به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، دوره کنونی پارلمان عراق به طور معمول باید تا سال ۲۰۲۲ ادامه می یافت اما پس از تحولات و اعتراضات مردمی در اواخر سال ۲۰۱۹، تصمیم به برگزاری انتخابات زودهنگامی گرفته شد که پس از کش و قوس های فراوان سرانجام دهم اکتبر برای برگزاری این انتخابات قطعی شد.

تغییر بارز در انتخابات کنونی که پنجمین انتخابات پس از سال ۲۰۰۳ محسوب می شود، تصویب قانون انتخابات جدید بود که به موجب قانون انتخابات شماره ۹ سال ۲۰۲۰، عراق به جای ۱۸ حوزه انتخابیه به ۸۳ حوزه انتخابیه تقسیم شده است و آرای رای دهندگان به طور مستقیم به نامزدهای آنها می رود و حائز بالاترین رای خواهند شد بر خلاف قانون قبلی که در آن نامزدها به آرای فهرست انتخاباتی تکیه داشتند.

برخلاف نظام انتخابات سابق که ۴ انتخابات پارلمانی میان سال های ۲۰۰۶-۲۰۱۸ براساس آن برگزار شد، در نظام جدید کشور به ۸۳ حوزه انتخابیه براساس نسب جمعیتی اش تقسیم شده است. از جمله بغداد که پرجمعیت ترین استان عراق است و بیش از ۲۱ درصد جمعیت عراق را در خود جای داده به ۱۷ حوزه تقسیم شده است.

از تغییرات مهم در این نظام آن است که رقابت نامزدها نه در سطح استانی که در سطح حوزه های انتخابیه است، با این توضیح که در نظام سابق، رأی دهنده می توانستند به هر نامزدی در استان که بخواهد رأی دهند، اما در نظام حاضر فقط به نامزدهایی که در حوزه انتخابیه خودش هستند رأی می دهد.

از دیگر موضوعاتی که کار را بر نامزدها سخت کرده، به خصوص در مناطق غیر شهری که تحت نفوذ عشایرند، آن است که گاه رأی های یک عشیره بین چند حوزه انتخابیه تقسیم شده و این وضعیت باعث شده که یک نامزد از وجود رأی یک عشیره برای خود مطمئن نباشد.

از دیگر تغییرات مهم در نظام جدید انتخابات آن است که نامزدها تبلیغاتشان را در دایره های انتخاباتی شان محدود کرده اند و دیگر پوسترهای تبلیغاتی نامزدهای مطرح در سرتاسر استان دیده نمی شود.

شمار افراد واجد شرایط

حدود ۲۵ ملیون عراقی واجد شرایط اخذ رای برای انتخاب ۳۲۹ نماینده جدید مجلس عراق هستند.

شمار ائتلافها و احز اب شرکت کننده در انتخابات عراق

در انتخابات زود هنگام پارلمانی عراق برای تعیین ۳۲۹ نماینده، ۲۱ ائتلاف سیاسی با یکدیگر به رقابت می پردازند.

بر اساس این گزارش، تعداد احزاب شرکت کننده در این انتخابات ۱۶۷ حزب است که ۵۸ حزب از آن ها در چارچوب ائتلاف ها هستند.

تعداد کل نامزد ها در انتخابات پارلمانی عراق، سه هزار و ۲۴۹ نفر عنوان شده است که زنان سهمی ۹۵۱ نفری از کل نامزد ها را تشکیل می دهند.

از این تعداد، ۷۸۹ نامزد به صورت مستقل، ۹۵۹ نامزد در قالب ائتلاف انتخاباتی و یک هزار و ۵۰۱ نفر نیز در قالب اعضای احزاب در انتخابات آینده شرکت می کنند.

