رحيم است. 8- آ یه بیستم سوره مزمل کتاب قرآن در رابطه با اهمیّت نماز شب و تلاوت قرآن در شب و روز و شب زنده داری و انجام کارهای نیکوئی چون پرداخت زکات و انفاق و قرض الحسنه می باشد و از نظر اصول و مبانی اعتقادات به توحید نظری و توحید عملی مربوط می باشد.

گل افشان گل محمدی