به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از رویدادهای مهم تاریخ اسلام مربوط به هجرت حضرت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از مکه به مدینه است. ماجرا از این قرار بود که مشرکان قریش بر شدت آزارشان علیه مسلمانان افزوده بودند و عرصه را برای پیامبر تا حدی تنگ کرده بودند که نتواند به وظیفه رسالت خویش بپردازد؛ ایشان که چنین وضعیتی را پیش بینی کرده بود، بر اساس پیمانی که با اهل یثرب (مدینه) داشت، به مسلمانان دستور هجرت به این شهر را داد؛ این پیمان نامه ها به نام پیمان عقبه اول و دوم در تاریخ اسلام شهرت دارد. مسلمانان دسته دسته و به صورت پنهانی مکه را به سوی مدینه ترک کردند و خود نیز پس از مدتی به صورت پنهانی و در اختناق شدید دشمن به سوی مدینه هجرت کردند. این واقعه نخستین هجرت دسته جمعی مسلمانان در تاریخ اسلام است.

پایه ریزی نظامی مبتنی بر آموزه های دین مبین اسلام با محوریت مدینه و از پایگاه مسجدالنبی و نیز گسترش این آموزه ها به سراسر جهان را می توان از اهداف تمدنی هجرت دانست که این جز با مبارزه علیه کفر و استبداد و ریشه کن کردن نظام طاغوتی و مشرکانه آن دوران میسر نبود. این هجرت با حواشی فراوان و دسیسه های پنهان دشمنان همراه بود تا به هر نحوی شده جلوی این رویداد گرفته شود، اما مشیت خداوند سبب شد هجرت به بهترین شکل رقم بخورد تا مسیر تاریخ بشریت به سمت برنامه های خداوند هموارتر شود.

خداوند حداقل سه آیه از آیات قرآن را در همین حوالی زمانی نازل کرد:

۱- از جمله آنها آیه۳۰ انفال است، آنجا که فرمود «و إذ یمکر بک الذین کفروا لیثبتوک أو یقتلوک أو یخرجوک و یمکرون و یمکر الله و الله خیر الماکرین؛ یعنی (به خاطر بیاور) هنگامی را که کافران نقشه می کشیدند که تو را به زندان بیندازند یا به قتل برسانند و یا (از مکه) خارج کنند. آنها چاره می اندیشیدند (و نقشه می کشیدند) و خداوند نیز (علیه آنان) مکر می کرد و خدا بهترین مکرکنندگان است.» علی بن ابراهیم قمی در تفسیر خود منسوب به «تفسیر قمی» می نویسد سبب نزول این آیه هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله از مکه به مدینه بود. سپس به ماجرای بیعت عقبه اول و دوم اشاره می کند. سپس به ذکر داستان دارالندوه و توطعه ابلیس همراه با اهل قریش برای توطئه پیامبر می پردازد.

خلاصه مطلب آنکه قریش که از قصد پیامبر مطلع شدند، تصمیم به ترور آن حضرت گرفتند و برای این توطئه در مکانی به نام «دار الندوه» دور هم جمع شدند. در نهایت تصمیم بر آن شد «از هر تیره و قبیله ای از قبایل و تیره های عرب حتی از بنیهاشم یک مرد را انتخاب کنند و هر کدام شمشیری به دست گیرند و یک مرتبه بر پیامبر بتازند و همگی بر او شمشیر بزنند و در قتل حضرت شرکت جویند و به این ترتیب خون پیامبر در میان قبایل عرب پراکنده خواهد شد و بنیهاشم نیز که خود در قتل ایشان شرکت داشته اند، نمی توانند مطالبه خونش را بکنند و به ناچار به گرفتن خونبها راضی می شوند و در آن صورت به جای یک خونبها سه خونبها می دهند»؛ این پیشنهاد را پیرمردی نجدی که بر اساس روایات ابلیس بود به شورا پیشنهاد داد که مورد پذیرش واقع شد. خداوند به وسیله جبرئیل، نبی خویش را از این توطئه آگاه کرد و بنا شد ایشان شبانه از مکه به سمت مدینه حرکت کنند. این رویداد در شب پنجشنبه مصادف با اول ربیع الأول رقم خورد.

۲- دومین آیه، مربوط به خوابیدن امیرالمؤمنین علیه السلام در بستر پیامبر صلی الله علیه و آله جهت تسهیل هجرت آن حضرت بود. این شب به لیلةالمبیت شهرت یافت. لیلة المبیت به معنای گذراندن شب است. در آن شب، توطئه گران وقتی وارد خانه پیامبر صلی الله علیه و آله شدند، امیرالمؤمنین علیه السلام را در بستر ایشان یافتند. امیر مؤمنان نیز دست به شمشیر برد و آنها از معرکه گریختند. آیه۲۰۷ سوره بقره به فرمایش امام باقر علیه السلام به این مناسبت نازل شد: «و من الناس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله و الله رؤف بالعباد؛ و از میان مردم کسی است که جان خود را برای طلب خشنودی خدا میفروشد، و خدا نسبت به [این] بندگان مهربان است.» (تفسیر العیاشی، ج۱، ص۱۰۱)

۳- سومین آیه، درباره ماجرای پنهان شدن پیامبر صلی الله علیه و آله در غار ثور است. در این ماجرا پیامبر همراه با ابوبکر در بین راه به کوهی به نام «ثور» پناه برد. از دیگر سو قریش به تعقیب خود ادامه دادند تا اینکه به درب غار رسیدند. در این لحظه به اذن الله تار عنکبوتی بر سر غار تنیده شد تا آنان تصور کنند کسی داخل غار نیست؛ لذا از جستجوی خود دست برداشتند و مسیر دیگری را پیش گرفتند. بر اساس روایات، آیه۴۰ سوره توبه در این مقام نازل شد: «إلا تنصروه فقد نصره الله إذ أخرجه الذین کفروا ثانی اثنین إذ هما فی الغار إذ یقول لصاحبه لا تحزن إن الله معنا فأنزل الله سکینته علیه و أیده بجنود لم تروها و جعل کلمة الذین کفروا السفلی و کلمة الله هی العلیا و الله عزیز حکیم»، «اگر او را یاری نکنید، خداوند او را یاری کرد، آن هنگام که کافران او را (از مکه) بیرون کردند، در حالی که دومین نفر بود، در آن هنگام که آن دو در غار بودند، و او به همراه خود می گفت: غم مخور، خدا با ماست. در این موقع، خداوند سکینه خود را بر او فرستاد و با لشکرهایی که مشاهده نمی کردید، او را تقویت کرد و گفتار کافران را پایین قرار داد و سخن خدا بالا است و خدا عزیز و حکیم است.»

انتهای پیام/