کرسی های پارلمان به تفکیک استانی

کرسی های پارلمانی استان های عراق به این شرح است؛ استان بغداد ۷۱ کرسی، نینوا ۳۴، بصره ۲۵، ذی قار ۱۹، سلیمانیه ۱۸، بابل ۱۷، اربیل ۱۶، الانبار ۱۵، دیالی ۱۴، کرکوک ۱۳، استان های واسط، دهوک، نجف و صلاح الدین هر کدام ۱۲، کربلا و الدیوانیه ۱۱، میسان ۱۰ و المثنی ۷ کرسی است.

شمار ناظران

شمار ناظران بین المللی بیش از ۵۰۰ نفر است. همچنین ۲۹۱ خبرنگار بین المللی هم این انتخابات را پوشش خواهند داد.

سهم زنان

بر اساس قانون انتخابات عراق، شمار حوزه های انتخابیه ۸۳ حوزه است و هر حوزه بین ۳ تا ۵ کرسی دارد که حداقل یک کرسی متعلق به زنان است و سهمیه زنان در هر استان یک چهارم کرسی ها یا بیشتر خواهد بود.اقدام بسیاری از احزاب موثر عراق در نامزد کردن انحصاری زنان در حوزه های انتخابیه ای که قصد رقابت در انتخابات زودهنگام را دارند، نشان دهنده تاثیر واضح سهمیه زنان در پارلمان عراق بر معادله انتخابات است.

تقسیم عراق به ۸۳ حوزه انتخابیه و مشخص کردن شمار کرسی های زنان در پارلمان عراق برای تضمین حضور یک زن در هر کدام، موجب شده زنان نماینده در پارلمان عراق بر این باور باشند که سازوکار جدید قانون انتخابات و تغییر رویه احزاب در روی آوردن به زنان، سهم آنها در پارلمان آتی عراق را بیشتر می کند.

براساس قانون اساسی عراق، شمار کرسی زنان در پارلمان نباید کمتر از ۲۵ درصد کل نمایندگان پارلمان باشد. تاثیر زنان در انتخابات سابق در عراق اندک بود و ائتلاف های بزرگ اهمیت کمتری به نامزدهای زن می دادند. اما قانون فعلی انتخابات نقش بیشتری به زنان می دهد به گونه ای که کرسی های هر استان به حوزه های انتخابیه تقسیم شده است و سهم زنان برای تضمین حضور یک زن در هر حوزه انتخابیه نیز مشخص شده، از این رو برخی از احزابی که می دانستند نمی توانند با نامزدهای مرد رقابت کنند، فقط با نامزدهای زن وارد رقابت شدند.

این همان اقدامی است که احزاب کرد هنگامی که دیدند رقابت بر سر کرسی نامزدهای مرد سخت است و ممکن است نتیجه ندهد، به آن روی آورده و ۴ نامزد زن برای ۴ حوزه انتخابیه در استان دیالی مشخص کردند.

اهمیت پارلمان در نظام سیاسی عراق

پارلمان در نظام سیاسی عراق به دلیل نقشی که در معرفی نخست وزیر و تایید کابینه دارد، دارای جایگاه ویژه ای است.

رهبران سیاسی عراق بر اساس یک قانون نانوشته، پست های کلیدی کشور شامل نخست وزیری، ریاست جمهوری و رئیس پارلمان را بین طوایف قومی و مذهبی بزرگ این کشور تقسیم کرده به نحوی که نخست وزیری برای شیعیان، ریاست جمهوری در اختیار کردها و ریاست پارلمان با اهل سنت است.

طبق قانون، بزرگترین فراکسیون پارلمان مسوولیت معرفی نخست وزیر را برعهده دارد که بعد از معرفی به رئیس جمهوری، مامور تشکیل کابینه می شود و در نهایت نخست وزیر و اعضای کابینه باید از پارلمان رای اعتماد بگیرند.

