همین دیروز|گروه تاریخ خبرگزاری فارس امین رحیمی: تجمل گرایی در حد لاکچری بازی را اولین بار ناصرالدین قاجار به زندگی اش آورد. هر بار فرنگ می رفت یا با سفرای خارجی دیدار می کرد، سوغاتی فرنگی نصیبش می شد؛ از لباس تا وسایل شخصی و وسایل زندگی و حتی کالاهای مصرفی.

بعدها مظفرالدین قاجار و فرزندانش نیز این لاکچری بازی ها را ادامه دادند و تجمل گرایی خیلی زود سبک زندگی شاهزادگان قاجار شد. مردم عادی اما به این سبک زندگی نه عادت داشتند نه علاقه. اصلا به اجناس خارجی و تولیدات اجنبی روی خوش هم نشان نمی دادند.

تا این که اوایل قرن چهاردهم شمسی با یکه تازی و بعد سلطنت رضاخان تجمل گرایی خیلی سریع وارد زندگی مردم عادی هم شد. مشکل این جا بود که مدرن سازی ایران در دوره پهلوی با الگوهای غربی انجام می شد نه بر اساس سبک زندگی و فرهنگ و عادات روزمره ایرانی ها و با استفاده از کالای ایرانی و بومی. از همان روزگار پهلوی اول مصرف کالای خارجی نشانه تمدن و شخصیت شد و رقابتی شکل گرفت برای هر چه بیشتر خارجی شدن!

در آغاز قرن حاضر اتومبیل از تجمل فراتر بود؛ «لاکچری» کامل و مخصوص اعیان و اشراف و رجال سیاسی بود

روشنفکران و رجال؛ پیشگامان تجمل غربی!

در جامعه ایران، نخستین بار طبقه به اصطلاح روشنفکر و رجال و دولتی ها تجمل گرایی را آغاز کردند و تبلیغ هم کردند و کار به جایی رسید که حتی دولتمردان و مسئولان هم کالای ایرانی را قبول نداشتند و ساده ترین کالاها نیز به جای این که در داخل تولید شوند از خارج حاضر و آماده وارد می شدند.

در دوره پهلوی اول حتی پوشاک مدرن ایرانیان نیز به سبک و سیاق غربی طراحی شد و استفاده از آن هم اجباری شد! در آن روزگار آلمان، فرانسه و روسیه، مهم ترین واردکنندگان کالا به ایران بودند و البته انگلیس هم بود که ایرانی ها دل خوشی از روحیه استعماری و حیله و نیرنگ های تاریخی اش در ایران نداشتند و در مقابل، مصرف کالاهایش میان مردم عادی مقاومتی نانوشته وجود داشت.

همان موقع برخی روشنفکران آگاه و دلسوز و همچنین روحانیون برجسته در مقابل این موج غربی سازی و هجوم کالاهای خارجی به ایران موضع گیری کردند ولی گوش پهلوی و پهلوی پرستان بدهکار نبود. این روند تجددگرایی و تقلید مخرب از سبک زندگی غربی تا پایان دوره پهلوی دوم نیز ادامه داشت و متاسفانه در همه ابعاد تشدید هم شد. اما بازگردیم به لایحه منع ورود اشیاء تجملی در سال ۱۳۰۵.

جاسیگاری، فندک، ساعت و حتی سیگار در اوایل دوره پهلوی اول کالاهایی لوکس بودند و نمادی از تجددگرایی رو به رشد!

ورشکستگی دولت و ملت

در میان برخی نمایندگان مجلس این نگرانی وجود داشت که با تسری فرهنگ تجملی گرایی به زندگی ایرانی ها دخل و خرج مملکت جور در نیاید. زنگ خطر به صدا درآمد، ولی نتیجه نداشت. درباره لایحه ای هم که به مجلس برده شد بحث و بررسی صورت گرفت، ولی جلوی موج تغییر را نگرفت. نگرانی اصلی، ورشکستگی مملکت به دلیل واردات زیاد بود و ورشکستگی خیلی از کسبه و تجار و مردم عادی به دلیل چشم و هم چشمی ناشی از تجمل گرایی.

