عاشقان اهل بیت(ع) در بیشتر مناطق افغانستان، مراسم عزاداری ایام دهه اول محرم و دهه آخر صفر را با شور و حرارت خاصی برگزار می کنند.

نوحه خوانی، عزاداری و مرثیه سرایی به سبک افغان ها

به گزارش خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، در بیشتر مناطق افغانستان، مراسم عزاداری ایام دهه اول محرم و دهه آخر صفر با شور و حرارت خاصی برگزار می شود.

این مراسم در نقاط مختلف افغانستان به شیوه های گوناگونی برگزار می شود؛ در برخی از مناطق بیشتر سخنرانی و روضه خوانی مرسوم است و در برخی از شهرها و روستاها بیشتر سینه زنی و نوحه خوانی رواج دارد.

هرچند تقریبا در تمام مناطقی که شیعیان سکونت دارند سخنرانی و سینه زنی توأم با نوحه خوانی و سینه زنی مرسوم است. نغماتی به نام نوحه و نعت خوانی توسط نوحه خوانان خوانده می شود و گاهی نغمه ها به صورت تک خوان بوده و گاهی نیز دسته جمعی اجرا می گردد.

نوحه ها و مرثیههایی که در مراسم عزاداری حضرت امام حسین (ع) خوانده میشود، مردم را به شدت متأثر می سازد و اشک را از دیدگان آنان جاری می سازد.

اشعاری که در نوحهها و مرثیهها خوانده میشود دارای وزن و قافیه و ردیف بوده و قالب بیشتر آنان مثنوی، مربع و مخمس می باشد.

شاعران اشعار نوحه را با اوزان ادبی به رشته تحریر در آورده و در دسترس نوحه خوانان قرار می دهند و نوحه خوانان آن را با آهنگ مخصوصی برای عزاداران می خوانند.

در برخی مناطق افغانستان مانند «پروان»، هر روز مخصوص یکی از شهدای کربلاست؛ مثلا روز پنجم به حضرت «علی اکبر» اختصاص دارد و روضه خوان ها و نوحه سرایان درباره این حضرت می خوانند.

روز ششم نوحه حضرت «قاسم»، روز هفتم نوحه حضرت «ابوالفضل»، و روز نهم و دهم نوحه حضرت «علی اصغر» و امام حسین (علیه السلام) را می خوانند.

نوحه ها معمولا از نوحه حضرت «مسلم بن عقیل» و فرزندان وی آغاز می شود و تا روز دهم که درباره امام حسین (علیه السلام) است ادامه می یابد و روز یازدهم نیز به اسرا اختصاص دارد.

در ایام دهه آخر صفر نیز نوحه هایی در سوگ پیامبر اسلام(ص) و امام حسن مجتبی(ع) و امام رضا(ع) خوانده می شود.

نوحه ها بیشتر به زبان فارسی اجرا می شود و در برخی از مناطق افغانستان به زبان پشتو نیز نوحه هایی خوانده می شود.

شیعیان قندهار و اهالی برخی دیگر از مناطق پشتوننشین که اکثرا نیز اهل سنت هستند نوحه هایی به زبان پشتو می خوانند.

«محمد عزیز بختیاری» محقق افغان برخی از نوحه هایی که به زبان فارسی در مناطق مختلف افغانستان خوانده شده در کتاب «شیعیان افغانستان» آورده است:

«یتیمی ز حسین گم شده ساربان ساربان

از غصه دلش خون شده ساربان ساربان»

وقتی علم را می آورند مردم این نوحه را می خوانند:

«این علم از کیست که بی صاحب است

این علم از ماه بنی هاشم است»

پیش تر نوحه هایی مانند «اهل حرم به سوی شام می روند، الامان الامان» زیاد خوانده می شد، ولی امروزه سبکها تغییر کرده و نوحه های سنتی کمتر خوانده می شوند.

در اکثر مناطق مانند «سمنگان» نوحه هایی در رثای امام حسین (علیه السلام)، حضرت عباس(ع) و حضرت علی اصغر(ع) بیشتر رایج است زیرا مردم عقیده خاصی دارند که ایشان بابالحوائج هستند گرچه همه خاندان عصمت و طهارت نور واحد و باب الحوائج اند اما برخی از مردم به این شخصیت ها علاقه بیشتری دارند.

در مناطق غرب افغانستان، به خصوص شهر هرات که هم جوار با جمهوری اسلامی ایران و به خصوص شهر مشهد مقدس است و همه ساله شهروندان زیادی از هرات به مشهد سفر می کنند، بیشتر نوحه هایی خوانده می شود که متاثر از فضای نوحه خوانی در ایران است.

«سید محسن مهجور» یکی از مرثیه سرایان هرات نوحه ای در سوگ شهادت امام رضا(علیه السلام) سروده است که متأثر از همین فضا است:

«السلام ای قبله هشتم رضا

السلام ای یا علی موسی الرضا

السلام ای سید و مولای ما

السلام ای گشته مسموم جفا

السلام ای تو غریب الغربا

السلام ای تو معین الضعفا …»

منقبت خوانی

«منقبت خوانی» یکی دیگر از سنت های رایج در افغانستان است و در مساجد و حسینیه ها معمولا پیش از آغاز مراسم، یک نفر منقبت خوان که عصایی در دست دارد، ایستاده و در حالی که در اطراف حسینیه حرکت می کند اشعاری را درباره حوادث عاشورا یا مدح حضرت علی (علیه السلام) و دیگر امامان معصوم (علیهم السلام) با سبک خاصی می خواند.

منقبت خوانی شکل دیگری از نوحه خوانی است که در مدح و مناقب پیامبر بزرگ اسلام(ص) و خاندان آن حضرت در اکثر مناطق افغانستان رواج دارد و منقبت خوان ها در نزد مردم از احترام خاصی برخوردار هستند.

سینه زنی

سینه زنی در افغانستان نیز همانند ایران با شور و حرارت خاصی اجرا می شود و سبک اغلب مناطق این است که مردم به صورت دایره یا مستطیل به ردیف می نشینند و بیشتر سینه زنان که پیراهن سیاه به تن دارند سینه می زنند و نوحه می خوانند.

سینه زنی در هر منطقه از افغانستان متفاوت است و برخی به سبک مردم پاکستان و برخی به شیوه مرسوم در ایران و البته در بیشتر مناطق هم به سبک مخصوص خود مردم افغانستان سینه می زنند.

انتهای پیام/ ر