مجلس نمایندگان عراق یا مجلس نواب عراق (مجلس النواب العراقی) تنها مجلس قانونگذاری در عراق محسوب می شود. این مجلس در منطقه الخضراء شهر بغداد واقع شده است و نمایندگان آن برای دوره های چهارساله از طریق رأی مستقیم مردم انتخاب می شوند.

در زمان دیکتاتوری «صدام حسین» در عراق، حزب بعث تنها حزب رسمی فعال در این کشور بود و سایر احزاب و گروه ها به ویژه جریان های شیعی و کرد ها به صورت پنهان و عمدتا در مقابل رژیم بعث فعالیت می کردند.

پس از سقوط صدام در سال ۱۳۸۲ (۲۰۰۳)، گروه های سیاسی و جریان هایی که به واسطه قدرت رژیم بعث و زورگویی های آن سرکوب شده بودند، توانستند وارد جریان سیاسی عراق شوند و در بدنه حاکمیت به ایفای نقش بپردازند.

مهلت تبلیغات

نامزدهای انتخابات پارلمانی عراق مجاز هستند تا ساعت ۶ صبح روز شنبه ۹ اکتبر ۲۰۲۱ به تبلیغات خود ادامه دهند.

این مهلت با استناد به احکام ماده ۲۲ قانون انتخابات پارلمان عراق به شماره ۹ سال ۲۰۲۰ تعیین شده است.

احکام ماده ۲۲ قانون مذکور اشاره دارد که تبلیغات انتخاباتی آزاد، حق تضمین شده نامزدها به موجب احکام این قانون است که از تاریخ تایید لیست نامزدها از سوی کمیساریای عالی مستقل انتخابات آغاز می شود و تا ۲۴ ساعت پیش از آغاز رای گیری به پایان می رسد.

سکوت انتخاباتی

سکوت انتخاباتی تنها یک روز پیش از آغاز رای گیری آغاز می شود.نامزدها می توانند تا ۲۴ ساعت پیش از آغاز رای گیری در انتخابات به تبلیغات خود ادامه دهند، به این معنا که سکوت انتخاباتی از ساعت ۶ صبح روز شنبه ۹ اکتبر آغاز می شود.

رای گیری خاص و سراسری

بر اساس قوانین عراق، نیروهای امنیتی و نظامی این کشور به همراه آوارگان و زندانیان، دو روز قبل از رأی گیری سراسری یعنی در هشتم اکتبر در یک رأی گیری خاص شرکت می کنند تا مسئولیت آنها در تأمین امنیت انتخابات با مسئولیت رأی دادنشان تداخل پیدا نکند. بر این اساس کارکنان وزارت کشور، وزارت دفاع، دستگاه مبارزه با تروریسم، وزارت داخلی اقلیم کردستان، وزارت پیشمرگه، پناهندگان و زندانیان زندان های عراق گروه های خاص شرکت کننده در انتخابات عراق نام گرفتند.

با وجود این، کمیساریای عالی مستقل انتخابات اعلام کرد که نیروهای حشد شعبی مشمول این وضعیت نمی شوند و آنان هم مانند عموم مردم در رأی گیری عمومی شرکت می کنند.

تعطیلی روز انتخابات

روز برگزاری انتخابات در ۱۰ اکتبر، تعطیل رسمی خواهد بود.

بسته بودن فرودگاه ها تا پایان رای گیری

در ساعت ۹ شب شنبه ۹ اکتبر، یعنی یک روز پیش از موعد انتخابات، فرودگاه ها بسته می شوند و بسته بودن فرودگاه ها تا پایان فرآیند رای گیری ادامه خواهد داشت.

نیروهای امنیتی عراق اقدام به اعمال محدودیت برای تردد بین استانی به منظور کنترل اوضاع امنیتی خواهند کرد، اما ممنوعیت آمد و شد اعمال نخواهد شد.

تسهیلاتی برای آمد و شد رای دهندگان در استان هایشان با هدف کمک به آنها برای رسیدن به مراکز رای دهی در نظر گرفته شده است.

ادامه دارد..