رواج تجمل در ایران که توازن دخل و خرج کشور را تغییر داد، نمایندگان مجلس را به واکنش واداشت

بازخوانی صحبت یکی از نمایندگان در مجلس آن روزگار می تواند تصویری روشن تر از نفوذ تجمل گرایی در فرهنگ ساده و بی آلایش ایرانی بدهد: «چند سال است در این مملکت این فکر پیدا شده است که بالاخره این زندگی تجملی، ملت ایران را یقینا سوق خواهد داد به بدبختی … زندگی تجملی که از چندین سال قبل باب شده است (و بالاخره تشکیلات حکومتی و مأمورین دولت این زندگی را باب کرد ه اند) موجب بدبختی ملت ایران شده است. این را از هرجا جلوگیری بکنیم به منفعت ایران است و اگر جلوگیری نکنیم، هرچه عایدی زیاد شود، صادرات زیا د شود بالاخره تکافو نخواهد کرد.

بالاخره دخل و خرج ملت را باید یک نظارت کاملی کرد، بودجه دخل و خرج دولت را ما باید در تحت نظر بگذاریم و دولت و حکومت هم باید مراقب باشد و احصائیه های گمرکی را تحت نظر و مطالعه درآورد و بودجه دخل و خرج ملت را تشخیص بدهد که ببینیم آیا موازنه و تناسبی دارد یا نه؟ در سابق این زندگی تجملی معمول نبود. یک عوایدی مردم به فراخور زندگی خودشان و اقدامات خود شان داشتند، فلان مالک، زارع، تاجر، کاسب، یک عواید محدودی داشت و با قناعت به یک ترتیب خاصی زندگی می کرد و دخل و خرجش هم تا اندازه تکافو می کرد. ولی از چندی به این طرف که اشیاء لوکس و تجملی از اروپا به سمت ایران متوجه شده است این موازنه دخل و خرج مردم را به هم زده است و حس تقلید و رقابت و چشم و هم چشمی مردم را وادار به این قسم زندگی کرد ه است و بالاخره این نوع زندگی را برای خود اتخاذ کرده اند.

از چند سال به این طرف این قضیه (بنده خوب مطالعه کرده ام) در تهران زندگی تجملی معمول شده بود و خرده خرده مامورین دولتی این وضع زندگی را به عنوان سوغات به ولایات برده اند و در آنجا ها معمول شده است و بالاخره این وضع به دهات هم می رسد و اگر دهقان با زندگانی تجملی آشنا شد تصدیق نمایید که دیگر معلوم نیست از چه ترتیبی و چه راهی می شود جلوگیری کرد. وقتی کسی زندگانی تجملی را برای خودش انتخاب کرد و انس گرفت تصدیق می فرمایید که رها کردنش هم مشکل است.

بنده خوب در نظر دارم فلان تاجر در یزد یک عمر به یک ترتیبی زندگی می کرد و بالاخره یک قبای قدکی[کرباسی] تهیه می کرد و می پوشید. پول هم داشت و کارشان هم خوب بود ولی از وقتی که قبای قدک به قبای فاستونی و چیزهای دیگر تبدیل شده است هر روز صدای ورشکستگی از همان طبقه بلند است، همین طور مالکین. بالاخره این مالک وقتی قناعتش مخروبه شد و عوائد آن ملک را در سال قبل به مصرف زندگی تجملی رسانده، دیگر هیچ چیز پس انداز نکرده، ذخیره نکرده برای روز مبادایش. در تمام طبقات مختلفه این مملکت اگر دقیق بشوید خواهید دید به واسطه آشنا شدن به زندگی تجملی همه دارند ورشکست می شوند …»

مدرن سازی رضاخانی که نوعی تقلید ناشیانه و بدون برنامه از غرب بود با رواج تجمل، توازن اقتصاد دولت و مردم ایران را به هم ریخت

امروز در تاریخ مناسبت های دیگری هم هست

امروز ۱۶ آذر مصادف با ۶ دسامبر میلادی و ۲۰ ربیع الثانی هجری قمری در تقویم تاریخ، مناسبت های دیگری هم دارد.

زادروز «حاج لطفعلی بیگ آذر بیگدلی» شاعر و ادیب مشهور ایران در سال ۱۱۳۴ قمری

رحلت آیت الله «شیخ هاشم قزوینی» مدرس برجسته حوزه علمیه مشهد در سال ۱۳۸۱ قمری

روز ملی و استقلال فنلاند از روسیه در سال ۱۹۱۷ میلادی

روز استقلال ایرلند از انگلستان در سال ۱۹۲۱ میلادی

شهادت دانشجویان دانشگاه تهران هنگام اعتراض به سفر «ریچارد نیکسون» به ایران در سال ۱۳۳۲ شمسی

روز دانشجو در ایران

انتهای پیام/