به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، قرآن، آیینه تمام نمای صفات و ویژگی های پیامبر و ائمه علیهم السلام است و در این بین، آیات مباهله و تطهیر دارای درخشش خاصی هستند که البته در شأن پنج تن آل عباست، اما به سایر ائمه علیهم السلام تعمیم دارد. «مباهله» در تاریخ اسلام به ماجرایی اشاره دارد که طی آن مسیحیان نجران خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله رسیدند و بزرگ آنان گفت: ای محمد، درباره بزرگ ما حضرت مسیح چه می گویی؟ پیامبر فرمود: بنده ی خدا بود که او را برگزیده و مخصوص کرد. کشیش بزرگ گفت: ای محمد، آیا برای او پدری سراغ داری که او را به وجود آورده باشد؟ حضرت فرمود: جریان زناشویی در کار نبوده تا پدر داشته باشد. گفت: پس چگونه می گویی که او بنده آفریده شده است و تو تاکنون بنده آفریده شده ندیده جز اینکه از راه زناشوئی و دارای پدر باشد؟ خدای سبحان آیاتی از سوره آل عمران نازل فرمود تا به ا ین آیه که فرماید: «إن مثل عیسیٰ عند الله کمثل آدم ۖ خلقه من تراب ثم قال له کن فیکون؛ الحق من ربک فلا تکن من الممترین» (۵۹ - ۶۰ آل عمران) «همانا مثل عیسی نزد خداوند مانند آدم است که او را از خاک آفرید پس به او گفت: باش، پس شد، سخن حق از پروردگار تو است و تو از شک کنندگان مباش».

سپس پیامبر اسلام آیه مباهله را مطرح کرده، فرمود «فمن حاجک فیه من بعد ما جاءک من العلم فقل تعالوا ندع أ بناءنا و أبناءکم و نساءنا و نساءکم و أنفسنا و أنفسکم ثم نبتهل فنجعل لعنت الله علی الکاذبین.» این آیه به این معناست که «هرکه با تو (درباره عیسی) در مقام محاجه بر آید پس از آنکه بر تو [به واسطه وحی، نسبت به احوال وی] علم و آگاهی آمد، بگو: بیایید ما و شما فرزندان و زنان و کسانی را که به منزله خودمان هستند بخوانیم، سپس به مباهله برخیزیم (در حق یکدیگر نفرین کنیم) تا دروغگویان (و کافران) را به لعن و عذاب خدا گرفتار کنیم.» پس رسول خدا این آیات را بر نصارای نجران خواند و آنها را به مباهله دعوت کرد و فرمود: همانا خدای عز و جل به من خبر داد که پس از مباهله هر آن کس که بر باطل است، عذاب بر او نازل شود و به آن وسیله حق از باطل جدا شود. با این حال مسیحیان نجران، در روز موعود از این کار خودداری کردند.

آیه مباهله به تعبیر امام رضا علیه السلام برترین فضیلت قرآنی امیرالمؤمنین علیه السلام محسوب می شود. روزی مأمون به امام رضا علیه السلام گفت: بزرگ ترین فضیلتی را که برای امیرالمؤمنین است و قرآن بر آن دلالت دارد برای من بگو.حضرت فرمود: فضیلت او در مباهله است که در آیه شریفه «فمن حاجک فیه من بعد ما جاءک من العلم …» به آن اشاره شده است. (الفصول المختارة ص ۳۸) مباهله سنتی بود که مسیحیان به آن اعتقاد داشتند، یعنی برای اثبات حق و حقیقت هنگامی که دو طرف مدعی حق هستند، در حق یکدیگر نفرین می کنند تا خداوند آن کسی را که باطل هست از میان بردارد.

جالب است که طبق روایات، آیه تطهیر به موازات آیه مباهله بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شد. اولین روایت مربوط به امام سجاد علیه السلام است که اشاره به ماجرای صلح امام حسن علیه السلام با معاویه می کند. امام فرمود «هنگامی که امام حسن علیه السلام تصمیم گرفت با معاویه صلح کند، از خانه خارج شد تا اینکه او رادید. هنگامی که با یکدیگر اجتماع کردند، معاویه بالای منبر رفت و بر دستور داد امام روی منبر یک پله پائین تر از او بایستد. آنگاه معاویه اینگونه سخن گفت: ای مردم این حسن پسر علی و پسر فاطمه است، ما را شایسته خلافت دانسته و خود را سزاوار آن نمی داند و آمده است تا با اختیار صلح کند، آنگاه گفت : ای حسن بایست. حسن بن علی ایستاد. سپس ضمن بیان برخی از مقامات خاندان وحی فرمود « … خداوند هنگامی که اهل کتاب پیامبر را انکار و طلب محاجه کرد، فرمود: بگو بیایید تا پسرانمان و پسرانتان و زنانمان و زنانتان و جان هایمان و جان هایتان را خوانده آنگاه قسم یاد کرده و مباهله انجام دهیم و لعنت الهی را بر دروغگویان قرار دهیم. پیامبر به همراه خود از میان مردم از جانها (الأنفس) پدرم، و از پسران (البنین) من و برادرم ، و از زنان (النساء) مادرم فاطمه را برد، پس ما خاندان و از گوش و خون و جان او هستیم و ما از او و او از ماست. و خداوند می فرماید: خداوند اراده کرده است تا از شما خاندان رجس و پلیدی را درو و شما را پاک و پاکیزه کند. هنگامی که این آیه نازل شد، پیامبر، من و برادرم و مادر و پدرم را جمع و خود و ما را زیر عبائی که از أم سلمه بود جمع کرد و این کار در حجره او و در روزی که مختص به او بود انجام گرفت.» فلما نزلت آیة التطهیر جمعنا رسول الله أنا و أخی و أمی و أبی، فجللنا و نفسه فی کساء لأم سلمة خیبری، و ذلک فی حجرتها و فی یومها.

پیامبر فرمود: خداوندا، ایشان خاندان من هستند و اینان اهل بیت من هستند، پس از ایشان رجس و پلیدی را دور دار، و پاک و پاکیزه شان کن. ام سلمه - که خداوند از او خشنود باد - گفت : ای رسول خدا آیا با ایشان داخل شوم ؟ پیامبر به ایشان فرمود: خداوند، تو را رحمت کند، تو در ره نیکی بوده و به سوی خیر پیش می روی از تو راضی هستم ولکن این موضوع مخصوص من وایشان است. سپس پیامبر بعد از این جریان تا مدتی که زندگی کرد و قبل از رحلتشان هر روز هنگام طلوع فجر نزد ما می آمد و می فرمود: خداوند شما را رحمت کند وقت نماز است خداوند اراده کرده که از شما خاندان رجس و پلیدی را دور دارد، و شما را پاکیزه کند. فقالت أم سلمة أدخل معهم یا رسول الله فقال لها (صلی الله علیه و آله): یرحمک الله، أنت علی خیر و إلی خیر، و ما أرضانی عنک! و لکنها خاصة لی و لهم.ثم مکث رسول الله (صلی الله علیه و آله) بعد ذلک بقیة عمره حتی قبضه الله إلیه، یأتینا کل یوم عند طلوع الفجر فیقول:« الصلاة یرحمکم الله،إنما یرید الله لیذهب عنکم الرجس أهل البیت و یطهرکم تطهیرا».

همچنین در بخشی از دعای منسوب به امام کاظم علیه السلام در روز مباهله آمده است «اللهم هؤلاء اهل الکساء و العباء یوم المباهلة»؛ یعنی خدایا اینها (پنج تن)، اهل کساء و عبا در روز مباهله هستند.

این دو روایت گویای آن است که آیه تطهیر با ماجرای مباله در یک زمان اتفاق افتاده است و بلکه آیه تطهیر پس از ماجرای مباهله نازل می شود. علامه مجلسی در کتاب ادعیه خود به نام «زاد المعاد» وقتی به ماجرای مباهله و ذکر ادعیه آن می رسد، ضمن مقدمه ای درباره علت رویداد مباهله، می نویسد وقتی آیه مباهله نازل شد، عبا را بر دوش خود انداخت و در زیر آن، علی، فاطمه، حسن و حسین را داخل کرد و فرمود «اللهم لکل نبی أهل بیت هم أخص الخلق إلیه»؛ یعنی خدایا برای هر پیامبری اهل بیتی است که آنان خاص ترین خلق نزد او هستند و اینان اهل بیت من هستند؛ پس رجس را از آنان ببر و آنان را به بهترین نحو تطهیر کن. پس جبرئیل نازل شد و این آیه کریمه را در شأن شان آورد: إنما یرید الله لیذهب عنکم الرجس أهل البیت و یطهرکم تطهیرا".

انتهای پیام/